Το καρτέλ των κατασκευαστών αναπτύχθηκε με ευρωπαϊκό και δημόσιο χρήμα

Η αποκάλυψη από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της ύπαρξης καρτέλ κατασκευαστικών εταιρειών το οποίο ανέβαζε με τις κατάλληλες μεθοδεύσεις το κόστος των δημοσίων έργων και των ΣΔΙΤ (συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις για καθυστέρηση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης συγκεκριμένων έργων και γενικότερα του ΕΣΠΑ.

Συνάδελφοί μου ευρωβουλευτές έσπευσαν να ζητήσουν διευκρινίσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να ασκήσουν πίεση για τη συνέχιση της κανονικής ροής της χρηματοδότησης για να διευκολυνθεί η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Εγώ ακολούθησα μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση και υπέβαλα ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την οποία ζητώ εξηγήσεις για την κατανομή των ευρωπαϊκών κονδυλίων και τον τρόπο χρηματοδότησης των ΣΔΙΤ με ευρωπαϊκά κονδύλια.

Κατά την άποψή μου, το πρόβλημα δεν είναι η ενδεχόμενη καθυστέρηση στην καταβολή των ευρωπαϊκών κονδυλίων από τα διαρθρωτικά ταμεία στην Ελλάδα αλλά ότι έχουμε συμπληρώσει μία εικοσιπενταετία διασπάθισης ευρωπαϊκού και ελληνικού δημόσιου χρήματος χωρίς καν να έχει ολοκληρωθεί η βασική υποδομή της χώρας σε ό,τι αφορά τους οδικούς άξονες και το σιδηροδρομικό δίκτυο.

Το κείμενο της ερώτησης που κατέθεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως εξής:

«Μετά τις καταγγελίες που έγιναν από την Επιτροπή Ανταγωνισμού στην Ελλάδα για τη λειτουργία καρτέλ μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών, ερωτάται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

1. Ποιες μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες άλλων ευρωπαϊκών κρατών-μελών συνεργάστηκαν ή συνεργάζονται με τις μεγάλες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες που έχουν αναπτύξει τα τελευταία 25 χρόνια τις εθνικές οδούς και το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και ποια είναι τα ποσά που διατέθηκαν ή έχουν δεσμευτεί από τα ευρωπαϊκά ταμεία στη διάρκεια της τελευταίας εικοσιπενταετίας και η ανάλυσή τους ανά εταιρεία, κοινοπραξία και μεγάλο έργο υποδομής;
2. Ειδικά, σε ό,τι αφορά τις ΣΔΙΤ, ποιο είναι το ποσοστό της χρηματοδότησης που καλύπτεται από τα ευρωπαϊκά ταμεία και ποιο από τους παραχωρησιούχους, ανά εταιρεία, ανά κοινοπραξία και ανά έργο;
3. Επειδή το επίπεδο διαχείρισης των έργων δημόσιου ενδιαφέροντος και με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στην Ελλάδα αμφισβητείται εδώ και δεκαετίες από δημοσιογράφους και ειδικούς αναλυτές, πώς εξηγεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την πολυετή αδράνεια σε σχέση με την προστασία των καλώς εννοούμενων συμφερόντων των Ευρωπαίων φορολογουμένων και της αναπτυξιακής προοπτικής της ελληνικής οικονομίας;»

Όπως προκύπτει από το κείμενο της ερώτησης, τρία είναι τα λεπτά ζητήματα τα οποία θίγω με την παρέμβασή μου. Πρώτον, η κακοδιαχείριση πολλών δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ στηρίζεται στην ευρωπαϊκή συνυπευθυνότητα, εφόσον πίσω από τους λεγόμενους εθνικούς εργολάβους υπάρχουν και ευρωπαϊκές πολυεθνικές. Κατά συνέπεια οι ελλείψεις στο δίκτυο και η ιδιοτελής κατασπατάληση πόρων είναι εθνική και ευρωπαϊκή υπόθεση που πρέπει να διερευνηθεί.

Δεύτερον, οι ΣΔΙΤ ξεκίνησαν σε μια προσπάθεια να πραγματοποιηθούν ιδιωτικές επενδύσεις και να μειωθεί το κόστος για τον ευρωπαϊκό και τον κρατικό προϋπολογισμό. Φαίνεται όμως ότι οι παραχωρησιούχοι πήραν την εκμετάλλευση των εθνικών οδών για 30 έως 35 χρόνια χωρίς να βάλουν σοβαρά ίδια κεφάλαια για να τις κατασκευάσουν. Απλώς περιμένουν τα διαδοχικά ΕΣΠΑ για να καλύψουν τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες σε βάρος των Ευρωπαίων φορολογουμένων και της ελληνικής οικονομίας.

Το ΕΣΠΑ της περιόδου 2014-2020 παρουσιάζει τα ίδια προβλήματα με τα προηγούμενα, εφόσον δεσμεύει γύρω στο 25% των πόρων υπέρ των κατασκευαστών, υποβαθμίζοντας σκόπιμα τον ρόλο της βιομηχανίας, των εξωστρεφών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της ψηφιοποίησης της οικονομίας, των start-ups. Με συνταγές της περασμένης εικοσιπενταετίας είναι πρακτικά αδύνατο να κερδίσουμε τη μάχη της ανάπτυξης σε τόσο σκληρές συνθήκες διεθνούς ανταγωνισμού και με τέτοια υπερχρέωση.

