Δρόμοι ίσιοι, μεγάλοι και αδιάβατοι - Free Sunday
Δρόμοι ίσιοι, μεγάλοι και αδιάβατοι

Δρόμοι ίσιοι, μεγάλοι και αδιάβατοι

Οι περισσότεροι Αθηναίοι θα συμφωνήσουν ότι οι δέκα πιο επικίνδυνες «καρμανιόλες» της Αθήνας είναι οι διασταυρώσεις της Πατησίων με τις Σολωμού, Χαλκοκονδύλη και Κοδριγκτώνος, οι διασταυρώσεις της Συγγρού με τη Φραντζή και την Πετμεζά, οι διασταυρώσεις της Πανεπιστημίου με την Ομήρου και την Αμερικής, η διασταύρωση της 3ης Σεπτεμβρίου με τη Στουρνάρη, η διασταύρωση της Θησέως με την Πλέσσα και η διασταύρωση της Αλεξάνδρας με τη Μαυρομματαίων. Αν εξετάσουμε καθεμία από αυτές τις διασταυρώσεις, θα βρούμε ότι –χωρίς εξαίρεση– η μία από τις δύο οδούς ανήκει στο εθνικό ή στο επαρχιακό οδικό δίκτυο: οι λεωφόροι Πατησίων, Συγγρού, Πανεπιστημίου και 3ης Σεπτεμβρίου ανήκουν όλες στο εθνικό οδικό δίκτυο, ενώ η Θησέως και η Αλεξάνδρας στο επαρχιακό.

Όποτε γίνεται αναφορά σε αυτό το θέμα, ακούγεται ότι η κατάταξη του οδικού δικτύου δεν είναι θέμα ουσίας παρά γραφειοκρατικό ζήτημα. Ότι δηλαδή, από τη στιγμή που ένας δρόμος διασχίζει την πυκνή πόλη, μετατρέπεται με τρόπο μαγικό σε αστικό δρόμο τοπικής κυκλοφορίας. Μακάρι να ήταν έτσι. Όμως δεν είναι.

Οι υπουργικές αποφάσεις που κατατάσσουν τις οδούς στο εθνικό δίκτυο της χώρας δεν λαμβάνονται αβασάνιστα. Πράγματι, κάθε οδός που εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία κρίθηκε σημαντική για τη λειτουργία του συνόλου του εθνικού συστήματος κυκλοφορίας και μεταφορών. Έτσι, μια εθνική οδός, είτε έχει σχεδιαστεί με τις ανάλογες προδιαγραφές είτε όχι, προορίζεται να συνδέσει σημαντικά αστικά κέντρα μεταξύ τους ή με λιμάνια και αεροδρόμια ή με τόπους εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Και, πάντως, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για δρόμους εξυπηρέτησης της τοπικής κυκλοφορίας, στους οποίους δεσπόζει το χαρακτηριστικό της παρόδιας στάθμευσης, που αποτελεί το σημείο μετατροπής του πεζού σε οδηγό και αντίστροφα.

Οι εθνικές οδοί είναι δρόμοι τους οποίους, ακριβώς επειδή τους έχουμε χαρακτηρίσει έτσι, τους «φορτώνουμε» με την απαραίτητη κίνηση, προκειμένου να κάνουν τη δουλειά για την οποία προορίζονται, να παραλάβουν δηλαδή βαρύ, εθνικής σημασίας κυκλοφοριακό φόρτο, και όχι για να διεκπεραιώνουν τοπικές μικρομετακινήσεις από το σπίτι στο σχολείο και από το σούπερ μάρκετ στο γυμναστήριο.

Η Μεσογείων, για παράδειγμα, είναι ένας οδικός άξονας που ανήκει στο εθνικό οδικό δίκτυο και συνδέει τα Μεσόγεια με την Αθήνα. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι ότι υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των αστικών περιοχών που τέμνει, συνθλίβει την καθημερινότητα, διασπά τη συνοχή των δήμων σε ενότητες, αφήνοντάς τες να πασχίζουν να συναποτελέσουν ενιαίους δήμους.

