Κλ.Κυριακίδης, καθηγητής Διεθνών Σπουδών, ΗΑΕ: «Η κατάρρευση της λίρας δημιουργεί τεράστιες επενδυτικές ευκαιρίες»

Την εκτίμηση ότι η μετα-Ερντογάν εποχή συζητείται σε όλα τα fora κάνει, μιλώντας στη FREE SUNDAY, o Δρ. Κλεάνθης Κυριακίδης, επίκουρος καθηγητής και διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος Διπλωματίας στη Σχολή Ασφαλείας και Διεθνών Σπουδών του Αμερικανικού Πανεπιστημίου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε μία αναλυτική συζήτηση μετά την κατακρήμνιση της τουρκικής λίρας και την ανακοίνωση του σχεδίου για επενδύσεις 10 δισ. από τα ΗΑΕ προς την Τουρκία.

Ο κ. Κυριακίδης εκτιμά ότι δεν υπάρχει «αραβική στήριξη» στον Ερντογάν, αλλά μια μεμονωμένη κίνηση μιας σημαντικής αραβικής χώρας, που αποσκοπεί σε κέρδος από μια τεράστια αγορά και σε πολιτική πίεση ενός επικίνδυνου δυνητικού αντιπάλου, κι εκφράζει την πεποίθησή του ότι οι Εμιρατινές επενδύσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως μοχλός πίεσης για να αλλάξουν κάποιες επιθετικές και αναθεωρητικές πολιτικές της Άγκυρας.

Τη στιγμή που κατέρρεε η τουρκική λίρα, o πρόεδρος Ερντογάν βρήκε έναν νέο υποστηρικτή, στο πρόσωπο του ηγέτη των ΗΑΕ. Υπάρχει στροφή στην πολιτική των Εμιράτων;

Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να μιλάμε για στροφή, όσο η εξωτερική πολιτική Ερντογάν είναι παρεμβατική στον Αραβικό κόσμο και υποστηρικτική προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, που θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση στα ΗΑΕ. Η κατάρρευση της λίρας δημιουργεί τεράστιες επενδυτικές ευκαιρίες. Η Τουρκία παραμένει μια χώρα της Μέσης Ανατολής, με αγορά 85 εκατομμυρίων κατοίκων, και οι Εμιρατινές επενδύσεις, πέραν του υψηλού κέρδους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως μοχλός πίεσης, ακριβώς για να αλλάξουν κάποιες επιθετικές και αναθεωρητικές πολιτικές της Άγκυρας.

Πόσο άμεσες όμως μπορεί να είναι αυτές οι επενδύσεις για να έχουν άμεση επίδραση στην τουρκική κοινωνία, που αισθάνεται ότι φτωχαίνει;

Οι άμεσες επιδράσεις στην κοινωνία είναι μεσο-μακροπρόθεσμες. Οι έμμεσες μπορεί να γίνουν γρήγορα αισθητές. Επεξηγώντας, οι Εμιρατινοί δεν θα πληρώσουν τους τουρκικούς μισθούς ή τις συντάξεις. Προφανώς, ο κρατικός προϋπολογισμός θα ανακουφιστεί, αλλά κυρίως στο αναπτυξιακό του τμήμα. Μένει να δούμε αν ο Ερντογάν θα στρέψει μέρος του προϋπολογισμού σε κοινωνικό μέρισμα, βασισμένος στις συγκεκριμένες επενδύσεις. Επίσης, αποτελεί ψυχολογική ένεση η ανακοίνωση ενός μεγάλου πακέτου επενδύσεων. Φυσικά, από την ανακοίνωση μέχρι την υλοποίηση υπάρχει μεγάλη διαφορά και εκτιμώ ότι τα Εμιράτα θα περιμένουν να δουν κινήσεις καλής θέλησης από την Άγκυρα.

Πριν τα ΗΑΕ, ήταν το Κατάρ που στήριξε την Τουρκία και υπόγραψε swap agreement 15 δισ. δολαρίων. Γιατί υπάρχει τόσο ενδιαφέρον στην Αραβική χερσόνησο για την Άγκυρα;

Το Κατάρ είναι στρατηγικός σύμμαχος της Τουρκίας και αποτελεί sui generis. Υπάρχει τουρκική στρατιωτική βάση στη χώρα, η απομάκρυνση της οποίας αποτελεί μία από τις απαιτήσεις των υπόλοιπων χωρών του Κόλπου. Σας υπενθυμίζω, δε, ότι η Σαουδική Αραβία είχε επιβάλει εμπάργκο τουρκικών προϊόντων (επίσημο σε κάποια και ανεπίσημο σε άλλα), προκαλώντας μεγάλη οικονομική ζημιά στην Άγκυρα.

Ποιο είναι το άμεσο όφελος των επενδυτών, που ουσιαστικά είναι τα κρατικά θησαυροφυλάκια των χωρών;

Το οικονομικό όφελος μπορεί να είναι εξαιρετικά μεγάλο, αναλόγως των αποδόσεων των εν λόγω επενδύσεων. Παρ’ όλα αυτά, το Άμπου Ντάμπι είναι ενοχλημένο από την επιθετικότητα της Τουρκίας και θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις επενδύσεις πολιτικά.

