Οι πανελλαδικές εξετάσεις και ο ελέφαντας στο δωμάτιο

Έχοντας πλέον μια... ασφαλή απόσταση από το τέλος των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων, αλλά και με τον διάλογο του υπουργείου Παιδείας με πολίτες και φορείς για το νέο σύστημα πρόσβασης από τη δευτεροβάθμια στην ανώτατη εκπαίδευση, θεωρούμε ότι ήλθε η ώρα να μιλήσουμε για τον «ελέφαντα στο δωμάτιο»: γιατί οι πανελλαδικές –με τη μία ή την άλλη μορφή τους- δεν μπορούν να καταργηθούν, τουλάχιστον στην παρούσα φάση.

Στην ουσία, αυτό περιλαμβάνει και η πρόταση/ιδέα/σχέδιο της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας, η οποία λίγο-πολύ λέει ότι θα υπάρχουν και κάποια πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές του σημερινού συστήματος και, απλώς, θα προστεθεί και ο παράγοντας «σχολική βαθμολογία» στον υπολογισμό των μορίων για την εισαγωγή των υποψηφίων στις σχολές των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας.

Το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων εξυπηρετεί δύο βασικούς σκοπούς: ο ένας είναι το αδιάβλητο της διαδικασίας, δηλαδή, το γεγονός ότι κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει το διαδικαστικό μέρος της εξέτασης (πώς επιλέγονται τα θέματα, πώς αποστέλλονται στα εξεταστικά κέντρα, κλπ).

Ο δεύτερος σκοπός έχει ένα αρκετά επιστημονικό (ή επιστημονικοφανές) όνομα: numerus clausus, ήτοι κλειστός αριθμός. Ποιος; Μα, φυσικά, ο αριθμός των θέσεων που κάθε χρόνο το υπουργείο –σε, όχι και τόσο στενή, αλλά πάντως υπαρκτή, συνεργασία με τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ- προσφέρει στους υποψηφίους για τα ανώτατα ιδρύματα. Μπορεί ο αριθμός αυτός να προσεγγίζει κάποιες φορές τον αριθμό των υποψηφίων, ωστόσο είναι πάντα μικρότερος, όπερ σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει ένα «φίλτρο» για το ποιοι θα εισαχθούν και ποιοι θα μείνουν εκτός νυμφώνος.

Κάπου εδώ έρχεται και το –αδιάβλητο, ως sine qua non προϋπόθεση- σύστημα εξετάσεων και κάπως έτσι γίνεται σαφές γιατί οι πανελλαδικές εξετάσεις αποτελούν ένα απαραίτητο συστατικό της διαδικασίας πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση. Αν, δε, προστεθούν στην παραπάνω συνάρτηση και οι σχολές υψηλής προτίμησης των υποψηφίων, το πράγμα γίνεται ακόμα πιο απλό: από τη στιγμή που, ας πούμε, για της Ιατρική Αθήνας διαγωνίζονται 1.000 υποψήφιοι διεκδικώντας, πάλι ας πούμε, 300 θέσεις, είναι προφανές ότι ένα σύστημα που θα επιλέξει, όσο πιο «αντικειμενικά» γίνεται, τους 300 επιτυχόντες είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητο.

Φυσικά, ιδέες έχουν κατατεθεί πολλές, από το λεγόμενο προπαρασκευαστικό έτος ως την επιλογή από τα ίδια τα ιδρύματα των φοιτητών τους. Ωστόσο, με δεδομένη την υποχρηματοδότηση των ιδρυμάτων, αλλά και την προϋπόθεση του αδιάβλητου της διαδικασίας, όλα αυτά βρίσκονται για την ώρα στη σφαίρα των ασκήσεων επί χάρτου.

Κάπως έτσι, κατά την άποψή μας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κάποιες εξετάσεις πανελλαδικού χαρακτήρα για την είσοδο στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ είναι για την ώρα ένα αναπόφευκτο «κακό». Θεωρούμε, δε, ότι το επόμενο λογικό βήμα θα είναι ο ορισμός των θέσεων να γίνεται από τα ίδια τα ιδρύματα, τα οποία θα θέτουν εν τέλει και τις προϋποθέσεις για την είσοδο των υποψηφίων σε αυτά.