Δημήτρης Κούρκουλας: «Μπορεί να ανακύψει θέμα Grexit στο άμεσο μέλλον»

Ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Κούρκουλας, με μακρά εμπειρία στην Κομισιόν, έχει παθιαστεί με τον εκδοτικό οίκο ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ, που σύντομα θα παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό το βιβλίο «Έλληνες πρωθυπουργοί – Το παράδοξο της εξουσίας» των Φέδερστοουν-Παπαδημητρίου, το οποίο αποτελεί μια έγκυρη ανάλυση του τρόπου που κυβέρνησαν τη χώρα οι πρωθυπουργοί από το 1974 μέχρι το 2009.

Οι εκδόσεις ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ συνεχίζουν την πορεία ανάπτυξης, ενισχυμένες από τη θερμή υποδοχή των πρώτων μας βιβλίων. Θα συνεχίσουμε με την έκδοση νέων τίτλων, δίνοντας πάντα προτεραιότητα στην ποιότητα. Πέραν των βιβλίων πολιτικής, έχουμε πρόσφατα εκδώσει το εξαιρετικό μυθιστόρημα του Μπουαλέμ Σανσάλ «2084 – Το τέλος του κόσμου» που τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα, στα χνάρια του Όργουελ, που αναφέρεται στην επικράτηση ενός παγκόσμιου θρησκευτικού ολοκληρωτισμού. Ο Σανσάλ έχει επανειλημμένα κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τη θανάσιμη απειλή του ισλαμισμού, ο οποίος αμφισβητεί και υπονομεύει τις βασικές αξίες του δυτικού πολιτισμού.

Θα κυκλοφορήσουμε σύντομα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ιστορικό αφήγημα για την Κωνσταντινούπολη των αρχών του 20ού αιώνα, το «Μεσάνυχτα στο Πέρα Πάλας» του καθηγητή του Πανεπιστημίου Georgetown Τσαρλς Κινγκ. Έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στην πρωτότυπη αγγλική έκδοση αλλά και στις μεταφράσεις σε πολλές γλώσσες. Για την Ελλάδα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί φωτίζει μια περίοδο της ιστορίας της Πόλης που ελάχιστα γνωρίζουμε.

Νομίζω ότι σήμερα, σε έναν παγκοσμιοποιημένο πλανήτη, δεν μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τι συμβαίνει στη γειτονιά του αν δεν έχει μια σφαιρική αντίληψη των παγκόσμιων εξελίξεων. Συνεπώς το ενδιαφέρον για βιβλία διεθνούς πολιτικής είναι φυσιολογικό να αυξάνεται. Αλλά και γενικότερα για πολιτικά βιβλία, όχι μόνο διεθνούς πολιτικής, θεωρώ ότι υπάρχει αναγνωστικό ενδιαφέρον. Δυστυχώς, στον τομέα αυτόν έχουν εκδοθεί στη χώρα μας και πολλά βιβλία που δεν πληρούν τους στοιχειώδεις ποιοτικούς όρους: πολλή σαβούρα. Αυτό κατά τη γνώμη μου έχει οδηγήσει σε μείωση του ενδιαφέροντος των αναγνωστών. Οι εκδόσεις ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ θα παρουσιάσουν σύντομα στο ελληνικό κοινό το βιβλίο «Έλληνες πρωθυπουργοί – Το παράδοξο της εξουσίας» των Φέδερστοουν-Παπαδημητρίου, που αποτελεί μια έγκυρη ανάλυση του τρόπου που κυβέρνησαν τη χώρα οι πρωθυπουργοί από το 1974 μέχρι το 2009. Δεν είναι πολιτικό κουτσομπολιό αλλά επιστημονική ανάλυση του τρόπου διακυβέρνησης, ένα βιβλίο που βοηθά στην κατανόηση της πορείας της χώρας τα τελευταία 40 χρόνια.

Η πολυπλοκότητα του διεθνούς περίγυρου σε συνδυασμό με την άγνοια και το σοκ της κρίσης δυναμώνει την παραδοσιακή ροπή μας προς συνωμοσιολογία, δημιουργία φανταστικών εχθρών και συστηματική άρνηση της πραγματικότητας. Είναι ακριβώς τα συμπτώματα που έχουν οδηγήσει τη χώρα μας σε παγκόσμιο ρεκόρ ως προς τη διάρκεια της κρίσης και της ύφεσης και ως προς το μέγεθος της οικονομικής και κοινωνικής καθίζησης.

Είναι και ο Τραμπ ένα από τα συμπτώματα της διεθνούς ανόδου του λαϊκισμού, δεξιού ή αριστερού. Το γεγονός βέβαια ότι θα μπορούσε ένας Τραμπ να ηγηθεί της ισχυρότερης χώρας του κόσμου δεν μπορεί παρά να δημιουργεί ρίγη τρόμου. Το φαινόμενο όμως δεν είναι μόνο αμερικανικό. Η λαϊκίστικη αμφισβήτηση των «ελίτ» βρήκε γόνιμο έδαφος στο δέος που προκαλεί η μετάβαση στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία και κοινωνία. Και ήταν μοιραίο οι διάφοροι τσαρλατάνοι που υπόσχονται εύκολες αλλά ανύπαρκτες λύσεις, που μοιράζουν λεφτά που δεν υπάρχουν, να παίξουν τον ρόλο του σωτήρα. Η Λατινική Αμερική έχει μεγάλη παράδοση σε τέτοιου είδους πολιτικές. Και έχει πληρώσει ακριβά το τίμημα του λαϊκισμού. Θα ήταν καταστροφικό το μικρόβιο του περονισμού ή του τσαβισμού να ριζώσει στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ. Θέλω να πιστεύω ότι ειδικά η Ευρώπη είναι αρκετά ώριμη για να αντισταθεί. Και η δική μας, η ελληνική πικρή εμπειρία ίσως γίνει μάθημα και για άλλους Ευρωπαίους που μπροστά στα όντως τεράστια προβλήματα μαγεύονται από τις σειρήνες του λαϊκισμού. Το ελληνικό παράδειγμα αποδεικνύει ότι η φυγή από την πραγματικότητα και η υιοθέτηση φανταστικών αλλά ανύπαρκτων «λύσεων» όχι μόνο δεν δίνει διέξοδο αλλά επιδεινώνει το πρόβλημα που πράγματι υπάρχει στις κοινωνίες μας είτε με τη μορφή της ανεργίας είτε με τη μορφή μη βιωσιμότητας πτυχών του κοινωνικού κράτους.

