Γαλλικές προεδρικές εκλογές: Επιστροφή στα γνωστά και σίγουρα;

Σχεδόν μισό χρόνο πριν από την πραγματοποίηση των γαλλικών προεδρικών εκλογών (Απρίλιος 2017) το κεντροδεξιό και το κεντροαριστερό στρατόπεδο ετοιμάζονται για τη διεξαγωγή των εσωκομματικών διαδικασιών ανάδειξης των υποψήφιων Προέδρων. Ενώ η εσωκομματική διαδικασία ανάδειξης υποψήφιου Προέδρου για τους Γάλλους Σοσιαλιστές (Socialist Party - PS) αποτελεί μία στρατηγική η οποία έχει ακολουθηθεί πολλές φορές στο παρελθόν, για τους κεντροδεξιούς (The Republicans - LR) είναι η πρώτη φορά που μια ανάλογη διαδικασία τίθεται σε εφαρμογή.

Οι κεντροδεξιές προεκλογικές διαδικασίες

Πρόκειται για μια ανοιχτή διαδικασία, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δύο γύρους μέσα στον Νοέμβριο του 2016. Η λίστα των υποψήφιων κεντροδεξιών μέχρι αυτή τη στιγμή είναι πολυπληθής, καθώς απαρτίζεται από 15 πιθανούς υποψηφίους, γνωστοί οι περισσότεροι από τον προγενέστερο πολιτικό βίο τους. Στη λίστα συμπεριλαμβάνονται ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί (2007-2012), οι πρώην πρωθυπουργοί Αλέν Ζιπέ (1995-1997) και Φρανσουά Φιγιόν (2007-2012), η γνωστή πρώην υπουργός Εσωτερικών και Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση του Νικολά Σαρκοζί, Μισέλ Αλιό-Μαρί (2007-2012), και ο πρώην πρόεδρος του κεντροδεξιού UMP Ζαν-Φρανσουά Κοπέ (2012-2014).

Εκείνοι όμως οι οποίοι φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις να ξεχωρίζουν και αναμένεται να περάσουν στον δεύτερο γύρο είναι οι Νικολά Σαρκοζί και Αλέν Ζιπέ. Μάλιστα, ο Αλέν Ζιπέ φαίνεται να προηγείται σε ορισμένες μετρήσεις ακόμη και δέκα μονάδες του πρώην Προέδρου.

Ο Αλέν Ζιπέ (71 ετών) δεν είναι ένα φρέσκο πολιτικό πρόσωπο για τη γαλλική κοινωνία, καθώς δραστηριοποιείται πολιτικά από την εποχή προ της ένωσης του μετέπειτα ηγεμονικού UMP με το γκολικό RPR, μέλος του οποίου ήταν ο Ζιπέ. O Ζιπέ πρωτοστάτησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στη διαδικασία ένωσης του κεντροδεξιού χώρου και στον τελικό σχηματισμό του UMP (το οποίο το 2015 μετονομάστηκε από τον Νικολά Σαρκοζί: The Republicans) υπό την ηγεσία του Ζακ Σιράκ. Πολύ πρόσφατα, μάλιστα, το 2011, ήταν υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του Νικολά Σαρκοζί και στη συνέχεια –μέχρι σήμερα– δήμαρχος της περιοχής Μπορντό.

Πίσω, στη δεκαετία του 1990, υπήρξε ένας πολιτικός ο οποίος είχε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις της κοινής γνώμης σε βάρος του. Το 1995, στο πλαίσιο της Συνθήκης του Μάαστριχτ, η Γαλλία έπρεπε να προσαρμόσει τα δημοσιονομικά της μεγέθη. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Αλέν Ζιπέ επιχείρησε να περικόψει δημόσιες δαπάνες και να πραγματοποιήσει κομβικές μεταρρυθμίσεις στην εργασιακή νομοθεσία και στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Η πολιτική αυτή οδήγησε σε εκτεταμένη –πρωτοφανή– κοινωνική αντίδραση στους δρόμους της Γαλλίας. Ο ίδιος τελικά υποχρεώθηκε να αποσύρει το συνταξιοδοτικό νομοσχέδιο. Επιπλέον, αρχές του 2000 προκάλεσε, προσωπικά ο ίδιος, την κοινή γνώμη, όταν αποκαλύφθηκε η εμπλοκή του σε προγενέστερο οικονομικό σκάνδαλο. Ο Αλέν Ζιπέ, τότε, καταδικάστηκε. 

Η γαλλική κοινωνία, όμως, ποτέ δεν περιθωριοποίησε πολιτικά τον Ζιπέ. Αντίθετα, σήμερα ο ίδιος φαίνεται ότι είναι ενώπιον μιας μοναδικής ευκαιρίας να αναδειχθεί υποψήφιος Πρόεδρος και τελικά τον ερχόμενο Απρίλιο Πρόεδρος της Γαλλίας.

