Πρωταθλητής ανάπτυξης και πάλι οι ιχθυοκαλλιέργειες

Με πωλήσεις άνω των 600 εκατ. ευρώ και απασχολούμενο δυναμικό στις πλέον απομακρυσμένες περιοχές περί τους 12.500 εργαζόμενους, αλλά και εκτιμώμενη ετήσια αύξηση κατά τουλάχιστον 4%, ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών διεκδικεί επάξια έναν από τους πλέον σημαντικούς ρόλους στον πρωτογενή τομέα. Αποτελεί αδιαμφισβήτητα έναν ιδιαίτερα αναπτυσσόμενο κλάδο, ο οποίος έχει έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό και μπορεί να συνεισφέρει τα μέγιστα στην ελληνική οικονομία.

Γεγονός που αναδείχθηκε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου «Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια ως βασικός μοχλός ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας» που πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Από το βήμα του συνεδρίου εξήχθησαν σημαντικά στοιχεία που αφορούν τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και τον ρόλο των ιχθυοκαλλιεργειών, τις ευκαιρίες και προκλήσεις για το μέλλον του κλάδου, αλλά και τη χωροταξία και τον κλάδο μεταξύ άλλων.

Ο κλάδος σήμερα διαθέτει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που χρειάζεται για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, γιατί, όπως τονίζει ο κ. Δημήτρης Βαλαχής, πρόεδρος της ΕΛΟΠΥ, στην FS: « Οι εταιρείες του κλάδου αναλαμβάνουν ρίσκα, επενδύουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αναπτύσσουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες και στοχεύουν αποκλειστικά στην κερδοφόρα ανάπτυξη, ενισχύοντας έμπρακτα τις ανεξάντλητες δυνατότητες του κλάδου. Την ίδια στιγμή πραγματοποιούνται ξένες επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων που θα βοηθήσουν τον κλάδο ακόμη περισσότερο στην επανεκκίνησή του. Και αυτό γιατί η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση επενδύσεων».

Ο ίδιος, δε, τονίζει ότι αν και η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την Τουρκία σε επίπεδο τιμών, ωστόσο η ανάδειξη των ανώτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών του ελληνικού ψαριού και η προστασία της αξίας του μέσα από την προώθησή του με το συλλογικό σήμα «Fish from Greece», που βασίζεται σε συγκεκριμένη διαδικασία ποιοτικού ελέγχου και πιστοποίησης, είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία που δίνει προστιθέμενη αξία στην ελληνική παραγωγή.

Άλλωστε η Ελλάδα, αν και ο κλάδος της ιχθυοκαλλιέργειας είναι σχετικά νέος σε σχέση με άλλους της πρωτογενούς παραγωγής, καθώς αναπτύχθηκε ιδιαίτερα μετά τη δεκαετία του ’80, αποτελεί μακράν τη μεγαλύτερη παραγωγό χώρα τσιπούρας και λαβρακίου ιχθυοκαλλιέργειας στην Ε.Ε.

Το 2016 η ελληνική παραγωγή τσιπούρας ανήλθε σε 59.000 τόνους, αποτελώντας το 63,5% της ευρωπαϊκής παραγωγής. Ακολουθεί η Ισπανία με 13.740 τόνους (14,8% της κοινοτικής παραγωγής), η Ιταλία με 7.600 τόνους (8,2% της κοινοτικής παραγωγής) και η Κροατία με 4.300 τόνους (4,6% της παραγωγής της Ε.Ε.). Στην Ελλάδα παράγεται επίσης το 55,12% της ευρωπαϊκής παραγωγής γόνου τσιπούρας.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στο έτερο σημαντικό είδος της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, το λαβράκι. Από την Ελλάδα προήλθε το 2016 το 53,9% της συνολικής κοινοτικής παραγωγής λαβρακίου (46.000 τόνοι) και ακολουθούν η Ισπανία με μερίδιο 27,5%, η Ιταλία με μερίδιο 7,96%, ενώ το υπόλοιπο 10,68% παράγεται στην Κροατία, στη Γαλλία, στην Κύπρο και στην Πορτογαλία. Στην Ελλάδα παρήχθη επίσης, σύμφωνα με στοιχεία του 2016, το 60,63% της συνολικής κοινοτικής παραγωγής γόνου λαβρακίου. Στην Ελλάδα καταναλώνεται το 22% της παραγωγής, ενώ το υπόλοιπο εξάγεται κυρίως προς την Ιταλία (37%), την Ισπανία (12%) και τη Γαλλία (8%).

