Ι.Πιπίνης: Εκατοντάδες τα θύματα βασανιστηρίων στη Βενεζουέλα

«Βενεζουέλα – Από τον Τσάβες στον Μαδούρο» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου (εκδ. Κέδρος) του δημοσιογράφου Ιάσονα Πιπίνη.

Στο επίκεντρο του βιβλίου –αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας– βρίσκεται η μεγάλη πολιτική και οικονομική κρίση της Βενεζουέλας και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μαρτυρίες ανθρώπων που υπέστησαν μεσαιωνικά βασανιστήρια από το καθεστώς.

Με αφορμή το βιβλίο, αλλά και τις εξελίξεις στη Βενεζουέλα, ο Ιάσονας Πιπίνης μίλησε στην FS.

Τι είναι αυτό που σας παρακίνησε να γράψετε ένα βιβλίο για την κατάσταση που επικρατεί στη Βενεζουέλα;

Λόγω καταγωγής (κατάγομαι από το Περού), εδώ και πολλά χρόνια ασχολούμαι με τη μελέτη της πολιτικής ιστορίας της Λατινικής Αμερικής, ενώ ανάλογο είναι και το αντικείμενο του μεταπτυχιακού μου στο Πανεπιστήμιο Complutense της Ισπανίας. Στη Βενεζουέλα έχω ταξιδέψει δύο φορές, έχω πραγματοποιήσει μία δημοσιογραφική έρευνα που έχει διαρκέσει περισσότερο από τρία χρόνια, καταγράφοντας από κοντά τη δραματική κατάσταση που επικρατεί, λόγω της πολιτικής και οικονομικής κρίσης, αλλά και συγκεντρώνοντας πρωτογενές υλικό με μαρτυρίες και συνεντεύξεις από τους «πρωταγωνιστές» της κρίσης, τόσο στη Βενεζουέλα όσο και σε άλλες χώρες που επισκέφθηκα για τον σκοπό αυτόν, όπως η Κολομβία και ο Παναμάς. Το νέο μου βιβλίο για τη Βενεζουέλα, με τίτλο «Βενεζουέλα – Από τον Τσάβες στον Μαδούρο», είναι η συνέχεια του πρώτου μου βιβλίου, που είχε κυκλοφορήσει το 2014, για την περίοδο του Ούγο Τσάβες.

Ποια είναι η εικόνα που προέκυψε για το καθεστώς Μαδούρο στη διάρκεια της έρευνας που κάνατε για το βιβλίο σας;

Στη Βενεζουέλα δεν υπάρχει κράτος δικαίου, δεν υπάρχει διάκριση των εξουσιών, δεν υπάρχει ελευθερία του Τύπου. Το καθεστώς του Μαδούρο είναι ένα υβριδικό καθεστώς που κινείται μεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού. Υπάρχουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως είναι τα συστηματικά βασανιστήρια σε αντιφρονούντες, σε ειδικούς χώρους που δημιουργήθηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό. Ένας από αυτούς τους χώρους είναι ο λεγόμενος «Τάφος», που βρίσκεται πέντε επίπεδα κάτω από τη γη στο κτίριο της μυστικής αστυνομίας Sebin. Αυτές οι παραβιάσεις τεκμηριώνονται από εκθέσεις διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ, ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το σημαντικό είναι ότι από τις 10 Ιανουαρίου ο Νικολάς Μαδούρο δεν αναγνωρίζεται πλέον ως ο νόμιμος Πρόεδρος της χώρας από τη διεθνή κοινότητα, καθώς δεν αναγνωρίζεται το αποτέλεσμα των τελευταίων προεδρικών εκλογών, που έγιναν τον Μάιο του 2018. Σε αυτές τις εκλογές δεν συμμετείχαν τα μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Καταγράψατε μαρτυρίες κατοίκων της Βενεζουέλας για βασανιστήρια από το καθεστώς. Μιλήστε μας γι’ αυτές.