Τρίτον και κυριότερο, ζητώ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μου εξηγήσει πώς οι αρμόδιοι ευρωκράτες δεν ασχολήθηκαν ποτέ με την κακοδιαχείριση των πόρων του ΕΣΠΑ που πήγαν στη χρηματοδότηση έργων βασικής υποδομής στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι η δημόσια συζήτηση γι’ αυτό το θέμα εξελίσσεται εδώ και 25 χρόνια, συχνά με έντονο τρόπο.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το πρόβλημά μας δεν είναι ενδεχόμενη ολιγόμηνη καθυστέρηση στην καταβολή των ευρωπαϊκών κονδυλίων αλλά η συνέχιση της προκλητικής και ιδιοτελούς κατασπατάλησής τους, η οποία πλέον έχει ιστορία 25 ετών.

Το πόρισμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού απλώς επισημοποίησε καταστάσεις που αντιλαμβάνονται όλοι οι πολίτες που κινούνται με αυτοκίνητο στο εθνικό οδικό δίκτυο.

Στην Ελλάδα εφαρμόζονται μέθοδοι κατασπατάλησης των ευρωπαϊκών και εθνικών πόρων και επιβάρυνσης των πολιτών που δεν ισχύουν σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η είσπραξη διοδίων για έργα τα οποία δεν έχουν κατασκευαστεί. Τα τελευταία 15 χρόνια πληρώνουμε υπερβολικά διόδια στην περιοχή των Τεμπών περιμένοντας την κατασκευή ενός τούνελ που θα μας απαλλάξει από την εθνική οδό της δεκαετίας του ’60. Ακόμη χειρότερη είναι η οικονομική μεταχείριση για όσους κινούνται μεταξύ Πάτρας και Κορίνθου, οι οποίοι κυριολεκτικά πληρώνουν για να «απολαύσουν» επικίνδυνη οδήγηση σε υποβαθμισμένο ή υπό κατασκευή οδικό δίκτυο.

Άλλη ελληνική ευρεσιτεχνία είναι η αποζημίωση των παραχωρησιούχων για τη μείωση της κυκλοφορίας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Οι ελληνικές κυβερνήσεις αυξάνουν τη φορολογία καυσίμων σε συνθήκες λιτότητας, γεγονός που περιορίζει τις διελεύσεις από τους σταθμούς διοδίων των εθνικών οδών. Αποζημιώνουν λοιπόν τους παραχωρησιούχους για τις συνέπειες της κρίσης, των οικονομικών επιλογών της κυβέρνησης, ακόμη και για το γεγονός ότι πολλοί συμπολίτες μας καταφεύγουν σε επικίνδυνους παράδρομους επειδή δεν έχουν τα οικονομικά μέσα. Δεν φτάνει που οι παραχωρησιούχοι δεν βάζουν επαρκή ίδια κεφάλαια στις ιδιωτικές εθνικές οδούς, αλλά αποζημιώνονται και για το ρίσκο που δεν έχουν αναλάβει.

Πιο εντυπωσιακή είναι η μεθόδευση που ακολουθούν οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης Τσίπρα με διαχειριστή της υπόθεσης τον αρμόδιο υπουργό κ. Σπίρτζη, με την οποία καταβάλλονται στους παραχωρησιούχους αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ή και δισεκατομμυρίων ευρώ για καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις που ήταν προβλέψιμες και δεν έπρεπε να αναλάβει το Δημόσιο να καλύψει με πρόσθετο χρήμα τις όποιες καθυστερήσεις.

Τέλος, δίνονται αλλεπάλληλα «πριμ» ταχείας ολοκλήρωσης της κατασκευής των εθνικών οδών, παρά το γεγονός ότι έχουν πληρωθεί ξανά και ξανά με διάφορους τρόπους και σε τελική ανάλυση έχουν πέσει τραγικά έξω όλα τα χρονοδιαγράμματα κατασκευής τους. Η «Καθημερινή» τεκμηρίωσε με ένα εντυπωσιακό στη λεπτομέρειά του ρεπορτάζ (την περασμένη Πέμπτη) τα διάφορα «πριμ» που καταβάλλει χωρίς ουσιαστικό λόγο η κυβέρνηση Τσίπρα στους κατασκευαστές-παραχωρησιούχους των εθνικών οδών. Απλώς η υπογραφή του προηγούμενου υπουργού δεσμεύει και την υπογραφή του επόμενου υπουργού, πάντα σε βάρος του καλώς εννοούμενου δημόσιου συμφέροντος και ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα βρίσκεται στην εξουσία.

Οι παρεμβάσεις μου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και γενικότερα θα έχουν συνέχεια, γιατί αν δεν εξασφαλίσουμε τη σωστή αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων και των εξαιρετικά περιορισμένων κονδυλίων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και αν δεν αλλάξουμε προτεραιότητες στη χρηματοδότηση υπέρ της βιομηχανίας, των εξωστρεφών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της ψηφιακής οικονομίας και των start-ups, σε βάρος του παραδοσιακού κατασκευαστικού «λόμπι», ελληνικού και ευρωπαϊκού, δεν πρόκειται να βγούμε από την κρίση.