Δεδομένης της έντονης αμφισβήτησης του Φρανσουά Ολάντ και της σημαντικής κρίσης στο κόμμα των Σοσιαλιστών, φαίνεται για την ώρα δύσκολο ένας σοσιαλιστής υποψήφιος να περάσει στον δεύτερο γύρο τον ερχόμενο Απρίλιο. Η δυναμική της Μαρίν Λεπέν και του Εθνικού Μετώπου (FN) προβλέπεται ότι θα προσπεράσει σε ποσοστά την αντίστοιχη των Σοσιαλιστών, ωστόσο φαντάζει απίθανο να μπορέσουν η ίδια και το κόμμα της να επικρατήσουν στην πρώτη θέση. Είναι πολύ πιθανό, επομένως, ο κεντροδεξιός υποψήφιος που θα επικρατήσει σε έναν μήνα στο LR τελικά να είναι και ο επόμενος Γάλλος Πρόεδρος.

Ο άλλοτε κραταιός άνδρας της γαλλικής πολιτικής, ο οποίος στη δεκαετία του 2000 αντιτάχθηκε σθεναρά στην πολιτική του Σιράκ και πέτυχε το 2003 να κερδίσει την εμπιστοσύνη άνω του 80% του UMP και να αναδειχθεί αρχηγός του κόμματος, σήμερα αποτελεί μια πολιτική φιγούρα η οποία δέχεται έντονη κριτική εντός και εκτός Γαλλίας.

Το 2007 πραγματοποίησε μια σημαντική εκλογική νίκη σε βάρος της υποψήφιας των Σοσιαλιστών Σεγκολέν Ρουαγιάλ, υπερασπιζόμενος ένα πολιτικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της Γαλλίας. Τότε, σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής επέλεξε να αποστασιοποιηθεί από τη διαχρονική πολυδιάστατη γκολική στρατηγική, η οποία δεν τοποθετούσε τη σχέση της Γαλλίας με τις ΗΠΑ σε πρώτο πλάνο. Ενώ, δηλαδή, διαχρονικά το κεντροδεξιό κόμμα κρατούσε μια επιφυλακτική στάση, ο Σαρκοζί ανέτρεψε τη λογική αυτή και άμεσα προχώρησε στην ενδυνάμωση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε σύντομο χρονικό διάστημα υπέγραψε πολλές διμερείς εμπορικές συμφωνίες. 

Επιπλέον, εξίσου σημαντική βαρύτητα δόθηκε από τον ίδιο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ισχυροί δεσμοί οικοδομήθηκαν –σε οικονομικό κατά βάση επίπεδο, οι οποίοι αντέχουν έως και σήμερα– ανάμεσα στο Παρίσι και το Βερολίνο. Από την επομένη, μάλιστα, της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης ο γαλλογερμανικός άξονας έμελλε να καθορίσει την οικονομία της Ε.Ε.

Στην πράξη, δέχτηκε πολλές κριτικές αναφορικά με την παθητική οικονομική πολιτική που τελικά ακολούθησε. Η πολιτική του δεν κατάφερε να αναπτύξει έναν καθαρό φιλελεύθερο προσανατολισμό. Κριτική, επιπλέον, δέχτηκε και εξαιτίας της αυστηρής πολιτικής του σε ζητήματα «νόμου και τάξης». Στη διάρκεια της κυβερνητικής του θητείας η αυστηρή –ενίοτε προσβλητική– ρητορική του είχε προκαλέσει αντιδράσεις σε μουσουλμανικές γειτονιές της Γαλλίας. Έντονα ήταν τα φαινόμενα αντιδράσεων από τις μουσουλμανικές κοινότητες και τη διεθνή κοινή γνώμη όταν ο ίδιος σθεναρά υποστήριξε ότι δεν πρέπει η μουσουλμάνα γυναίκα να φοράει την «μπούρκα» σε δημόσιους χώρους. Το ίδιο υποστήριξε και το καλοκαίρι του 2016 αναφορικά με το λεγόμενο «μπουρκίνι».

Η νίκη του Φρανσουά Ολάντ το 2012 τον οδήγησε προσωρινά εκτός επίσημης πολιτικής. Ωστόσο, η εσωστρέφεια και οι συνεχείς εκλογικές ήττες για τους κεντροδεξιούς φαίνεται ως συνθήκη να του πρόσφερε άλλη μια χρυσή εφεδρεία επαναδραστηριοποίησης στα πολιτικά πράγματα. Το 2015 ανακηρύχθηκε αρχηγός του κεντροδεξιού κόμματος, ενώ λίγους μήνες αργότερα ανακοίνωσε ότι θα είναι υποψήφιος Πρόεδρος για το 2017.

