Εκτρώσεις και εκτρώματα

Η είδηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες έλεγε ότι το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε νομολογία δεκαετιών η οποία κατοχύρωνε τη δυνατότητα εκτρώσεων σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας. Πλέον, το ζήτημα επαφίεται στις κυβερνήσεις των επιμέρους πολιτειών, πολλές από τις οποίες αναμένεται να συνταχθούν με την απαγόρευση των αμβλώσεων. Η εξέλιξη στο Ανώτατο Δικαστήριο έγινε εφικτή, διότι ο τέως πρόεδρος Τραμπ διόρισε τρεις κατά σειρά δικαστές της επιλογής του, ανατρέποντας τους συσχετισμούς. Σημαντικό μέρος της κριτικής που ασκείται στις επιλογές Τραμπ δεν αφορά στο ότι διόρισε συντηρητικούς δικαστές, αλλά δικαστές ανήκοντες σε σκληροπυρηνική μειοψηφία των συντηρητικών, στα όρια του ακραίου, ως αιρετικού.

Στην ουσία του ζητήματος, έκαστος μπορεί να διατηρεί τις απόψεις του και δεν είναι σκοπός του παρόντος να αναλύσει το θέμα. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας πως ζητήματα νομοθεσίας που άπτονται σημαντικών θεμάτων συνείδησης, της θρησκευτικής περιλαμβανομένης, και ατομικής ευθύνης, ουδέποτε ήταν εύκολα και ουδέποτε αντιμετωπίστηκαν με ευκολία και χωρίς εντάσεις. Το αντίθετο συνέβαινε και θα συνεχίσει να συμβαίνει. Στις οργανωμένες κοινωνίες, οι κανόνες που ρυθμίζουν τη συμβίωση θίγουν εκ των πραγμάτων τα όρια της ατομικής ελευθερίας και, κατά συνέπεια, οι αντιθέσεις θα εμφανίζονται με κυματοειδή μορφή. Άλλοτε θα οξύνονται, άλλοτε θα αμβλύνονται. Δεν είναι άσχετη η όξυνση και με τις διάφορες μορφές οικονομικής ή κοινωνικής δυσπραγίας. Η φτώχεια φέρνει γκρίνια και ηθικολογία, αλλά και η αμάθεια το ίδιο. Ως αμάθεια στη σύγχρονη εποχή πρέπει να νοηθεί και η αδυναμία του μέσου πολίτη να παρακολουθήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας και του πλούτου των πληροφοριών και των γνώσεων, η ανικανότητα να επεξεργαστεί όλα αυτά και η δυνατότητα να οδηγηθεί σε ορθολογικά συμπεράσματα.

Κάποτε, η γραφή, η ανάγνωση και η αριθμητική συνιστούσαν το μεγαλύτερο μέρος των γνώσεων που μπορούσε να αποκτήσει κάποιος. Όποιος μάθαινε λίγα περισσότερα, μπορούσε εύκολα να δείξει τη διαφορά του από τους υπόλοιπους και να αποκτήσει σχετικό σεβασμό. Τούτο βέβαια δεν απέτρεψε και ορισμένα φωτεινά μυαλά από το να καούν στην πυρά. Ο άνθρωπος είναι και μικρόψυχος και συμφεροντολόγος και δεισιδαίμων και έρμαιο των παθών του. Δεν υπάρχει γραμμική εξήγηση. Σήμερα, το πράγμα οξύνεται, κυρίως διότι δεν προλαβαίνουμε να τα μάθουμε όλα και νομίζουμε ότι η ποσότητα πληροφοριών κυρίως και όχι πραγματικών γνώσεων μάς δίνει τη δυνατότητα να ερμηνεύσουμε τον κόσμο. Σήμερα κυριαρχεί και η «επιστημονική γνώση» με τη μορφή πληροφορίας, «τσιτάτου» σύντομης ανάρτησης στο διαδίκτυο. Συγχέουμε τη γνώση, την αληθινή, με τη στοιχειώδη πληροφόρηση.

Πολιτική είναι η οργανωμένη προσπάθεια ελέγχου και καθορισμού του τρόπου με τον οποίο διοικούνται οι κοινωνίες. Στοχεύει στην απόκτηση, τον έλεγχο ή τον επηρεασμό της εξουσίας. Στις δημοκρατίες, την εξουσία ελέγχουν οι πλειοψηφίες που διαμορφώνονται από τις εκλογικές διαδικασίες. Η εξουσία πηγάζει από τον λαό και ασκείται υπέρ αυτού και του έθνους, διακηρύσσεται στο Σύνταγμά μας. Η εκλεγμένη κυβέρνηση ελέγχει μέχρι ένα σημείο και τη Δικαιοσύνη, η οποία πρέπει να λειτουργεί και ως εξισορροπητικός παράγοντας στις κοινωνικές αντιθέσεις, αλλά και ως αντίβαρο στην εξουσία της κυβέρνησης. Η εκάστοτε κυβέρνηση εξορισμού απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής. Η δε Βουλή είναι, και αυτό ξεχνάμε συστηματικά, νομοθετικό σώμα.