Στη Βενεζουέλα υπάρχουν εκατοντάδες θύματα βασανιστηρίων από το καθεστώς Μαδούρο. Το τραγικό είναι ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά για μια πρακτική του κράτους. Το καθεστώς χρησιμοποιεί διαφορετικά είδη βασανιστηρίων αν κάποιος πρέπει να τιμωρηθεί και διαφορετικά αν κάποιος πρέπει να «ομολογήσει». Η Ιβόν Ετσεναγκούσια, που συμμετείχε στο πάνελ της παρουσίασης του βιβλίου μου στις Βρυξέλλες, κατήγγειλε ότι για ημέρες οι βασανιστές της της έκαναν ηλεκτροσόκ, τη χτυπούσαν σε όλο της το σώμα, της έριχναν παγωμένο νερό, προσπάθησαν να τη βιάσουν, της έκαναν και ψυχολογικά βασανιστήρια. Διαδεδομένα στη Βενεζουέλα είναι και τα λεγόμενα «λευκά βασανιστήρια», δηλαδή οι βασανιστές δένουν τα θύματά τους με πανιά και τα χτυπούν με σίδερα και ξύλα, χωρίς όμως να αφήνουν πάντα εμφανή σημάδια. Άλλοι κρατούμενοι έχουν καταγγείλει ότι οι φρουροί τούς έδεναν από τα χέρια ή τα πόδια και τους χτυπούσαν αλύπητα, προχωρούσαν σε εικονικές εκτελέσεις, τους έσπαγαν τα πόδια ή τους προκαλούσαν ασφυξία.

Η οικονομία της Βενεζουέλας έχει καταρρεύσει εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα στη χώρα να κυριαρχούν η φτώχεια και οι ελλείψεις ακόμα και βασικών ειδών. Πώς έφτασε, κατά την άποψή σας, η Βενεζουέλα σε αυτό το σημείο;

Η κατάρρευση της οικονομίας στη Βενεζουέλα οφείλεται κατά βάση σε τρεις παράγοντες. Στο αποτυχημένο οικονομικό μοντέλο που εφάρμοσαν ο Τσάβες και ο Μαδούρο, που βασίστηκε στα έσοδα από τις πωλήσεις του πετρελαίου, χωρίς να υπάρχει εγχώρια παραγωγή, στην τεράστια διαφθορά, αλλά και στις αυθαίρετες απαλλοτριώσεις μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων από το κράτος. Αυτές οι επιχειρήσεις, όταν τις πήρε το κράτος, χρεοκόπησαν. Με την πτώση της παγκόσμιας τιμής του πετρελαίου η Βενεζουέλα δεν είχε πια χρήματα για να εισάγει βασικά είδη διατροφής και φάρμακα. Ακόμη και η παραγωγή πετρελαίου μειώθηκε. Υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα και όσα υπάρχουν τη διακίνησή τους ελέγχει ο στρατός. Στη χώρα υπάρχει ανθρωπιστική κρίση. Όμως ο Μαδούρο δεν δέχεται ανθρωπιστική βοήθεια, για να μη δεχτεί ότι υπάρχει ανθρωπιστική κρίση.

Με την αυτοανακήρυξη του Χουάν Γκουαϊδό σε μεταβατικό Πρόεδρο της χώρας φαίνεται ότι τα πράγματα οδηγούνται προς κλιμάκωση στη Βενεζουέλα. Θεωρείτε υπαρκτό τον κίνδυνο εμφυλίου στη χώρα;

Στη Βενεζουέλα ο κίνδυνος ενός εμφυλίου, ή μιας γενικευμένης σύρραξης με εμφυλιοπολεμικά χαρακτηριστικά, είναι πάντα υπαρκτός. Κομβικό ρόλο θα παίξει η τελική στάση που θα τηρήσει ο στρατός. Ωστόσο, μην ξεχνάμε ότι όπλα έχουν και χιλιάδες υποστηρικτές του Μαδούρο. Είναι οι λεγόμενοι colectivos, ένοπλοι παραστρατιωτικοί, αλλά και υποστηρικτές της κυβέρνησης κυρίως σε λαϊκές γειτονιές. Ο Χουάν Γκουαϊδό έχει ανακηρυχθεί από την Εθνοσυνέλευση μεταβατικός Πρόεδρος της χώρας, επικαλούμενος το άρθρο 233 του Συντάγματος.

