Δημήτρης Χριστόπουλος: «Ακραίος πολιτικός κυνισμός στο προσφυγικό»

Όπως έχει πει ένας σημαντικός Γάλλος φιλόσοφος, όλα τα προβλήματα λύνονται, αρκεί να έχουν τεθεί σωστά. Το προσφυγικό δεν έχει τεθεί σωστά ούτε στην Ε.Ε. ούτε στην Ελλάδα, γι’ αυτό παρουσιάζεται ως άλυτο. Αν το δούμε στις ρεαλιστικές του, πολιτικές και ιστορικές, διαστάσεις, τότε θα κάνουμε τα σωστά βήματα προς την κατεύθυνση της διευθέτησής του. Συνολικές λύσεις-θαύματα δεν υπάρχουν. Όσο ο κόσμος γύρω μας είναι έτσι, προσφυγικές ροές θα υπάρχουν. Το να ευχόμαστε να σταματήσει ο πόλεμος για να σταματήσουν οι ροές είναι μια καλοπροαίρετη δοξασία. Όσο όμως υπάρχουν πόλεμοι, θα υπάρχουν προσφυγικές ροές. Όσο υπάρχουν προσφυγικές ροές, αναγκαστικά θα τις δέχεται η Ευρώπη, που είναι ένα σημείο γεωπολιτικής ευστάθειας. Το να προσποιείται η Ευρώπη ότι μπορεί με συμφωνίες όπως αυτή με την Τουρκία και με φράχτες να τις αποκρούσει κατά την άποψή μου είναι εκτός από απάνθρωπο και μια φρούδα ελπίδα. Επομένως θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι για το επόμενο μεγάλο μεσοπρόθεσμο διάστημα θα φτάνουν στην Ευρώπη ροές από την Ασία και την Αφρική. Να γίνει μια συντονισμένη προσπάθεια πειθαρχημένης και ασφαλούς εισόδου και στη συνέχεια μια εσωτερική διευθέτηση, ώστε να κατανεμηθούν όσο γίνεται πιο δίκαια και αναλογικά μέσα στην ήπειρο. Όσο αυτό δεν γίνεται, τόσο θα βρίσκονται κράτη όπως η Τουρκία και η Ελλάδα, για να δημιουργούν το «ιδανικό» ανάχωμα στις ροές. Αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί, τότε ναι, το προσφυγικό δεν λύνεται. Και, δυστυχώς, η Ελλάδα θα το πληρώνει και αυτό.

Το πρώτο πρόβλημα που έχει η χώρα μας είναι πώς θα αντιμετωπίσει τους 50.000 πρόσφυγες που βρίσκονται εδώ. Αν το μήνυμα που τους στέλνει είναι «θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να φύγετε», τότε οι έτσι κι αλλιώς ισχνές ελπίδες που έχουμε για ενσωμάτωση στην ελληνική κοινωνία γίνονται πιο ασθενείς. Αν το μήνυμα είναι «όσοι βρίσκεστε εδώ θα αποκτήσετε δικαιώματα και υποχρεώσεις», τότε υπάρχει ελπίδα ενσωμάτωσης. Το δεύτερο πρόβλημα που έχει η Ελλάδα είναι ότι, κατά την εκτίμηση της ελληνικής κυβέρνησης, η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας πρέπει να κρατάει όσους έρχονται εδώ στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Δεν χρωστούν τίποτα η Σάμος, η Λέσβος και η Χίος για να γίνουν αποθηκευτικοί χώροι της Ελλάδας, ούτε οι πρόσφυγες χρωστούν τίποτα για να γίνουν αποθηκευτικό υλικό. Αν η Ελλάδα ορθώς ζητάει αλληλεγγύη από την Ε.Ε. για να μη γίνει αποθήκη προσφύγων, ορθώς και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ζητούν από τη χώρα ισότιμη και αναλογική κατανομή του προσφυγικού πληθυσμού.

Φυσικά αυτό συμβαίνει. Με απαλλάσσετε από το να το πω. Ο ευρωπαϊκός κυνισμός φτάνει στο ιστορικό του όριο. Όμως ούτε αυτό αρκεί για να μας «απαλλάξει» από το πρόβλημα. Γιατί όσο κόλαση και να κάνεις τη ζωή του άλλου, χειρότερη κόλαση από τον πόλεμο στη γειτονιά του δεν υπάρχει. Επομένως οι ροές θα συνεχιστούν, ακόμη κι αν περιοριστούν προσωρινά. Ο συνδυασμός ανθρώπων κουρασμένων και ματαιωμένων και ενός κράτους που έχει δείξει ότι δεν τους θέλει μπορεί να γίνει εκρηκτικός: μεθαύριο είναι που θα τρέχουμε και δεν θα φτάνουμε να μαζέψουμε τα κομμάτια μιας διαλυμένης κοινωνικής συνοχής… Στην ερώτηση αν προτιμώ 1.000 σχετικά ήρεμους μετανάστες από 500 τρελαμένους θα σας απαντήσω με κάθε βεβαιότητα τους πρώτους, κι ας είναι πιο πολλοί.

