Πάνος Ζάχαρης: «Η δουλειά του σκιτσογράφου είναι καθαρά δημοσιογραφική» - Free Sunday
Πάνος Ζάχαρης: «Η δουλειά του σκιτσογράφου είναι καθαρά δημοσιογραφική»

Πάνος Ζάχαρης: «Η δουλειά του σκιτσογράφου είναι καθαρά δημοσιογραφική»

Μόλις εκδόθηκε το πρώτο σου άλμπουμ με σκίτσα. Πώς προέκυψε η έκδοση;
Η έκδοση μιας τέτοιας συλλογής δεν είναι τίποτε άλλο από μια… επιχείρηση διάσωσης. Και εξηγούμαι: η πολιτική γελοιογραφία είναι εξ ορισμού εφήμερη. Γεννιέται και πεθαίνει μαζί με την επικαιρότητα και ιδιαίτερα σε καιρούς που χαρακτηρίζονται από πυκνό πολιτικό χρόνο η ζωή ενός σκίτσου είναι πολύ σύντομη. Έχοντας δουλέψει ως γελοιογράφος επί οκτώ χρόνια αισθάνθηκα την ανάγκη να φτιάξω μια κιβωτό για να διασώσω λίγα από τα εκατοντάδες σκίτσα της τελευταίας τριετίας –τα πλέον διαχρονικά– από τους κατακλυσμιαίους ρυθμούς με τους οποίους αλλάζουν τα πρωτοσέλιδα μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα. Αυτό έγινε πραγματικότητα με τη βοήθεια των εκδόσεων Τόπος κι έτσι ετοιμάσαμε μαζί ένα όμορφο βιβλίο.

Γιατί «Αρνητικοί Συσχετισμοί»;
Ψάχνοντας ένα νήμα που να συνδέει τα γεγονότα της τελευταίας τριετίας και να μπορεί να λειτουργήσει ως τίτλος, κατέληξα στο ότι απλά χάνουμε παντού… Αρνητικοί συσχετισμοί δύναμης υπάρχουν από το ελληνικό Κοινοβούλιο, όπου το 80% και βάλε των βουλευτών ανήκουν στο –ας πούμε, αν και απεχθάνομαι τον όρο– «μνημονιακό μπλοκ», μέχρι τα εργατικά σωματεία, όπου κυριαρχούν οι εργοδοτικοί, τις κυβερνήσεις των χωρών-μελών της Ε.Ε.… Παντού. Κάποιοι βέβαια μπορεί να συνδέσουν τον τίτλο με το ζωντανό που κοσμεί το εξώφυλλο και να ψάχνουν το φτηνούτσικο λογοπαίγνιο πίσω από την επιλογή του τίτλου. Τους διαψεύδω και απαντώ ευθέως ότι δεν πρόκειται για αρνί, αλλά για πρόβατο. Εντελώς άλλο πράγμα δηλαδή.

Η κρίση στην Ελλάδα έκανε πιο εύκολη ή πιο δύσκολη τη δουλειά του σκιτσογράφου/γελοιογράφου;
Θα προσπαθήσω να απαντήσω διαχωρίζοντας το αντικείμενο της δουλειάς από τις εργασιακές συνθήκες, διότι δεν είναι εύκολο να είσαι φτωχός, ούτε έχει ιδιαίτερη πλάκα. Ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς. Πλέον γίνεται φανερό τι επιδιώκει και πού έχει ταχθεί ο καθένας. Οι «μαϊμούδες» κάθε είδους πλέον δεν κρύβονται, αλλά έχουν ανέβει ψηλότερα από ποτέ, επιδεικνύοντας την πίσω όψη τους. Με δεδομένο ότι η δουλειά μας είναι ακριβώς αυτή, να δείχνουμε με το δάχτυλο τις «μαϊμούδες» περιγελώντας και μειώνοντάς τες στα μάτια όλων, ναι, η δουλειά μας έγινε πιο εύκολη. Η καπιταλιστική κρίση μάς αναγκάζει να καλύπτουμε γελοιογραφικά τα «μεγάλα και τα σπουδαία». Έχουμε την επιλογή και κατά τη γνώμη μου την υποχρέωση να καυτηριάσουμε την ουσία και όχι να αναζητούμε με τον μεγεθυντικό φακό τα ψεγάδια μιας παραπλανητικής κανονικότητας που πάει πέρασε ή να καταφεύγουμε στον φτηνό χαβαλεδάκο.

Πώς… διαχειρίζεται ένας σκιτσογράφος τη διακυβέρνηση της χώρας από ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ;
Κάθε γελοιογράφος αντιμετωπίζει την επικαιρότητα και τους πρωταγωνιστές της ανάλογα με τις δικές του ιδεολογικές και πολιτικές προσλαμβάνουσες. Το γεγονός φιλτράρεται από τον υποκειμενισμό που χαρακτηρίζει καθέναν που καλείται να σχολιάσει την πραγματικότητα. Προσωπικά, δεν αντιμετωπίζω την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ακριβώς όπως τις προηγούμενες κυβερνήσεις, απλώς, δηλαδή, ως μια βλαπτική για τους εργαζόμενους, αντιλαϊκή κυβέρνηση. Η διαφορά τους είναι ότι εφαρμόζουν μεν, όπως και οι προηγούμενοι, μια καταστροφική πολιτική, το κάνουν δε στο όνομα της Αριστεράς και χρησιμοποιώντας το κομμουνιστικό παρελθόν τμήματος στελεχών τους, λερώνοντας συστηματικά την κατά τη γνώμη μου πιο βαθιά ανθρωπιστική και ελπιδοφόρα κοσμοθεωρία.