Ο Ούγο Τσάβες ήταν ένας λαοφιλής ηγέτης. Πώς το πέτυχε αυτό και γιατί ο Μαδούρο δεν κατάφερε να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο, αλλά, αντιθέτως, μεγάλο μέρος του λαού ξεσηκώνεται εναντίον του;

Ο Τσάβες αναμφισβήτητα ήταν ένας χαρισματικός πολιτικός. Ο Μαδούρο, που δεν είχε το χάρισμα του προκατόχου του, επιχείρησε με αυταρχικές μεθόδους να επιβληθεί τόσο στους πολιτικούς του αντιπάλους όσο και στο εσωτερικό του κόμματός του, που τον αμφισβητούσε. Επιπλέον, η διακυβέρνησή του συνέπεσε με την κατάρρευση του οικονομικού μοντέλου του τσαβισμού. Ο Μαδούρο, μην έχοντας άλλον τρόπο να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, αύξησε την καταστολή στις διαδηλώσεις, αύξησε τον αριθμό των πολιτικών κρατουμένων και περιόρισε τις ελευθερίες των πολιτών.

Κατά την άποψή σας, πώς πρέπει να χειριστεί ο διεθνής παράγοντας τις εξελίξεις στη Βενεζουέλα;

ΟΙ ΗΠΑ, με τις απειλές στρατιωτικής επέμβασης, μόνο κακές υπηρεσίες προσφέρουν. Οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση είναι καταδικαστέα. Ομοίως και ένα εσωτερικό πραξικόπημα θα ήταν καταστροφικό. Η Ε.Ε. δεν θέλει να επιβάλει έναν Πρόεδρο-μαριονέτα, όπως λέγεται. Αυτό που λέει είναι να επαναληφθούν οι προεδρικές εκλογές, αλλά με τις δημοκρατικές εγγυήσεις που έχει θέσει. Οι εκλογές να είναι καθαρές, να συμμετάσχουν όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, να απελευθερωθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι και να υπάρξουν διεθνείς παρατηρητές. Δηλαδή το αυτονόητο. Προφανώς σε αυτές τις εκλογές μπορεί το κόμμα του Μαδούρο να συμμετάσχει, όπως όλα τα κόμματα.

Πώς κρίνετε και πού αποδίδετε τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης έναντι του καθεστώτος Μαδούρο;

Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης μέχρι τώρα υπήρξε προκλητική. Ο ΣΥΡΙΖΑ με επίσημες ανακοινώσεις εκφράζει «την αμέριστη στήριξη και αλληλεγγύη στον Μαδούρο» και στις διεθνείς συναντήσεις προβάλλει το αίτημα του Μαδούρο να μην επιβληθούν κυρώσεις στο καθεστώς αλλά να γίνει διάλογος. Διάλογος έχει γίνει στη Βενεζουέλα πολλές φορές και ήταν προσχηματικός. Με τη μεσολάβηση του Βατικανού και διεθνών προσωπικοτήτων. Με τον «διάλογο» ο Μαδούρο απλά κερδίζει χρόνο και ο ΣΥΡΙΖΑ τον βοηθάει σε αυτό. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει κάποια στιγμή να δώσει εξηγήσεις για τη στήριξη που παρέχει στον Μαδούρο. Δεν μπορεί να είναι ιδεολογικοί λόγοι. Αν δεν οφείλεται σε άγνοια, ίσως υπάρχουν άλλοι λόγοι, που πρέπει να μάθουμε.