Γι’ αυτό σας λέω πως η πολιτική που ακολουθείται είναι απάνθρωπη, κοντόθωρη και αυτοκαταστροφική, διότι καλλιεργεί το αμοιβαίο μίσος και τον εκφασισμό των κοινωνιών με ήδη ορατά τα αποτελέσματα. Όταν χτίζεις φράχτες, το θέμα δεν είναι μόνο τι γίνεται έξω από τον φράχτη αλλά και τι συμβαίνει μέσα από αυτόν. Η ευρωπαϊκή εμπειρία του 20ού αιώνα μάς δείχνει ότι τα χειρότερα δεινά σε αυτή την ήπειρο δεν έχουν επέλθει από πρόσφυγες και μετανάστες αλλά από την άκρα Δεξιά της. Δείτε σήμερα Πολωνία, Ουγγαρία και δεν ξέρω ποιος άλλος ακολουθεί αναμένοντας τις γαλλικές εκλογές.

Η Μόρια είναι σύμπτωμα μιας πολιτικής αντίληψης που λέει ότι αν βελτιωθούν οι συνθήκες στους προσφυγικούς καταυλισμούς, αυτό θα λειτουργήσει ελκυστικά για ακόμη περισσότερους, ώστε να έρθουν εδώ. Μεγαλύτερη σαχλαμάρα από αυτήν δεν έχω ακούσει και το λέω όπου σταθώ και όπου βρεθώ. Το λέω και στους Ευρωπαίους, που είναι συνένοχοι. Το πραγματικό deal είναι μια υπόγεια συμφωνία εντός Ε.Ε., ένα κλείσιμο του ματιού, «δεν πειράζει, άσ’ τα χάλια, μήπως και έρθουν λιγότεροι». Αυτό είναι καταστροφικό.

Πολύ σωστό πρακτικά ερώτημα. Μπορεί, πράγματι, αν γίνει μεταφορά στην ενδοχώρα, αυτό να σημάνει κάποια αύξηση των ροών, πλην όμως θεωρώ ότι αυτή η αύξηση δεν θα είναι ικανή να διαλύσει τη χώρα μας, αφού ούτως ή άλλως μιλάμε για αριθμούς καθόλου δυσθεώρητους. Από κει και πέρα, αυτό θα είναι ένα εύλογο επιχείρημα της ελληνικής πλευράς προκειμένου να πιέσει την Ε.Ε. για την αναθεώρηση της Συνθήκης του Δουβλίνου, που είναι ο πυρήνας του προβλήματος, αλλά και για την υλοποίηση του προγράμματος μετεγκατάστασης. Όσο όμως η χώρα μας κάνει το μαντρόσκυλο των Ευρωπαίων, εκείνοι δεν πρόκειται να αλλάξουν στάση και η ζωή θα συνεχίζεται όπως συνεχίζεται τώρα. Λυπάμαι, αλλά πρόκειται για συνταγή πολιτικής ήττας.

Δύσκολα η Δικαιοσύνη μπορεί να αποφασίσει την έκδοση ανθρώπου σε μια χώρα που δεν σέβεται τα ελάχιστα ενός κράτους δικαίου. Πιστεύω ότι η ελληνική Δικαιοσύνη θα αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Αν δεν το κάνει, υπάρχει και η ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη.

Δεν το βλέπω έτσι. Η Αριστερά είναι καθρέφτης της κοινωνίας. Έτσι και η ελληνική Αριστερά είναι καθρέφτης της κοινωνίας μας, όπως και η Δεξιά εξάλλου. Όταν μια κοινωνία δεν έχει εμπεδώσει κουλτούρα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μην περιμένετε να τη βρείτε στην Αριστερά της, μόνο και μόνο επειδή αυτή διωκόταν μέχρι πριν από σαράντα χρόνια. Για ιστορικούς λόγους η ελληνική Αριστερά προάσπιζε κάποια δικαιώματα τις στιγμές που μπορούσε. Από τη Μεταπολίτευση κι ύστερα επήλθε μια κρίσιμη σύγχυση μεταξύ προνομίων και δικαιωμάτων και πλέον από θέση ευθύνης φαίνεται ότι με σχετική ευκολία μια πολιτική αρχών, όπως είναι τα δικαιώματα, απεμπολείται στο όνομα των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει. Είναι ήττα, όμως δεν είναι ιστορική ήττα.