Η Αγία Παρασκευή είναι μια πανέμορφη και προνομιούχα πόλη, η οποία όμως διχοτομείται από τη λεωφόρο Μεσογείων. Στη Μεσογείων, στο ύψος της κεντρικής πλατείας, δεν είναι τυχαία η μονίμως πυκνή κυκλοφορία, η οποία ανά ημίωρο μετατρέπεται σε κυκλοφοριακή συμφόρηση από τον Σταυρό μέχρι την πλατεία, εκεί όπου η εθνική οδός της Μεσογείων τέμνεται με τη Χαλανδρίου - Αγίας Παρασκευής, μια οδό χαρακτηρισμένη ως επαρχιακή! Στην ίδια διασταύρωση εθνικής με επαρχιακή οδό βρίσκεται ο Ναός της Αγίας Παρασκευής, μαζί με δεκάδες καταστήματα και υπηρεσίες για την καθημερινή εξυπηρέτηση των κατοίκων. Το γεγονός ότι στο σημείο αυτό δεν σημειώνονται καθημερινώς σοβαρά ατυχήματα οφείλεται ακριβώς στην κυκλοφοριακή συμφόρηση που έχει παγιωθεί τις εργάσιμες ημέρες από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ.

Οφείλουμε να αναμετρηθούμε με τον κακό, τον παρωχημένο σχεδιασμό που προξενεί ατυχήματα, αφού, ανεξάρτητα από το όριο ταχύτητας, όταν το όχημα κινείται σε δρόμους με τρεις ή και τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας, ακόμα και όταν βρίσκεται μέσα στα όρια της πόλης, η μέση ταχύτητα δεν είναι τα 50 χλμ./ώρα αλλά πολύ παραπάνω. Και αυτό το γνωρίζουν όλοι οι οδηγοί.

Τα ατυχήματα, όμως, προκαλούν θυμό. Και ο θυμός μετατρέπει τα σύνθετα προβλήματα σε ασπρόμαυρα, οπότε οι πολίτες παρασύρονται να προτιμούν ένα λάθος σε αντικατάσταση του άλλου. Οι πεζοί κινούνται εχθρικά προς τα αυτοκίνητα και πιέζουν «να μπει ένα παραπανίσιο φανάρι κυκλοφορίας για να μειώσουμε την ταχύτητα», κάτι που στην καλύτερη περίπτωση ενθαρρύνει τους οδηγούς σε παραβάσεις.

Δυστυχώς, τα προβλήματα κυκλοφορίας στις πόλεις –και ειδικά τα πολύ σοβαρά, που σχετίζονται με τον σχεδιασμό του συστήματος των αξόνων κυκλοφορίας– δεν λύνονται ούτε φθηνά ούτε μονοσήμαντα. Το σύστημα κυκλοφορίας είναι περίπλοκο σύστημα, στο οποίο η μικρορύθμιση μιας παραμέτρου ανατρέπει μια άλλη, γι’ αυτό οι παρεμβάσεις πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση, συνολικά και μόνο μετά από εξαντλητική μελέτη και διαβούλευση. Άλλωστε η ανθρώπινη ζωή δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα κυκλοφορίας. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παγιωθεί ένα μακάβριο νούμερο. Πάνω από 100 παιδιά τον χρόνο παρασύρονται από οχήματα και 10 από αυτά χάνουν τη ζωή τους.

Ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών του Μαΐου, έχουμε την υποχρέωση να ξαναδούμε το θέμα της ασφάλειας των πεζών και της διάσπασης του αστικού ιστού σαν μια ευκαιρία για να σώσουμε ζωές και να προάγουμε την ανάπτυξη, και όχι σαν πολιτικό παζλ που θα «λυθεί» με κάποια έξυπνη πολιτική ρουκέτα που «μαζεύει ψήφους».