Με αυτές τις επενδύσεις, όμως, στηρίζουν και τον πρόεδρο Ερντογάν έναντι και της εσωτερικής του αντιπολίτευσης. Στηρίζουν Τουρκία ή απλώς επενδύουν στον Ερντογάν, προκαλώντας την αντιπολίτευση;

Οι επενδύσεις είναι στήριξη στον τουρκικό λαό και όχι στον πρόεδρο Ερντογάν. Επίσης γίνονται για ίδιον όφελος – τα Εμιράτα θα έχουν σημαντικό οικονομικό κέρδος, ειδικότερα λόγω της παρούσας συναλλαγματικής ισοτιμίας. Οι σχέσεις της Εμιρατινής Ηγεσίας με την κοσμική αντιπολίτευση στην Τουρκία είναι καλύτερες από αυτές που έχουν καλλιεργηθεί με τα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο στη χειρότερη περίπτωση θεωρείται ως παρακλάδι της Αδελφότητας ή στην καλύτερη περίπτωση υποστηρικτής της. Σαφώς, ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να κεφαλαιοποιήσει τη «στήριξη» αυτή, αλλά έχω σοβαρές αμφιβολίες αν μπορεί να τα καταφέρει.

Τι σημασία έχει γεωστρατηγικά για την Ελλάδα η αραβική στήριξη στον Ερντογάν;

Γεωστρατηγικά δεν αλλάζει απολύτως τίποτα για τη χώρα μας. Η Ελλάδα έχει στρατηγική σχέση με τα ΗΑΕ και αμυντική συμφωνία. Φυσικά, έχουν γίνει αντίστοιχες επενδύσεις στη χώρα μας, η οποία αποτελεί σαφώς μικρότερο οικονομικό μέγεθος από την Τουρκία, με ευρώ ως νόμισμα και φορολογικό πλαίσιο που, θέτοντάς το εύσχημα, δεν αποτελεί επενδυτικό κίνητρο ή πόλο έλξης. Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει καμία «αραβική στήριξη» στον Ερντογάν. Υπάρχει μια μεμονωμένη κίνηση μιας σημαντικής Αραβικής χώρας που αποσκοπεί σε κέρδος από μια τεράστια αγορά και σε πολιτική πίεση ενός επικίνδυνου δυνητικού αντιπάλου.

Πρέπει να αναλυθεί η απουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΑΕ από τη τετραμερή με Γαλλία, Κύπρο και Αίγυπτο, την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ είχε συμμετάσχει στην αντίστοιχη πριν από δύο χρόνια;

Πρέπει να είμαστε σαφείς: Η τετραμερής είναι τετραμερής και ο υπουργός Εξωτερικών των Εμιράτων εκλήθη σε κάποια φάση. Να υπενθυμίσουμε ότι, πριν από έναν ακριβώς χρόνο, η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στα Εμιράτα είχε πολύ πιο θεαματικά αποτελέσματα από την επίσκεψη του Πρίγκιπα Διαδόχου του Άμπου Ντάμπι στην Άγκυρα. Τον Ιούνιο συναντήθηκαν οι υπουργοί Εξωτερικών. Ακριβώς πριν από την επίσκεψη του Πρίγκιπα Διαδόχου στην Άγκυρα, ο ίδιος μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών των Εμιράτων πραγματοποίησαν επίσημη επίσκεψη στην Κύπρο. Πολιτικά, στρατιωτικά και ιδεολογικά οι διαφορές Εμιράτων και Τουρκίας παραμένουν αγεφύρωτες και δεν συντρέχει κανένας λόγος ιδιαίτερης ανάλυσης της εν λόγω απουσίας.

Επηρεάζουν αυτές οι εξελίξεις τη σαουδαραβική στάση απέναντι σε Ελλάδα και Τουρκία;

Καθόλου. Η σαουδαραβική στάση απέναντι στην Τουρκία παραμένει σκληρή, αλλά μπορεί να βελτιωθεί στο μέλλον. Η στάση προς την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα φιλική και μάλιστα, πριν από έναν μήνα, ο Έλληνας πρωθυπουργός επισκέφτηκε τον de facto ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας, Πρίγκιπα Διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι, πέραν της Ελλάδας, που κάνει διπολικές αναλύσεις (αν κάποιος βελτιώνει τις σχέσεις με την Τουρκία, αυτόματα τις χειροτερεύει με την Ελλάδα), οι υπόλοιπες χώρες βλέπουν την Τουρκία και την Ελλάδα ως ξεχωριστές οντότητες, με τις οποίες μπορούν να συνεργαστούν σε ίδιους ή διαφορετικούς τομείς.

Πόσο ψηλά εξετάζονται τα σενάρια της Τουρκίας χωρίς Ερντογάν μετά από 20 χρόνια απόλυτης κυριαρχίας;

Η μετα-Ερντογάν εποχή συζητείται σε όλα τα fora. Μετριοπαθείς ισλαμιστές, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, ή κεντροαριστεροί κοσμικοί, όπως ο Εκρέμ Ιμάμογλου, εκτιμώ ότι θα ενισχύσουν την ήπια ισχύ της Άγκυρας, που ενίοτε πλήττεται από τις ανούσιες κορόνες και έλλειψη αυτοσυγκράτησης του παρορμητικού Τούρκου Προέδρου. Σενάρια διχασμού και πολιτικού χάους επίσης συζητούνται, αφού η μισή χώρα εξακολουθεί να στηρίζει τον Πρόεδρο και η άλλη μισή θέλει την άμεση απομάκρυνσή του.