Δρ. Ανδρονίκη Μακρή: «Η αλαζονεία της υπερδύναμης είναι καταστροφική»
Μετά τις sold-out παραστάσεις, τον προηγούμενο Μάιο, των «Μαθημάτων Πολέμου ΙΙ: Σικελικά δράματα», η Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών υποδέχεται και πάλι, τον Οκτώβριο, μόνο για τέσσερις παραστάσεις (10-13/10, 21:00), το δεύτερο μέρος της πρωτότυπης δραματοποιημένης απόδοσης της Ιστορίας του Θουκυδίδη. Η παράσταση αποτελεί συνέχεια του πρώτου μέρους των «Μαθημάτων Πολέμου», της επίσης sold-out παράστασης με την τεράστια επιτυχία, που αγαπήθηκε από κοινό και κριτικούς και ανέβηκε στην Αίθουσα «Γιεχούντι Μενουχίν» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατόπιν ειδικής πρόσκλησης. Η ιστορικός σύμβουλος της παράστασης, δρ. Ανδρονίκη Μακρή, εξηγεί την επιτυχία, γιατί κάθε φορά που βλέπει το έργο συγκινείται και πόσο ικανοποιητικά διδάσκεται η αρχαία ελληνική ιστορία στα σχολεία.
Πείτε μας λίγα λόγια για τα «Μαθήματα Πολέμου ΙΙ»…
Τα «Μαθήματα Πολέμου ΙΙ» είναι η περιγραφή της Σικελικής Εκστρατείας, βασισμένη στη δραματοποιημένη μετάφραση του κειμένου του Θουκυδίδη από τον δρα Γιάννη Λιγνάδη. Την εκστρατεία στη Σικελία αποφάσισαν οι Αθηναίοι το 415 π.Χ., κατόπιν ψήφου της Εκκλησίας του Δήμου. Οι Αθηναίοι επηρεάστηκαν πάρα πολύ από τον Αλκιβιάδη, που ήταν υπέρμετρα φιλόδοξος και αλαζών, αλλά και πολύ ικανός, οπότε και τον εξέλεξαν στρατηγό. Ο Νικίας, ο οποίος είχε εκλεγεί κι αυτός στρατηγός για να ηγηθεί της εκστρατείας, δεν πίστευε στο εγχείρημα αυτό. Ήξερε ότι ήταν λάθος να προβούν οι Αθηναίοι σε ιμπεριαλιστικού τύπου επέκταση κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου και γι’ αυτό προσπάθησε στη δεύτερη Εκκλησία του Δήμου να τους μεταπείσει. Αυτή τη συμβουλή είχε δώσει και ο Περικλής στους Αθηναίους στις αρχές του πολέμου: να μην προσπαθήσουν να επεκταθούν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι Αθηναίοι, όμως, διψούσαν για δύναμη, δόξα και χρήματα και παρασύρθηκαν από τη δημαγωγία του Αλκιβιάδη. Το τέλος της Σικελικής Εκστρατείας ήταν τραγικό. Ήταν μια πανωλεθρία των Αθηναίων τόσο μεγάλη, που υπέσκαψε ακόμη και το δημοκρατικό πολίτευμα.
Σε ποιο επίπεδο και πώς συνεργαστήκατε με τον δρα Γιάννη Λιγνάδη, που επιμελήθηκε τα κείμενα, αλλά και με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Λιγνάδη;
Συνεργαστήκαμε σε επίπεδο συζητήσεων και ανταλλαγής απόψεων για τη σημασία της αρχαίας ιστορίας και το πώς μπορεί να έρθει ο σημερινός άνθρωπος με τις παθογένειες της καθημερινότητάς του σε επαφή με τον πνευματικό πλούτο και τις ανθρωπιστικές αξίες της αρχαίας ιστορίας. Επίσης, θεωρώ πάρα πολύ σημαντική την επαφή με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα του ελληνικού πολιτισμού, που έρχονται να συμπληρώσουν με μοναδικό, και θα έλεγα θαυμαστό, τρόπο τις γνώσεις μας για την αρχαία ιστορία, έτσι ώστε να την καθιστούν συναρπαστική. Για παράδειγμα, μπορεί να τρελαθεί κανείς αν σκεφτεί ότι σώζονται οκτώ θραύσματα από τις μαρμάρινες στήλες με το κείμενο των αποφάσεων του αθηναϊκού δήμου για τη Σικελική Εκστρατεία. Οι σκηνές, δηλαδή, από την Εκκλησία του Δήμου που περιγράφει ο Θουκυδίδης με τους λόγους του Αλκιβιάδη και του Νικία οδήγησαν σε ψηφίσματα, κείμενα, δηλαδή, χαραγμένα σε λίθινες στήλες οι οποίες στήθηκαν στην Ακρόπολη και τυχαίνει να έχουν σωθεί πολλά κομμάτια από αυτές. Είναι ελάχιστοι οι άνθρωποι που το γνωρίζουν αυτό, καθώς και πάρα πολλά άλλα σχετικά με το πώς συμπληρώνονται οι φιλολογικές μαρτυρίες από τις αρχαιολογικές, και αυτή την άγνοια τη θεωρώ λυπηρή και αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος. Σε όλα αυτά τα θέματα έχουμε πλήρη συμφωνία απόψεων με τον Γιάννη και τον Δημήτρη Λιγνάδη. Γι’ αυτό και η παράσταση περιλαμβάνει μια σύντομη ιστορική εισαγωγή, ιστορικούς χάρτες επί σκηνής, καθώς και φωτογραφική έκθεση με κάποια σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που σχετίζονται με τη Σικελική Εκστρατεία.
