Μεγάλη ανατροπή στη Μέση Ανατολή

Η συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας στη Γενεύη για εκεχειρία στη Συρία ανάμεσα στις δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ και αυτές της αντιπολίτευσης αποτυπώνει κυρίως τη βούληση των Κέρι-Ομπάμα να ολοκληρώσουν τη στροφή της πολιτικής της Ουάσινγκτον στην ευρύτερη Μέση Ανατολή που βρίσκεται σε εξέλιξη τα τρία τελευταία χρόνια.

Ήδη ενόψει της διεξαγωγής κοινών επιχειρήσεων της Πολεμικής Αεροπορίας της Ρωσίας και αυτής των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους, αλλά και του τοπικού παραρτήματος της Αλ Κάιντα, Αλ Νούσρα, που τον τελευταίο καιρό προσπαθεί να εμφανιστεί ως σύμμαχος ή, ακόμη περισσότερο, ως συνιστώσα της μετριοπαθούς αντιπολίτευσης, καταγράφεται έντονος αναβρασμός στο Πεντάγωνο, καθώς δεν μιλάμε πλέον για πολιτική προσέγγιση με τη Μόσχα αλλά για κοινές πολεμικές επιχειρήσεις, κάτι που είχε να συμβεί από τον τερματισμό του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το1945. Εδώ να θυμίσουμε ότι τον Ιούνιο πενήντα μεσαίοι και ανώτεροι διπλωμάτες καριέρας από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχαν κυκλοφορήσει μανιφέστο που επέκρινε σκληρά τις επιλογές των Ομπάμα-Κέρι στη Μέση Ανατολή.

Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία της Γενεύης ήταν ένα τελεσίγραφο της Ουάσινγκτον προς τη «μετριοπαθή» αντιπολίτευση να αποδεχτεί έναν συμβιβασμό με το καθεστώς Άσαντ.

Ομπάμα και Κέρι είναι φανερό ότι επείγονται να προωθήσουν κοινή με τη Ρωσία πολιτική λύση στη Συρία πριν από την προεδρική εκλογή, στις αρχές Νοεμβρίου, στις ΗΠΑ, καθώς η εξωτερική πολιτική, από τη Μέση Ανατολή μέχρι τις σχέσεις με τη Μόσχα, είναι αχαρτογράφητη περιοχή και σε περίπτωση νίκης του Τραμπ αλλά και σε περίπτωση νίκης της Χίλαρι.

Άλλωστε την παραπάνω εκτίμηση επιβεβαιώνει και η επιλογή της κυβέρνησης Νετανιάχου στο Ισραήλ να υπογράψει δεκαετούς διάρκειας συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ στο τέλος της θητείας Ομπάμα και να μην περιμένει να διαπραγματευτεί με τον/τη διάδοχό του στον Λευκό Οίκο, με δεδομένο ότι οι σχέσεις του Τελ-Αβίβ με τον απερχόμενο Πρόεδρο ήταν σταθερά προβληματικές.

Ο Κέρι, απ’ ό,τι φαίνεται, θα αφήσει τη σφραγίδα του στην ιστορία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, καθώς στην τετραετή θητεία του έκανε βήματα αδιανόητα για την προκάτοχό του, που δεν ήταν άλλη από τη Χίλαρι Κλίντον, την πρώτη τετραετία Ομπάμα.

Από την άνοιξη του 2013 άρχισαν στο Ομάν οι μυστικές διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης που δύο χρόνια αργότερα, τον Ιούλιο του 2015, κατέληξαν στη συμφωνία ελέγχου του πυρηνικού προγράμματος της χώρας με σταδιακή άρση των κυρώσεων.

Στα παραπάνω η στάση της Ρωσίας υπήρξε εποικοδομητική και αποφασιστικής σημασίας όταν τον Σεπτέμβριο του 2013 ματαιώθηκαν οι πυραυλικές επιθέσεις των ΗΠΑ κατά του Άσαντ, όταν ο τελευταίος, με παρέμβαση των Πούτιν-Λαβρόφ, παρέδωσε το χημικό του οπλοστάσιο.