Κυριότερος ανταγωνιστής της Ελλάδας στη μεσογειακή ιχθυοκαλλιέργεια είναι η Τουρκία, η παραγωγή μάλιστα της οποίας τα τελευταία χρόνια έχει υπερβεί την ελληνική. Το 2016 η παραγωγή τσιπούρας στην Τουρκία διαμορφώθηκε σε 67.612 τόνους, ενώ η παραγωγή λαβρακίου στους 72.342 τόνους.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, εκτιμάται ότι το 63% της εγχώριας παραγωγής αλιευτικών προϊόντων προέρχεται από την υδατοκαλλιέργεια και το υπόλοιπο 37% από τη συλλεκτική αλιεία, ενώ περίπου το 78% της παραγωγής ιχθυοκαλλιέργειας εξάγεται, ενώ το υπόλοιπο 22% πωλείται στην εγχώρια αγορά. Η μεγαλύτερη αγορά για ελληνικά προϊόντα είναι η Ε.Ε., καθώς πάνω από το 90% των εξαγωγών πωλούνται εκεί και ένα μικρότερο ποσοστό εξάγεται στη Βόρεια Αμερική και άλλες χώρες.

Την αξία της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας εξήρε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος πραγματοποιώντας την έναρξη του Συνεδρίου Ιχθυοκαλλιέργειας 2018, ο οποίος υπογράμμισε ότι «η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί σημαντικό παράγοντα τόνωσης της εθνικής οικονομίας» και «συμβάλλει ουσιωδώς στην εξουδετέρωση της απειλής κατά της θαλάσσιας πανίδας, η οποία προκαλείται από την υπεραλίευση».

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης κ. Στέργιος Πιτσιόρλας ανέφερε ότι «πρέπει να στραφούμε στα θέματα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και να απομακρυνθούμε από τη γενική πολιτική συζήτηση», τονίζοντας ότι οι επιχειρήσεις αλλά και η πολιτεία οφείλουν να στραφούν στην κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων υψηλής αξίας, που να είναι ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. «Οφείλουμε να προωθήσουμε τον τομέα των εξαγωγών. Έχουμε δυνατότητες να πετύχουμε πολλά περισσότερα απ’ όσα πετυχαίνουμε σήμερα» τόνισε ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης. Επισήμανε μάλιστα την ανάγκη δημιουργίας του χωροταξικού, λέγοντας ότι απαιτείται να γίνει η παραγωγή σε οργανωμένες περιοχές και να συνδυάζεται και με άλλους τομείς της οικονομίας μας, διασφαλίζοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, που είναι το περιβάλλον.

Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γεώργιος Πετράκος στη δική του τοποθέτηση έκανε λόγο για παραγωγική δραστηριότητα με ένταση παραγωγής γνώσης, τονίζοντας ότι «η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια έκανε το ελληνικό ψάρι ένα ανταγωνιστικό εξαγωγικό προϊόν», και πρόσθεσε ότι «το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ενέταξε στη στρατηγική του έγκαιρα την εξυπηρέτηση των αναγκών του κλάδου».

