Ραγδαία αύξηση στη χρήση πλαστικού χρήματος

Χρειάστηκαν ένα… δημοψήφισμα, capital controls, τεράστια αναταραχή στην οικονομία και μεγάλα προβλήματα στις συναλλαγές για να πειστούν οι Έλληνες να χρησιμοποιούν πιο πολύ και για περισσότερες δραστηριότητες το πλαστικό χρήμα. Τρία χρόνια μετά την κρίση του Ιουλίου του 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία τόσο της ΕΚΤ όσο και εταιρειών πιστωτικών καρτών, η Ελλάδα πλέον βρίσκεται εντός μέσου όρου της Ε.Ε. όσον αφορά τη χρήση καρτών, είτε χρεωστικών είτε πιστωτικών, για τις καθημερινές συναλλαγές.

Από τα… τάρταρα στο 12%

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Καθημερινής», η αξία των συναλλαγών με κάρτες ως ποσοστό του ΑΕΠ εκτινάχθηκε από 5% το 2015 στο 12,1% το 2017, προσεγγίζοντας τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, που φτάνει στο 14,8%. Παράλληλα, από το 2015 και εντεύθεν οι Έλληνες εξαπλασίασαν τον αριθμό των πληρωμών που πραγματοποιούν με πλαστικό χρήμα και ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες αυξήθηκε από τα 88 εκατ. ευρώ το 2014 στα 144,4 εκατ. το 2015, για να φτάσει τα 505,1 εκατ. ευρώ το 2017. Μάλιστα, όπως αναφέρει η ΕΚΤ, το 2017 κάθε Έλληνας πραγματοποίησε 47 συναλλαγές με κάρτα, όταν το 2014 δεν ξεπερνούσε τις 8 συναλλαγές τον χρόνο. Η αξία των συναλλαγών την ίδια περίοδο ακολούθησε αυξητική τάση και από τα 6,1 δισ. ευρώ το 2014 διαμορφώθηκε στα 8,9 δισ. ευρώ το 2015 και υπερδιπλασιάστηκε το 2017, μετά και την υποχρεωτική χρήση των POS, για να φτάσει τα 21,5 δισ. ευρώ το 2017.
Πάντως, η χρήση του πλαστικού χρήματος στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε., παραμένει περιορισμένη (χωρίς μάλιστα να υπάρξει σύγκριση με χώρες όπως η Σουηδία, όπου οι συναλλαγές με ρευστό είναι… είδος προς εξαφάνιση): στην Πορτογαλία οι συναλλαγές με κάρτες αντιπροσωπεύουν το 40,5% του ΑΕΠ, στην Κύπρο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 20,1%, στην Ισπανία 14,3%, στη Γαλλία 23%, ενώ στην κορυφή είναι η Μεγάλη Βρετανία με ποσοστό 45,9%.
Να σημειωθεί εδώ ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις της Mastercard, ο όγκος συναλλαγών με πλαστικό χρήμα στην Ελλάδα κατέγραψε αύξηση 45% το 2017 σε σχέση με το 2016, ενώ, βάσει στοιχείων της εταιρείας, η μέση αξία συναλλαγής με κάρτα μειώθηκε κατά περίπου 35% (σε σύγκριση με το 2015), δείχνοντας ότι οι Έλληνες έχουν υιοθετήσει πλέον τις ηλεκτρονικές πληρωμές και για τις καθημερινές αγορές χαμηλότερης αξίας.