Ο νόμος, ως κανόνας που ρυθμίζει τις σχέσεις μας με τους άλλους, με το σύνολο, με το κράτος, και ως οδηγός ατομικής συμπεριφοράς, καταρτίζεται από τους βουλευτές, οι οποίοι εκλέγονται από εμάς με αυτή την αποστολή. Ο νόμος, άμεσα ή έμμεσα, εκφράζει εν τέλει τις κρατούσες αντιλήψεις της κοινωνίας μας, όπως αυτές προσωποποιούνται με την εκλογή συγκεκριμένων βουλευτών. Τούτο, στον πυρήνα του, δεν αλλάζει από το γεγονός πως, όταν ψηφίζουμε, έχουμε στο μυαλό μας να βγάλουμε κυβέρνηση και να διαλέξουμε τον «καταλληλότερο» για πρωθυπουργό. Εξακολουθεί να πρέπει ο πρωθυπουργός να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του νομοθετικού σώματος, της Βουλής. Αν, λοιπόν, στείλουμε στη Βουλή «αγράμματους», λίγο θα μας ωφελήσει ένας ατομικά ικανός πρωθυπουργός. Αργά ή γρήγορα θα σκαλώσει πάνω στην αδυναμία των «αγραμμάτων» να ακολουθήσουν τον ικανότερο. Στη θέση «αγράμματος» βάλτε όποιον άλλον κομψότερο ή ακριβέστερο ή ηπιότερο χαρακτηρισμό θέλετε.

Το παράδειγμα των αμβλώσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνει ότι οι συνέπειες της ψήφου είναι πολύ ευρύτερες και πολύ πιο απλωμένες στον χρόνο από ό,τι σε πρώτη, εύκολη ματιά βλέπουμε. Δείχνει επίσης ότι η στροφή των αντιλήψεων της κυβέρνησης, των νομοθετών, της Δικαιοσύνης δεν έρχεται από το πουθενά, αλλά ακολουθεί την ανάλογη διεργασία στο κοινωνικό σώμα. Εκδηλώνεται, φυσιολογικά, με χρονοκαθυστέρηση, γιατί οι δημοκρατικές διαδικασίες έτσι επιβάλλουν. Σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς τέτοιες αποχρώσεις δεν υπάρχουν, μέχρι να γίνει η, συνήθως αιματηρή, επανάσταση.

Επί της ουσίας του θέματος των αμβλώσεων, παρότι μιλάμε για άλλη κοινωνία, με άλλα χαρακτηριστικά, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η συζήτηση γίνεται σε μεγάλο ποσοστό με μονομέρεια, με ανορθολογικά κριτήρια, με ιδεολογικές προκαταλήψεις και με απουσία οποιασδήποτε στάθμισης αντικρουόμενων αξιών οι οποίες πρέπει να εξισορροπηθούν, αν όχι τίποτα άλλο, για να μπορέσουν να συνυπάρξουν.

Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε ότι διεξήχθη η πολιτική συζήτηση στη χώρα μας την τελευταία εικοσαετία, αν όχι σε ολόκληρη τη Μεταπολίτευση. Σε πολλά θέματα αλλάξαμε, ενδεχομένως προοδεύσαμε, σπρωγμένοι από τις εξωτερικές επιρροές. Όπου οι εξωτερικές επιρροές δεν επέβαλλαν αλλαγές, απλά κατρακυλήσαμε. Σε λίγες περιπτώσεις η ηγεσία προπορεύτηκε και ώθησε την πρόοδο. Σε πολύ περισσότερες περιπτώσεις η ηγεσία υποτάχθηκε στις βουλές της κοινωνίας, η οποία εν τέλει αποδεικνύεται, συνολικά, οπισθοδρομική και έτοιμη να αντιστρέψει και εκείνες τις πρωτοβουλίες της ηγεσίας που μας έσπρωξαν μπροστά. Ισορροπίες του τρόμου.

Στον ρόλο των αμβλώσεων, στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμη το μνημόνιο. Ακόμη και σήμερα τα δικαστήρια αντιστρέφουν περικοπές μνημονιακών αποδοχών ως αντισυνταγματικές. Το άδειο ταμείο, βέβαια, δεν είναι αντισυνταγματικό, είναι υπαρκτό. Και όταν η αντίληψή μας για την πραγματικότητα συγκρούεται με την ίδια την πραγματικότητα, τα αποτελέσματα είναι τραγικά.

Μνήμη δημοψηφίσματος 5ης Ιουλίου 2015. Έκτρωμα, οι συνέπειες του οποίου εξελίσσονται.