Όταν σας πλησίασαν για να συνεργαστείτε, είχατε αμφιβολίες για το εγχείρημα;
Ουδέποτε είχα την παραμικρή αμφιβολία για το εγχείρημα. Αποτέλεσε όμως πολύ θετική έκπληξη η ανταπόκριση που είχε το εγχείρημα στον κόσμο.
Εσείς, ως ιστορικός σύμβουλος, σε τι επιμείνατε;
Γενικώς συμφωνούσαμε σε όλα με τον Δημήτρη και τον Γιάννη Λιγνάδη. Αν πρέπει να πω ότι επέμεινα σε κάτι, θα έλεγα στην παρουσία στις παρυφές της παράστασης φωτογραφιών αρχαιολογικών ευρημάτων σχετικών με το ιστορικό θέμα του έργου.
Όταν είδατε την παράσταση ως θεατής, τι συναισθήματα σας δημιουργήθηκαν;
Η αλήθεια είναι ότι κάθε φορά που βλέπω την παράσταση συγκινούμαι. Για τη μεγάλη προσπάθεια που κάναμε όλοι οι συντελεστές, για τη βαθιά φιλία και την πνευματική επαφή που μας συνδέει με τον Γιάννη και τον Δημήτρη, και για το ενδιαφέρον του κόσμου. Τέλος, για το ανυπολόγιστης αξίας δώρο που έκαναν στους σημερινούς ανθρώπους οι αρχαίοι Έλληνες, που άφησαν πίσω τους τόσο θαυμαστά πράγματα, υλικά και άυλα.
Πού αποδίδετε την τόσο μεγάλη επιτυχία της παράστασης; Γιατί την αγάπησαν όλοι τόσο πολύ;
Η επιτυχία και η αγάπη του κόσμου έχει να κάνει με την ποιότητα της παράστασης, με το γεγονός ότι αισθάνονται ότι συνδέθηκαν με το κείμενο του Θουκυδίδη, που είναι υψηλό και δύσκολο, αλλά και με το γεγονός ότι απερχόμενοι από την αίθουσα ένιωσαν ότι αποκόμισαν και ιστορική γνώση, δηλαδή παρακολούθησαν θέατρο αλλά και μάθημα αρχαίας ιστορίας. Αυτό πιστεύω ότι αποτελεί σημαντική πρωτοτυπία του εγχειρήματος.
Τι μας διδάσκουν τα «Μαθήματα Πολέμου»;
Μας διδάσκουν ότι η δημαγωγία στα δημοκρατικά πολιτεύματα είναι πολύ επικίνδυνη. Ότι η απληστία και η αλαζονεία της υπερδύναμης –ακόμα και μιας δημοκρατικής υπερδύναμης– είναι καταστροφικές. Ακόμη, μας διδάσκουν ότι όταν κάποιος δεν πιστεύει σε κάτι, δεν θα πρέπει να το υπηρετεί.
Νομίζετε ότι ο Θουκυδίδης διδάσκεται με γόνιμο τρόπο στο σχολείο;
Ο Θουκυδίδης, αλλά και γενικότερα η αρχαία γλώσσα και η αρχαία ιστορία, διδάσκονται κατά έναν τρόπο που κάνει τα περισσότερα παιδιά να τα βαριούνται ή και να τα μισούν. Είναι τεράστια η αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος στον τομέα αυτόν. Απορώ πώς τα καταφέραμε έτσι και λυπάμαι βαθύτατα. Οι ξένοι μαθητές και φοιτητές ενθουσιάζονται και διψούν να μάθουν για τους αρχαίους και να δουν τα μνημεία, και οι δικοί μας βαριούνται. Τι να πει κανείς… Διατηρώ την ελπίδα, όμως, αυτό κάποτε να αλλάξει.
INFO
«Μαθήματα Πολέμου ΙΙ: Σικελικά δράματα»
Κείμενο, δραματουργία: Γιάννης Λιγνάδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Λιγνάδης
Πρωτότυπη μουσική - ερμηνεία επί σκηνής: Θοδωρής Οικονόμου
Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου
Ιστορικός σύμβουλος: δρ. Ανδρονίκη Μακρή
Βοηθός σκηνοθέτη: Στέλλα Ψαρουδάκη
Παίζουν: Δημήτρης Λιγνάδης, Grace Nwoke, Βασίλης Αθανασόπουλος, Εβίτα Ζημάλη, Ανδρέας Καρτσάτος, Λάμπρος Κωνσταντέας
