Λεκλέρκ: Η Ευρώπη δεν κατανόησε έγκαιρα το μέγεθος του προσφυγικού

Καθυστερημένη αντίδραση της Ευρώπης σε ένα ζήτημα που ήταν γνωστό, αυτό της μεγάλης εισροής προσφύγων από τη Συρία και άλλες χώρες, διαπιστώνει ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, Φιλίπ Λεκλέρκ, ο οποίος, παράλληλα, υπογραμμίζει την ανάγκη παροχής περισσότερης βοήθειας στις χώρες πρώτης υποδοχής προσφύγων στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην Ελλάδα.

Κατ’ αρχάς, ποια είναι η εκτίμηση της Ύπατης Αρμοστείας σχετικά με τη συριακή προσφυγική κρίση ως τώρα;

Είναι μια κρίση που διαρκεί ήδη πέντε χρόνια και η Ύπατη Αρμοστεία διαρκώς ενημερώνει για την ανησυχητική κατάσταση των Σύριων προσφύγων, οι οποίοι συνεχίζουν να φεύγουν – όποτε αυτό είναι εφικτό, διότι έχει γίνει ιδιαίτερα δύσκολη η έξοδος από τη χώρα, με ορισμένα από τα σύνορα να έχουν γίνει πολύ λιγότερο προσβάσιμα ή και να έχουν κλείσει. Οι περισσότεροι Σύριοι πρόσφυγες βρίσκονται στις γειτονικές χώρες, κυρίως στον Λίβανο, όπου εκπροσωπούν σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της χώρας. Ο Λίβανος είναι μακράν η χώρα που έχει επηρεαστεί περισσότερο, όσον αφορά τον αριθμό των προσφύγων και τον χρόνο παραμονής τους, και χρειάζεται βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα. Βεβαίως, υπάρχει και η Ιορδανία, το Ιράκ και η Τουρκία, χώρες που επίσης υποδέχονται Σύριους πρόσφυγες, ενώ, όπως είδαμε τον τελευταίο χρόνο, με τις μαζικές αφίξεις προσφύγων στα ελληνικά παράλια και τη διέλευσή τους μέσω ευρωπαϊκών χωρών ώστε να φτάσουν κυρίως στην Αυστρία, στη Γερμανία και στη Σουηδία, και ορισμένες από τις χώρες της Ευρώπης έχουν αρχίσει να υποδέχονται κι αυτές Σύριους πρόσφυγες. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι χώρες που βοηθούν περισσότερο είναι αυτές που συνορεύουν με τη Συρία. Έτσι, η πρώτη σύσταση που κάνει η Ύπατη Αρμοστεία, την οποία και επανέλαβε στη σύνοδο του Λονδίνου, όπου υπήρξε δέσμευση για βοήθεια ύψους 9 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της κρίσης, είναι ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να παραμείνουν ως πρώτη προτεραιότητα (σ.σ.: αυτής της βοήθειας) οι πρώτες χώρες που παρέχουν άσυλο στους πρόσφυγες, ώστε οι πρόσφυγες να έχουν μια κανονική και αξιοπρεπή διαβίωση, κάτι που δεν συμβαίνει ως τώρα: παιδιά δεν μπορούν να πάνε στο σχολείο και υποχρεούνται να δουλέψουν για να παράσχουν ενίσχυση στις οικογένειές τους, κορίτσια παντρεύονται στην ηλικία των 16 ετών, καθώς οι οικογένειες δεν μπορούν να τα φροντίσουν. Όλα αυτά είναι ξεκάθαρα σημάδια ότι δεν παρέχεται επαρκής στήριξη στις πρώτες χώρες παροχής ασύλου και ελπίζουμε ότι οι υποσχέσεις που δόθηκαν στη σύνοδο του Λονδίνου θα αλλάξουν την κατάσταση. Η εκπαίδευση και η εργασία είναι ζωτικής σημασίας για τους πρόσφυγες στις πρώτες χώρες παροχής ασύλου και ταυτόχρονα αποτελούν παράγοντα αποτροπής της μετακίνησής τους στην Ευρώπη. Είναι προτιμότερο, και το έχουμε πει πολλές φορές, να έχουμε προγράμματα για στήριξη των προσφύγων σε αυτές τις χώρες παρά να επιχειρούν να περάσουν στην Ευρώπη μέσω μη νόμιμων οδών και να διακινδυνεύουν –και συχνά να χάνουν– τη ζωή τους.