Ο κ. Δημήτρης Βαλαχής μίλησε για τις στρατηγικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την ανάπτυξη της ιχθυοκαλλιέργειας στη χώρα, τρεις σε εθνικό επίπεδο και μία σε ευρωπαϊκό. Αυτές αφορούν: την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων με στόχο τη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης της παραγωγής με ανταγωνιστικό κόστος και στη βάση του υγιούς ανταγωνισμού. Επίσης, την ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού, με την έκδοση Π.Δ. για την ίδρυση των 25 περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών εμπρόθεσμα, δηλαδή μέχρι τον Νοέμβριο του 2019. Παράλληλα, απαιτείται η άμεση ενεργοποίηση του θεσμικού πλαισίου του Επιχειρησιακού Προγράμματος Θάλασσας και Αλιείας 2014-2020 που θα επιτρέψει να αξιοποιηθούν οι πόροι με προτεραιότητα στα μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου, ιδίως τα μέτρα παραγωγικών επενδύσεων των επιχειρήσεων αλλά και εμπορίας με χρηματοδότηση των σχεδίων παραγωγής και εμπορίας.

Ακόμη, όπως τόνισε, πρέπει να επανεξεταστεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία με άξονα τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των Ευρωπαίων παραγωγών και των παραγωγών τρίτων χωρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αθέμιτου ανταγωνισμού αποτελεί η Τουρκία, η οποία εκμεταλλευόμενη συνδυαστικά μια σειρά ευνοϊκών προϋποθέσεων κατάφερε να τριπλασιάσει την παραγωγή της μέσα σε δέκα χρόνια, όπως και τις αντίστοιχες εξαγωγές της στην ενιαία αγορά.

Εξίσου αναγκαία, σύμφωνα με τον κ. Βαλαχή, είναι η παροχή στα κράτη-μέλη από πλευράς Κομισιόν κάθε δυνατής βοήθειας που θα ενθαρρύνει τη σύσταση και την ενίσχυση των οργανώσεων παραγωγών, ιδίως για την υλοποίηση των σχεδίων παραγωγής και εμπορίας. Οι οργανώσεις παραγωγών, όπως προβλέπονται στον κανονισμό για την κοινή οργάνωση αγορών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, είναι το πιο σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου.

«Εκτός από τη διαμόρφωση μιας εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής, για να οδηγήσουμε την ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια στην επόμενη μέρα είναι απαραίτητη η συνεργασία με την ερευνητική και επιστημονική κοινότητα της χώρας και τις αρμόδιες εθνικές υπηρεσίες. Έχουν προσδιοριστεί ήδη πολύ στοχευμένες και συγκεκριμένες προτεραιότητες στον τομέα» σημείωσε.

Ο κ. Μπέρναρντ Φίες από τη Διεύθυνση Γαλάζιας Οικονομίας της Ε.Ε. χαρακτήρισε εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι οι ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες στηρίζονται από την ελληνική πολιτεία, ενώ τόνισε ότι λόγω της δημογραφικής αύξησης, αλλά και της μελλοντικής αύξησης της μετακίνησης των πληθυσμών, η ζήτηση για πρωτεϊνούχες τροφές θα καθοδηγεί τις αγορές. Όπως είπε, μοιραία, η αγορά της αλιείας αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα προσεχή χρόνια. Μάλιστα, έκανε γνωστή την πρόθεση της Επιτροπής να παρέχει βοήθεια και μέσω των διαρθρωτικών ταμείων, τα οποία διαθέτουν 1,2 δισ. ευρώ για σχετικές δράσεις, σε επίπεδο έρευνας, ανάπτυξης, χρηματοδότησης, αλλά και σε επίπεδο μάρκετινγκ.

Τέλος, ο αντιπρόεδρος της ΝΔ κ. Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας για τον ρόλο των ιχθυοκαλλιεργειών στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ανέφερε ως βασικές προϋποθέσεις τη δημιουργία χωροταξικού σχεδιασμού, τη μείωση της φορολογίας, την εμπέδωση πολιτικής συναίνεσης, την εφαρμογή της νομοθεσίας, την προώθηση των συνεργειών και την τόνωση της ρευστότητας, αλλά και την πάταξη της γραφειοκρατίας.