Κορονοϊός: Η κοινωνική αποστασιοποίηση είναι το βασικό εργαλείο ελέγχου της πανδημίας
Σε μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση επιστημόνων τονίστηκε για μία ακόμη φορά πόσο σημαντική είναι η τήρηση των αποστάσεων ανάμεσα στα άτομα, προκειμένου να ελεγχθεί η διασπορά του κορονοϊού. Η συζήτηση «Πανδημία Covid-19: Δεύτερο Κύμα» έγινε στο πλαίσιο του κύκλου διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και τη συντόνισε o κ. Παναγιώτης Μπεχράκης, πνευμονολόγος-εντατικολόγος, διευθυντής του Ινστιτούτου.
Σύμφωνα με τον κ. Θοδωρή Λύτρα, επίκουρο καθηγητή Δημόσιας Υγείας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η περίοδος επώασης της νόσου είναι περίπου 6 ημέρες, με εύρος 2-14 ημέρες, δηλαδή τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μέχρι και δύο εβδομάδες μετά τη μόλυνση, και ότι υπολογίζεται (με αρκετή αβεβαιότητα, όπως τονίζει ο κ. Λύτρας) πως στο 35%-70% των περιστατικών η μετάδοση γίνεται πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Εκτιμώντας την πραγματική επίπτωση της νόσου Covid-19 στην κοινότητα, ο κ. Λύτρας σημείωσε ότι τα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μικρό ποσοστό των συνολικών μολύνσεων. Από πρόσφατες επιδημιολογικές έρευνες σε διάφορες χώρες, όπως π.χ. ΗΠΑ και Ισπανία, υπολογίζεται ότι διαγιγνώσκεται περίπου το 1/10 των πραγματικών κρουσμάτων. Καθώς δεν γνωρίζουμε πόσοι εργαστηριακοί έλεγχοι πραγματοποιούνται καθημερινά σε κάθε χώρα και λαμβάνοντας υπόψη την υποανίχνευση των κρουσμάτων, τα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα δεν θα έπρεπε να αποτελούν μέτρο σύγκρισης μεταξύ των χωρών. Ένας πιο αξιόπιστος δείκτης για την εξάπλωση την πανδημίας θα ήταν ο αριθμός των σοβαρών κρουσμάτων (διασωληνωμένοι, νοσηλεία σε ΜΕΘ) και οι θάνατοι, παρόλο που και στα στοιχεία αυτά υπάρχει ορισμένου βαθμού υποανίχνευση εξαιτίας του πολυπαραγοντικού τους χαρακτήρα.
Χρησιμοποιώντας γενικευμένα στατιστικά στοιχεία με τις τάσεις ανά χρονική περίοδο, ένας αξιόπιστος τρόπος για να προσεγγίσει η επιστήμη το θέμα είναι η «υπερβάλλουσα θνησιμότητα», η οποία υπολογίζεται από το σύνολο των θανάτων ανεξαρτήτως αιτίας, και ακολούθως συγκρίνεται με την αναμενόμενη θνησιμότητα, βάσει των περασμένων ετών. Με στοιχεία από το δίκτυο EuroMOMO, το 2020 καταγράφονται αιχμές υπερβάλλουσας θνησιμότητας που όμοιές τους δεν έχουν κάνει ξανά την εμφάνισή τους τα τελευταία 15-20 χρόνια και οι οποίες οφείλονται άμεσα ή έμμεσα στον νέο κορονοϊό. Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ακόμα στο ποσοστό θνητότητας (Infection Fatality Ratio – IFR) της νόσου Covid-19, το οποίο σε μελέτες του Ιουλίου υπολογίζεται σε 0,24%, αλλά είναι ήδη γνωστό ότι υπάρχει τεράστια ηλικιακή κλιμάκωση των θανάτων στις μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά και άλλοι παράγοντες συννοσηρότητας που αυξάνουν την πιθανότητα θνησιμότητας. Συνεπώς, μεγάλοι υγειονομικοί φορείς, όπως το Αμερικανικό Κέντρο Λοιμώξεων (Center for Disease Control & Prevention – CDC), δεν δίνουν ακόμα συνολικό IFR, δεδομένου ότι συσχετίζεται με την ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού, καθώς και με άλλους παράγοντες που σχετίζονται με τα ατομικά προφίλ νοσηρότητας.
Ο κ. Λύτρας έκλεισε τη διάλεξή του αναφέροντας με βεβαιότητα ότι η πανδημία θα συνεχίσει να διαδίδεται μέχρι να δημιουργηθεί ανοσία της αγέλης, μια κατάσταση όπου η παρουσία ικανού αριθμού ατόμων που έχουν αναπτύξει ανοσία στον πληθυσμό οδηγεί σε φθίνουσα εξέλιξη της επιδημίας. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε, «η ανοσία αγέλης είναι ένας επιδημιολογικός όρος για μία βιολογική κατάσταση και όχι κάποιου είδους στρατηγική» και επιτυγχάνεται είτε με τη χορήγηση εμβολίου, που είναι και το επιθυμητό, είτε με τη φυσική νόσηση του πληθυσμού. «Ακόμα και μικρού βαθμού πληθυσμιακή ανοσία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στον έλεγχο της πανδημίας, συνδυαζόμενη οπωσδήποτε και με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης».
Θεραπευτικά πρωτόκολλα
Ο ομότιμος καθηγητής Παθολογίας-Λοιμώξεων, ΕΚΠΑ, Γεώργιος Σαρόγλου αναφέρθηκε κυρίως στη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου Covid-19 και στις δυσκολίες της φαρμακολογίας για την αντιμετώπιση λοιμωδών νόσων. Από τη σκοπιά της κλινικής πρακτικής, ο κ. Σαρόγλου ανέφερε ότι η αντιμετώπιση των κρουσμάτων έχει διαβαθμίσεις, με διάφορα στάδια τα οποία πρέπει να διαχειριστεί ο θεράπων ιατρός εφαρμόζοντας διαγνωστικούς και θεραπευτικούς αλγόριθμους, οι οποίοι και αυτοί αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα.
Αναφερόμενος στην ανακάλυψη και χρήση των εμβολίων, ο κ. Σαρόγλου τόνισε ότι πρόκειται για χρονοβόρα διαδικασία τριών απαραίτητων σταδίων για την εξέλιξη ενός εμβολίου και επισήμανε ότι «το 90% των υποψήφιων εμβολίων δεν εξελίσσεται σε τελικό προϊόν». Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 38 εμβόλια σε φάση κλινικής έρευνας σε όλο τον κόσμο και η πανδημία απαιτεί μέσα σε λίγους μήνες να υλοποιηθούν ασφαλείς διαδικασίες που σε άλλες περιπτώσεις θα διαρκούσαν 10-15 χρόνια.
