Ήλιος, μύκητες και μικρόβια, οι «παγίδες» του καλοκαιριού

Καλοκαιρινές διακοπές! Δεν είναι μόνο στίχος από τραγούδι του Νίκου Καρβέλα αλλά και απωθημένο μιας ολόκληρης χρονιάς. Επιτέλους, μετράμε ανάποδα μέρες και κάθε Σαββατοκύριακο (αν δεν έχει καταιγίδα) κάνουμε απόβαση σε κάποια παραλία. Εκεί μας περιμένει η θάλασσα, αλλά όχι μόνο. Η ηλιακή ακτινοβολία, οι κρυμμένοι στην άμμο μύκητες, τα παράσιτα και τα παθογόνα που μπορεί να πλέουν δίπλα μας στο νερό, στη θάλασσα και στην πισίνα, αποτελούν τις κλασικές καλοκαιρινές παγίδες, που, ωστόσο, μπορούμε να αποφύγουμε. Πάμε πρώτα να γνωρίσουμε την ευεργετική επίδραση του ήλιου στον οργανισμό.

Ο ήλιος επηρεάζει καθοριστικά την ψυχική διάθεση. Ακόμα και ολιγόωρη έκθεση στις ακτίνες του προκαλεί την έκκριση ενδορφινών από τον εγκέφαλο. Πρόκειται για χημικές ουσίες (νευροδιαβιβαστές) που μας «φτιάχνουν το κέφι», γι’ αυτό άλλωστε αποκαλούνται και «ορμόνες της ευτυχίας». Η ευεργετική επίδραση στον οργανισμό είναι ακόμα μεγαλύτερη όταν κάνουμε γυμναστική στο ύπαιθρο σε ώρες ηλιοφάνειας (όχι βέβαια στο λιοπύρι). Δεν χρειάζεται έντονη γυμναστική, το απλό περπάτημα αρκεί, γιατί τότε εξασφαλίζουμε παράλληλα και τη σύνθεση της απαιτούμενης βιταμίνης D στο (ακάλυπτο από τα ρούχα και χωρίς αντηλιακό) δέρμα και την ενδυνάμωση των οστών από την άσκηση. Επίσης, ο ήλιος μάς ζεσταίνει και μειώνει την ανάγκη για φαγητό, γι’ αυτό άλλωστε είναι πιο εύκολο να κάνουμε δίαιτα το καλοκαίρι για να χάσουμε κάποια περιττά κιλά. Άσε που το ελαφρύ μαύρισμα κρύβει τις ατέλειες της σιλουέτας και μας κάνει να φαινόμαστε πιο αδύνατοι, τονώνοντας την αυτοπεποίθησή μας. Φυσικά, υπάρχει μια παγίδα: μπορεί να πεινάμε λιγότερο, αλλά διψάμε περισσότερο. Συνεπώς πρέπει να ξεδιψούμε πρωτίστως με νερό και όχι με κοκτέιλ, οινοπνευματώδη και «νέκταρ» φρούτων (χυμούς με μπόλικη ζάχαρη), γιατί όλα αυτά τα δροσερά ποτά και ηδύποτα μπορούν να εξελιχθούν σε «βόμβες» θερμίδων. Επιπλέον, ο ήλιος μάς κάνει να βλέπουμε τα πράγματα πιο καθαρά και μας χαλαρώνει, με συνέπεια να μειώνονται η επιθετικότητα και ο εκνευρισμός.

Δεν πρέπει όμως ποτέ να ξεχνάμε πως ο ήλιος είναι άσπονδος φίλος! Ο πιο γνωστός κίνδυνος που σχετίζεται με την ηλιακή ακτινοβολία αφορά την πρόωρη γήρανση του δέρματος και το ακόμα χειρότερο ενδεχόμενο του δερματικού καρκίνου, με το μελάνωμα να ηχεί περισσότερο απειλητικά στα αυτιά μας. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Δερματολογίας Δημήτρης Ρηγόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας, το μελάνωμα (ο πιο επιθετικός και δύσκολα αντιμετωπίσιμος καρκίνος του δέρματος) πλήττει κυρίως τους ανθρώπους της πόλης που εκτίθενται απότομα στον ήλιο το καλοκαίρι για λίγες εβδομάδες, χωρίς αντηλιακό, με τα άτομα που έχουν υποστεί τουλάχιστον πέντε ηλιακά εγκαύματα στην παιδική τους ηλικία να έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν μελάνωμα μετά τα σαράντα. Ακόμα πιο επιβλαβές είναι το σολάριουμ, το οποίο είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνο και οκταπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος. Άλλοι κίνδυνοι που κρύβονται στις καυτές ακτίνες του ήλιου περιλαμβάνουν τις ακτινικές υπερκερατώσεις, που παρουσιάζονται στο 25% των Ελλήνων άνω των 45 ετών και εξελίσσονται σε ακανθοκυτταρικό ή βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως το 80% της ηλιακής ακτινοβολίας που δεχόμαστε ετησίως και ευθύνεται για τις ακτινικές υπερκερατώσεις προέρχεται από την ακούσια έκθεσή μας στον ήλιο –στο πλαίσιο της καθημερινής μας ζωής στην πόλη– και δεν οφείλεται στην ηλιοθεραπεία και στα παιχνίδια της παραλίας. Το ευχάριστο εύρημα είναι πως η συστηματική χρήση αντηλιακού με δείκτη προστασίας SPF 15 (τουλάχιστον) μειώνει κατά 40% τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.

Μυκητιάσεις, ουρολοιμώξεις και κολπίτιδες, οι «συνήθεις ύποπτοι»

Σίγουρα η ιδέα που έχουμε για τα καλοκαιρινά «σπορ» δεν περιλαμβάνει μυκητιάσεις, κολπίτιδες και ουρολοιμώξεις. Δυστυχώς, όμως, όλα αυτά αποτελούν κινδύνους που μας περιτριγυρίζουν. Για να προστατευτούμε, υιοθετούμε τις συμβουλές των ειδικών, ώστε να μη φλερτάρουμε με τον «αόρατο» εχθρό. Για να αποφύγουμε τις μυκητιάσεις και τις κολπίτιδες, πλένουμε καλά τα πόδια μας, αλλάζουμε το βρεγμένο μαγιό, δεν ξαπλώνουμε ποτέ απευθείας στην άμμο και στην ξαπλώστρα αλλά πάντα χρησιμοποιούμε πετσέτα. Επίσης, αλλάζουμε καθημερινά παπούτσια, δεν τα φοράμε με βρεγμένες φτέρνες και αφήνουμε τα παπούτσια μας στο μπαλκόνι να στεγνώσουν. Στους κοινόχρηστους χώρους, αποδυτήρια, δωμάτια ξενοδοχείων, γυμναστήρια, spa, δεν περπατάμε ξυπόλητοι. Για τις ουρολοιμώξεις, πίνουμε πολύ νερό, αποφεύγουμε τις κοινόχρηστες τουαλέτες, ξεβγαζόμαστε με πολύ νερό μετά από κάθε βουτιά στην πισίνα και στη θάλασσα και δεν φοράμε στενά ρούχα.