Οι δυο άνδρες πολιτικοί ακολουθούν δύο διαμετρικά αντίθετες πολιτικές ατζέντες. Από τη μια, ο μετριοπαθής, κεντρώος Ζιπέ προτάσσει την ανάγκη της πολιτικής της ελπίδας και της μείωσης της αντίδρασης σε βάρος της μετανάστευσης και των προσφύγων. Πιστεύει ότι ο φόβος, ως απότοκος των επιθέσεων στο Παρίσι και στη Νίκαια, δεν μπορεί να καθορίζει την πολιτική συμπεριφορά. 

Τίθεται απέναντι από τη δεξιά στροφή την οποία μεγάλο μέρος των κεντροδεξιών στελεχών του LR φαίνεται να πραγματοποιεί. Η ήττα στις ευρωεκλογές του 2014 και στις αμέσως επόμενες περιφερειακές εκλογές, για τους κεντροδεξιούς, δημιούργησε ένα στρατηγικό αδιέξοδο. Η λύση μπροστά στο αδιέξοδο αυτό αναζητήθηκε από τον ίδιο τον Σαρκοζί στην κατεύθυνσης μιας ριζοσπαστικοποιημένης και δημαγωγικής ρητορικής. Τα εκλογικά οφέλη, τα οποία συνεχώς αποκόμιζε το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο, κατέστησαν ο εκλογικός σκοπός για τον Σαρκοζί. 

Μάλιστα, δεδομένης της αμφισβητούμενης σε αποτελεσματικότητα οικονομικής πολιτικής του, σε συνδυασμό με τις δικαστικές κατηγορίες οι οποίες υπάρχουν σε βάρος του εξαιτίας οικονομικών σκανδάλων, ο ίδιος θεώρησε ότι η μεταστροφή σε μια επιθετική –σε βάρος της μετανάστευσης– πολιτική θα τον «γλίτωνε» από τη διαρκή αναμόχλευση του παρελθόντος. Ενδεικτικό της αντιδραστικής πολιτικής που έχει υιοθετήσει είναι και το γεγονός ότι, σε αντίθεση με τη στρατηγική της εξωτερικής πολιτικής που ακολούθησε το 2007 (βλ. παραπάνω), σήμερα παρουσιάζεται θιασώτης της γεωπολιτικής στρατηγικής του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Απέναντι σε αυτή την πολιτική της ακραίας ρητορικής ο Ζιπέ αντιπαραβάλλει μια στρατηγική που επιδιώκει να πετύχει την «ευτυχία» στη Γαλλία. Με έναν μετριοπαθή λόγο, υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαμορφώνει το αίτημα για την ανάκτηση της ευτυχίας. Ο ίδιος αναρωτιέται: Mια κοινωνία η οποία πολεμά τον συνάνθρωπο, τον πολίτη της Γαλλίας ή τον άνθρωπο που έρχεται από τον πόλεμο και επιζητά βοήθεια, πώς μπορεί να είναι ευτυχισμένη;

Σε οικονομικό επίπεδο, ο Νικολά Σαρκοζί περιορίζεται σε ασάφειες περί μείωσης φόρων και οικοδόμησης μιας νέας πολιτικής, την ίδια ώρα που ο Ζιπέ προχωρά σε αναλυτική περιγραφή, μέσα από ένα αρχείο PowerPoint, του οικονομικού προγράμματος. Συγκεκριμένα, σε άμεση προτεραιότητα τίθεται ο εξορθολογισμός της οικονομίας, η μείωση του κράτους και της δημόσιας σπατάλης, η αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και η αντιμετώπιση του κρατικού πατερναλισμού της γαλλικής δημόσιας διοίκησης και των εργασιακών σωματείων. Μολονότι το οικονομικό του πρόγραμμα θα έπρεπε να ανησυχήσει μερίδα των πολιτών η οποία παραδοσιακά συνήθισε να λειτουργεί σε όχι ανοιχτά ή ποσοτικοποιημένα οικονομικά μοντέλα, αντίθετα παρατηρούμε να γίνεται ευρέως αποδεκτό.

Ο Ζιπέ μάλλον κερδίζει τη Γαλλία. Και μάλιστα φαίνεται να κερδίζει με έναν μετριοπαθή λόγο, με μια πολιτική υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με μια οικονομική υπόσχεση πλήρους εξορθολογισμού, δηλαδή με πολιτικά αιτήματα τα οποία ίσως σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη –πιθανώς και στις ΗΠΑ– να οδηγούν στην εκλογική ήττα. Ο Αλέν Ζιπέ, ένας άνθρωπος ο οποίος έρχεται από το παρελθόν, παραβλέπει τις ακραίες ρητορικές μεγάλου μέρους της παραδοσιακής εκλογικής βάσης των κεντροδεξιών και επιδιώκει να οδηγήσει τη Γαλλία σε μια νέα εποχή. Αν και 71 ετών.

Η Prorata «διαβάζει» τα ευρήματα των ερευνών κοινής γνώμης στη Γαλλία.