Κυριαρχούν οι χρεωστικές

Όσον αφορά τον τύπο του πλαστικού χρήματος που κυριαρχεί πλέον στην Ελλάδα, τησ σαφή πρωτιά κατέχουν οι χρεωστικές κάρτες, με τις οποίες το 2017 έγιναν 407,3 εκατ. συναλλαγές, δηλαδή πενταπλάσιος αριθμός σε σχέση με το 2015, όταν ο αριθμός των συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες ήταν 82,5 εκατ., ενώ η αξία των συναλλαγών αυξήθηκε στα 15,8 δισ. ευρώ το 2017, από 4,5 δισ. ευρώ το 2015 και μόλις 1,8 δισ. ευρώ το 2014. Όσον αφορά τις πιστωτικές κάρτες, μετά από μια περίοδο κάμψης, πήραν κι αυτές την ανιούσα, καθώς η αξία των συναλλαγών αυξήθηκε από τα 4 δισ. ευρώ το 2014 στα 5,5 δισ. ευρώ το 2017. Συνολικά, παρατηρήθηκε «έκρηξη» στον αριθμό των καρτών που κυκλοφορούν στην αγορά, καθώς αυξήθηκε στα τέλη του 2017 στα 15,3 εκατ. έναντι 12,1 εκατ. το 2014. Από αυτές, τα 12,4 εκατ. είναι χρεωστικές, ενώ τα 3,3 εκατ. είναι πιστωτικές.
Εδώ θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι, εκτός από τα capital controls, η χρήση του πλαστικού χρήματος αυξήθηκε δραματικά καθώς συνδέθηκε και με το αφορολόγητο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ισχύοντα, το ελάχιστο ποσό των αποδείξεων από συναλλαγές με πλαστικό χρήμα που θα έπρεπε να είχαν συγκεντρώσει το 2017 οι φορολογούμενοι ανάλογα με το εισόδημά τους προσδιορίζεται ως εξής: 10% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ, 15% για εισόδημα από 10.000,01 έως 30.000 ευρώ και 20% για εισόδημα από 30.000,01 και άνω, με το ανώτατο ποσό που θα πρέπει να συγκεντρώσει ο φορολογούμενος να ανέρχεται στα 30.000 ευρώ.

ΙΟΒΕ: Αύξηση χρήσης ίσον αύξηση εσόδων

Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, κάθε 1% αύξηση της χρήσης καρτών σε αξία ή αριθμό συναλλαγών οδήγησε κατά μέσο όρο την περίοδο 2015-2017 σε αύξηση των εσόδων ΦΠΑ κατά 0,14 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) και 0,11 π.μ. αντίστοιχα. Εναλλακτικά, κάθε 1 ποσοστιαία μονάδα αύξησης του μεριδίου χρήσης καρτών προς ιδιωτική κατανάλωση οδηγεί σε 1,4% αύξηση των εσόδων ΦΠΑ. Ως προς την επίδραση του νόμου 4446/2016 στα έσοδα από ΦΠΑ, μέσω της εξάπλωσης καρτών πληρωμής που δεν οφείλεται σε άλλους παράγοντες (π.χ. μεταβολές κατανάλωσης, επίδραση capital controls), τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τη χρήση στατιστικών μεθόδων και εργαλείων δείχνουν ότι συνέβαλε περίπου στο 1/3 της συνολικής ετήσιας αύξησης (κατά 780 εκατ. ευρώ) των εσόδων από ΦΠΑ το 2017. Το ετήσιο άμεσο δημοσιονομικό όφελος των μέτρων εκτιμάται σε εύρος μεταξύ 210 εκατ. και 323 εκατ. Σημειώνεται ότι το συνολικό δημοσιονομικό όφελος είναι μεγαλύτερο, καθώς ο υπολογισμός δεν περιλαμβάνει το όφελος που προκύπτει ως επιπλέον έσοδα από φορολογία εισοδήματος και ασφαλιστικές εισφορές που σχετίζονται με οικονομική δραστηριότητα, η οποία παρέμενε αδήλωτη πριν από την εξάπλωση των καρτών πληρωμής.
Μάλιστα, κατά την παρουσίαση της μελέτης υπογραμμίστηκε ότι, με βάση διεθνείς πρακτικές για το μερίδιο χρήσης καρτών προς ιδιωτική κατανάλωση, τα ετήσια έσοδα ΦΠΑ θα ήταν υψηλότερα κατά 21% (3,3 δισ.), ίσα με «έναν ΕΝΦΙΑ και παραπάνω», όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, αν η Ελλάδα έφτανε το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της Ε.Ε. Συγκεκριμένα, το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι τα ετήσια έσοδα από τον ΦΠΑ θα ήταν υψηλότερα κατά 25% (3,9 δισ.) αν το μερίδιο χρήσης καρτών στον κλάδο της εστίασης έφτανε το μερίδιο του κλάδου στην ιδιωτική κατανάλωση, κατά 12% (2 δισ.) αν το μερίδιο χρήσης καρτών σε συναλλαγές με ελεύθερους επαγγελματίες έφτανε το μερίδιο των υπηρεσιών των επαγγελματιών στην ιδιωτική κατανάλωση και κατά 8% (1,3 δισ.) ή 5,9% (930 εκατ.) αν η χρήση καρτών στην ηπειρωτική Ελλάδα, πλην Αττικής και Θεσσαλονίκης, και στη νησιωτική Ελλάδα αντίστοιχα, προσέγγιζε το μερίδιο των περιοχών αυτών στο ΑΕΠ.