Θεωρείτε ότι η Ελλάδα ανταποκρίθηκε σε αυτή την κρίση με τρόπο έγκαιρο και αποτελεσματικό;

Η Ελλάδα, όπως και όλες οι υπόλοιπες χώρες-μέλη της Ε.Ε., καθώς και η Ελβετία και η Νορβηγία, δεν ανταποκρίθηκε έγκαιρα στην κατάσταση. Προειδοποιούμε εδώ και χρόνια ότι η Ευρώπη, καθώς και άλλες χώρες, πρέπει να ενισχύσουν και να υποστηρίξουν τις πρώτες χώρες παροχής ασύλου και να ανταποκριθούν στην ιδιαίτερη κατάσταση στη Συρία. Πλέον είναι προφανές ότι η Ε.Ε. και τα μέλη της δεν αντελήφθησαν πλήρως την κατάσταση και εν συνεχεία έπρεπε να αντιδράσουν σε μια ιδιαίτερη κατάσταση, σε μια μεγάλη εισροή προσφύγων. Η Ελλάδα, όπως και όλες οι άλλες χώρες, αιφνιδιάστηκε, παρ’ ότι δεν θα έπρεπε, καθώς η εξέλιξη αυτή ήταν αναμενόμενη, από τη στιγμή που δεν δινόταν επαρκής υποστήριξη στις πρώτες χώρες παροχής ασύλου. Ως εκ τούτου, η όποια κριτική δεν περιορίζεται στην Ελλάδα αλλά αφορά το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες δεν φαίνεται να κατανόησαν το μέγεθος του προβλήματος, παρ’ ότι βρισκόταν πολύ κοντά τους.

Τώρα που κρίση έφτασε και στην Ευρώπη, θεωρείτε ότι τα όργανα της Ε.Ε. ανταποκρίνονται επαρκώς;

Για τους φορείς της Ε.Ε., αν και αυτοί άργησαν να αντιδράσουν, νομίζω ότι η ατζέντα για τη μετανάστευση, που τελεί υπό επεξεργασία από την Επιτροπή εδώ και οκτώ μήνες, είναι μια καλή πρόταση ανταπόκρισης σε διάφορες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης που η Ε.Ε. αντιμετωπίζει σήμερα. Επίσης, θεωρώ ότι οι προτάσεις για τα μέτρα αλληλεγγύης προς όλα τα μέλη της Ε.Ε. και οι προσπάθειες για να πειστούν όλες οι χώρες-μέλη να συμμετάσχουν είναι έργο των ευρωπαϊκών αρχών και ιδίως της Επιτροπής, προεξάρχοντος του προέδρου Γιούνκερ. Αυτό που βλέπουμε είναι περισσότερο μια αποτυχία των χωρών-μελών να συμφωνήσουν να εφαρμόσουν τα μέτρα αυτά εγκαίρως, τόσο για να υποστηρίξουν την Ελλάδα, ως τη χώρα-μέλος της Ε.Ε. που επηρεάζεται περισσότερο από τις αφίξεις προσφύγων, όσο και για να παράσχουν στην Ελλάδα και στην Ιταλία επαρκή αριθμό μετεγκατάστασης προσφύγων. Αυτό που βλέπουμε ως τώρα είναι μια αποτυχία των χωρών-μελών να δράσουν μαζί ενώπιον μιας εξαιρετικά δύσκολης κατάστασης.