Έναν χρόνο αργότερα, και προφανώς με τη βοήθεια της Μόσχας, ο Άσαντ συναίνεσε να αρχίσουν βομβαρδισμοί των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους της Συρίας και ακριβώς έναν χρόνο μετά η Πολεμική Αεροπορία της Ρωσίας ενεπλάκη στην ίδια περιοχή.

Το εντυπωσιακό σε όλα τα παραπάνω είναι ότι δεν επηρεάστηκαν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία, η οποία το καλοκαίρι του 2014 έφτασε να θυμίζει τις χειρότερες στιγμές του Ψυχρού Πολέμου.

Σήμερα η περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας ΗΠΑ-Ρωσίας στη Μέση Ανατολή στέλνει μήνυμα σε όλες τις δυνάμεις που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο προσπάθησαν να ανατρέψουν το καθεστώς Άσαντ ότι ο ισχυρός άνδρας της Δαμασκού δεν είναι πλέον συνιστώσα μιας μεταβατικής κυβέρνησης αλλά κεντρικό σημείο αναφοράς της επόμενης μέρας στη Συρία. Το μήνυμα αφορά τη Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα, αλλά και την Τουρκία, που πλέον έχει αλλάξει γραμμή πλεύσης στη Συρία.

Όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η Άγκυρα, που έχει εγκαταλείψει εδώ και καιρό την επιδίωξη να καταστήσει τη Συρία σουνιτικό προτεκτοράτο υπό την επιρροή της, στο όνομα της αποτροπής de facto και πολύ περισσότερο de jure χειραφέτησης των Κούρδων της ΒA Συρίας, συγκλίνει με τη Ρωσία σε μια ενιαία Συρία υπό τον έλεγχο μιας κεντρικής κυβέρνησης στη Δαμασκό, με τις ΗΠΑ να προωθούν μια λύση τύπου Ιράκ, δηλαδή μια κατάτμηση σε θρησκευτική-εθνοτική βάση υπό την ομπρέλα μιας αδύναμης κεντρικής κυβέρνησης.

Η κοινή πολεμική δράση ΗΠΑ-Ρωσίας στη Συρία θα είναι η αρχή μόνο μιας ευρύτερης συνεργασίας των δύο χωρών κατά του ισλαμικού φονταμενταλισμού από τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο, την Κεντρική και τη ΝΔ Aσία.

Μια συνεργασία που θα είναι πλέον ζήτημα χρόνου πότε θα έχει σταθεροποιητικές επιπτώσεις στην Ουκρανία με την προώθηση πολιτικής λύσης αλλά και θα επηρεάσει σημαντικά τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στην ευρύτερη περιοχή Ασίας-Ειρηνικού με τις πολλές ανοιχτές εστίες έντασης από τη Βόρεια Κορέα μέχρι τη Νότια Σινική Θάλασσα.

Η Ιστορία διδάσκει ότι όταν δύο αντίπαλες και ανταγωνιστικές δυνάμεις διαμορφώνουν συμβιβαστική κοινή θέση σε ένα μέτωπο είναι ζήτημα χρόνου η μείωση της έντασης και στα άλλα μέτωπα. Όταν, στις αρχές του 20ού αιώνα, Ρωσία, Βρετανία και Γαλλία άρχισαν την προσέγγιση που κατέληξε στην Εγκάρδια Συνεννόηση απέναντι στη Γερμανία στην Ευρώπη, εκτονώθηκαν και σύντομα τερματίστηκαν τόσο ο ανταγωνισμός Λονδίνου-Παρισιού στην Αφρική όσο και το μεγάλο παιχνίδι γεωπολιτικού ανταγωνισμού του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τσαρικής Αυτοκρατορίας στην Κεντρική Ασία και στην Ινδική Υποήπειρο.