Κανείς δεν μπορεί σήμερα να προβλέψει τι θα είναι η Τουρκία σε δέκα ή είκοσι χρόνια. Ξέρουμε πού θα θέλαμε να βρίσκεται η Τουρκία: σε μια πορεία εκδημοκρατισμού και εξευρωπαϊσμού της κοινωνίας και του κράτους. Τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Ερντογάν είχαν προκαλέσει την ελπίδα ή την ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία βαδίζει πράγματι προς μια ευρωπαϊκή πορεία. Σήμερα όλοι ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η χώρα μας αλλά και η Ευρώπη γενικότερα ελάχιστα μπορούν να επηρεάσουν τις εσωτερικές διεργασίες στην Τουρκία. Αυτό που πρέπει, και μάλιστα επειγόντως, να κάνουμε εμείς οι Έλληνες είναι να ξαναβρούμε τη θέση μας στο κέντρο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ενώ σήμερα είμαστε στο περιθώριο. Μπορεί να υπάρχουν πικρίες για ορισμένες ευρωπαϊκές πολιτικές στα χρόνια της κρίσης, μπορεί η Ε.Ε. να μην είναι σε θέση να ανταποκριθεί πλήρως στις σημερινές τεράστιες προκλήσεις. Δεν υπάρχει όμως για εμάς και για την ευρωπαϊκή ήπειρο καλύτερη ασπίδα προστασίας.

Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που οι εκδόσεις ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ θα παρουσιάσουν σύντομα στο ελληνικό κοινό την πιο έγκυρη ανάλυση των εξελίξεων στη γείτονα χώρα. Πρόκειται για το βιβλίο του Τούρκου διανοούμενου, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Galatasaray και αντιπροέδρου του γαλλικού Πανεπιστημίου Paris-I Panthéon της Σορβόννης Αχμέτ Ινσέλ. «Η νέα Τουρκία του Ερντογάν – Από το δημοκρατικό όνειρο στην αυταρχική εκτροπή» κυκλοφόρησε στη Γαλλία και αναλύει όλη την πορεία του Ερντογάν και του κόμματός του τα τελευταία χρόνια. Ας μην ξεχνάμε ότι αν ο Ερντογάν ολοκληρώσει τη σημερινή προεδρική του θητεία, θα έχει κυβερνήσει επί 16 συνεχή χρόνια, περισσότερα απ’ όσα ο Κεμάλ Ατατούρκ.

Σίγουρα η Ε.Ε. περνά δύσκολη περίοδο. Αλλά ακριβώς η γενικότερη κρίση την καθιστά ακόμα πιο χρήσιμη, ακόμα πιο απαραίτητη. Υπάρχει, δυστυχώς, στη χώρα μας μια συστηματική εκστρατεία συκοφάντησης και υποτίμησης της Ευρώπης. Είτε απ’ όσους θέλουν να φορτώσουν τα δικά τους αμαρτήματα σε ξένες πλάτες είτε από αυτούς που για λόγους ιδεολογικούς θεωρούν την ευρωπαϊκή ιδέα αντίθετη με τις δικές τους παλαιο- ή νεο-μαρξιστικές ιδεοληψίες. Και δεν έχουν άδικο. Η Ε.Ε. είναι πράγματι ανάχωμα σε ολοκληρωτικές διολισθήσεις. Το ίδιο ισχύει και για τους εθνολαϊκιστές της Δεξιάς ή της ακροδεξιάς που εργάζονται για τη διάβρωση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Όταν η αντιευρωπαϊκή προπαγάνδα προέρχεται από πολιτικούς χώρους με ολοκληρωτικές ή αντιδημοκρατικές ιδεολογίες, θα έλεγα ότι είναι κάτι φυσιολογικό. Αυτό που είναι αφύσικο και αποτελεί ελληνική ιδιομορφία των χρόνων της κρίσης είναι η υπονόμευση του ευρωπαϊκού σχεδίου από πολιτικούς χώρους δήθεν δημοκρατικούς και δήθεν φιλοευρωπαϊκούς.

Αυτή τη στιγμή όχι. Τίποτα όμως δεν εγγυάται ότι δεν θα μπορούσε να ανακύψει στο μέλλον και μάλιστα στο άμεσο μέλλον. Είτε από εσφαλμένους χειρισμούς δικούς μας, σαν αυτούς που έγιναν το 2015, είτε από μεγάλες ευρωπαϊκές ανακατατάξεις τις οποίες δεν θα μπορέσουμε να ακολουθήσουμε λόγω περιθωριοποίησης της χώρας μας. Και ας μην ξεχνάμε ότι σε περίπτωση Grexit, δηλαδή εξόδου από την Ευρωζώνη, η έξοδος από την Ε.Ε. δεν θα φαντάζει όσο εξωπραγματική μάς φαίνεται σήμερα.