Πιστεύετε ότι το μέγεθος της ροής των προσφύγων είναι τέτοιο που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη τη διαχείριση της κατάστασης από τις χώρες της Ευρώπης;

Νομίζω ότι υπάρχουν πολλές πτυχές αβεβαιότητας (σ.σ.: στο προσφυγικό ζήτημα), ορισμένες εκ των οποίων αξιοποιούνται από ορισμένους πολιτικούς, οι οποίοι και τρομάζουν τους πολίτες, κάνοντας λόγο για έναν ατελείωτο αριθμό ανθρώπων που φτάνουν από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ακούμε συχνά δραματικές ή και «εμπρηστικές» και σαφέστατα μη αντικειμενικές εκτιμήσεις της κατάστασης. Η κατάσταση είναι ήδη σοβαρή, με ένα εκατομμύριο ανθρώπους να έχουν φτάσει από πέρυσι στην Ευρώπη. Τους περισσότερους από αυτούς τους θεωρούμε πρόσφυγες, καθώς, ιδίως αυτοί που φτάνουν στην Ελλάδα, προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Το 90% αυτών που έφτασαν μέσα στον χρόνο είναι πρόσφυγες, ωστόσο η κοινή γνώμη ανησυχεί ότι δεν πρόκειται να υπάρξει λύση στη Συρία ή στο Αφγανιστάν, ότι οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να εισρέουν σε μεγάλους αριθμούς, ότι η κατάσταση στη Λιβύη θα προκαλέσει νέα κύματα προσφύγων. Όμως είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι τα 500 εκατομμύρια Ευρωπαίων μπορούν να φιλοξενήσουν ένα εκατομμύριο πρόσφυγες αν είναι οργανωμένοι. Είναι η έλλειψη οργάνωσης από την πλευρά των χωρών-μελών της Ε.Ε. που επιτείνει αυτές τις ανησυχίες, διότι, εκτός από τις εμπρηστικές δηλώσεις, οι Ευρωπαίοι δεν είναι βέβαιοι για την ικανότητα των χωρών να ελέγξουν τα σύνορα και να υποδέχονται τους πρόσφυγες με τακτικό τρόπο. Πιστεύω ότι αν υπάρξει περισσότερη εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών-μελών και μεγαλύτερη αποδοτικότητα, θα εξαλειφθούν τέτοιες αντιλήψεις στους πολίτες. Πρέπει να πω ότι έχουν υπάρξει και περιστατικά, όπως αυτό της Κολωνίας, τα οποία, παρ’ ότι αφορούν μειοψηφίες, έχουν διαβρώσει την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης.

Ποιος ο ρόλος της Ύπατης Αρμοστείας στην παρούσα προσφυγική κρίση;

Ο ρόλος ποικίλλει. Προφανώς, στις γειτονικές της Συρίας χώρες, στον Λίβανο, στην Ιορδανία και στο Ιράκ, χώρες που δεν έχουν όλα τα μέσα για να ανταποκριθούν στην κατάσταση, βοηθούμε άμεσα σε επιχειρησιακό επίπεδο ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στην εισροή προσφύγων. Παράλληλα, φροντίζουμε κατά το δυνατόν να περιγράφουμε την κατάσταση και να καλούμε τη διεθνή κοινότητα, τα μέλη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και ιδιωτικούς φορείς, να χρηματοδοτήσουν τις εξαιρετικές ανάγκες των χωρών αυτών. Στην Ευρώπη επίσης κάνουμε αυτή την ενημέρωση – μάλιστα έχουμε κάποιες δυσκολίες με τα ζητήματα που περιέγραψα πριν. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, η οποία έχει ιδιαίτερα προβλήματα με τον μεγάλο αριθμό ατόμων που φτάνουν στις ακτές της, αποφασίσαμε από το καλοκαίρι, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι χώρα-μέλος της Ε.Ε., όταν είδαμε ότι η αρωγή από τις άλλες χώρες καθυστερούσε, να δράσουμε σε επιχειρησιακό επίπεδο. Έχουμε παρουσία σε επτά νησιά και υποστηρίζουμε τις δράσεις στην ενδοχώρα, για παράδειγμα στην Ειδομένη και άλλα μέρη. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό και σε επιχειρησιακό επίπεδο, αλλά και στο μέτωπο της ενημέρωσης.