Βλέπεις τη δουλειά του σκιτσογράφου ως «συμπληρωματική» ή ως «παραπληρωματική» της δημοσιογραφίας;
Η δουλειά του σκιτσογράφου είναι μια καθαρά δημοσιογραφική δουλειά, αφού δεν είναι τίποτε άλλο από ένα συμπυκνωμένο δημοσιογραφικό καυστικό σχόλιο για την επικαιρότητα, χρησιμοποιώντας ως μέσα έκφρασης τον λόγο και την εικόνα. Δεν είναι λιγότερο «συμπληρωματική» από αυτήν π.χ. του αρθρογράφου και αυτό αποδεικνύεται από το ότι ανέκαθεν οι γελοιογραφίες είχαν θέση στις εφημερίδες.

Δεδομένου ότι τα ΜΜΕ χτυπήθηκαν σφοδρά από την κρίση, πώς είναι τα πράγματα για το επάγγελμα του σκιτσογράφου σήμερα;
Όλοι μαζί χτυπηθήκαμε από την κρίση και τους εργοδότες και εξακολουθούμε να χτυπιόμαστε. Από τον ρεπόρτερ, τον γραφίστα και τον σκιτσογράφο μέχρι τον μοντέρ, τον κλητήρα και κάθε άνθρωπο που βγάζει το ψωμί του δουλεύοντας στον κλάδο, με εξαίρεση τους λίγους επώνυμους μεγαλοδημοσιογράφους που εκ των πραγμάτων ελάχιστη σχέση έχουν μ’ εμάς. Η μόνη ιδιαιτερότητα που βιώνουμε ως, ας πούμε, υποκλάδος είναι ότι η δουλειά μας θεωρείται πολυτέλεια για ένα μέσο, με αποτέλεσμα οι θέσεις εργασίας να είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο διαδίκτυο π.χ., που σηκώνει πλέον το βάρος της ενημέρωσης και αναπτύσσεται, οι γελοιογράφοι που δίνουν πρωτότυπη δουλειά επ’ αμοιβή είναι, νομίζω, ένας-δύο.

Υπάρχει κάποιος σκιτσογράφος/γελοιογράφος τον οποίο θεωρείς πρότυπό σου;
Η δουλειά μου έχει επηρεαστεί από παλιότερους σπουδαίους γελοιογράφους και ιδιαίτερα από τον Γιάννη Ιωάννου και τον Στάθη. Θα μπορούσα να πω ότι οι συγκεκριμένοι δύο δημιουργοί αποτέλεσαν το πρότυπό μου, καθώς αγάπησα τη γελοιογραφία από παιδάκι ξεφυλλίζοντας τα άλμπουμ τους. Μεγαλώνοντας, εξελίσσοντας τη δουλειά μου, περπατώντας σε δρόμους που έχουν ανοιχτεί από παλιότερους αλλά και αναζητώντας δειλά δικά μου μονοπάτια, αφήνω τη δουλειά μου να επικοινωνεί δημιουργικά με αυτήν των συναδέλφων μου.

Θα ήθελες να έχεις τη δυνατότητα να δουλέψεις για κάποια από τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής κόμικς, όπως η Marvel ή η DC;
Όχι. Παρ’ ότι αγαπώ πολύ τα κόμικς κάθε είδους, η δουλειά μου είναι πολύ διαφορετική από αυτήν των σχεδιαστών σε τέτοιου τύπου εταιρείες. Εκτιμώ τη δουλειά αυτή, αλλά δεν θα ήθελα να εργαστώ ως σχεδιαστής, διότι ιεραρχώ το πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα που μπορεί να εκπέμψει το σκίτσο και προτιμώ να δουλεύω μόνος μου, σε δικό μου σενάριο. Πέραν τούτου, δεν κρύβω πως μάλλον δεν είμαι επαρκής για κάτι τέτοιο, αφού οι απαιτήσεις είναι υψηλότατες. Προς το παρόν αρκούμαι στις γελοιογραφίες, αλλά και στο εβδομαδιαίο πολιτικό-ιστορικό κόμικ στριπ «Τhe Working Dead» που κάνω για το socomic.gr και αγαπώ πολύ.

Τελικά, υπάρχει περίπτωση οι συσχετισμοί να γίνουν θετικοί;

Μοιάζει δύσκολο, αλλά ναι. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Το μόνο που χρειάζεται, νομίζω, είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν είναι δυνατόν το 2016 να πεθαίνουν άνθρωποι από την πείνα και το κρύο και να ξεκολλήσουμε επιτέλους από τη λογική της προσμονής, της ανοχής και της ανάθεσης. Ακούγεται απλοϊκό, αλλά κάποτε οι συντριπτικά περισσότεροι θα πρέπει να δοκιμάσουμε τη δύναμή μας, να βαδίσουμε άλλους δρόμους, μεγάλους, συλλογικούς, όμορφους.

zacharis_cover

Το λεύκωμα «Αρνητικοί Συσχετισμοί» του Πάνου Ζάχαρη κυκλοφορεί εδώ και λίγες μέρες από τις εκδόσεις Τόπος στα βιβλιοπωλεία, περιλαμβάνοντας επιλεγμένες γελοιογραφίες της τελευταίας τριετίας που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Το Ποντίκι» και στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Ατέχνως».

Η επίσημη παρουσίαση του λευκώματος θα γίνει από τις Εκδόσεις Τόπος την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου, στο «Polis Art Cafe» (Πεσμαζόγλου 5 & Σταδίου), στις 20:00. Στην παρουσίαση θα μιλήσουν ο σκιτσογράφος Τάσος Αναστασίου, ο δημοσιογράφος Άρης Μαλανδράκης και ο ίδιος ο δημιουργός.