Η αλληλεγγύη των… άλλων

Η πανδημία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και πλέον συνειδητοποιούμε όλοι ότι βρισκόμαστε στην αρχή. Θεραπεία αναζητείται, εμβόλιο θα υπάρξει, στην καλύτερη εκδοχή, σε ενάμιση χρόνο. Κλειστήκαμε μέσα για να αποφύγουμε άμεσους μαζικούς θανάτους και πλέον γνωρίζουμε ότι για έναν-ενάμιση χρόνο η κυκλοφορία μας δεν θα είναι ελεύθερη, ούτε ανέμελη, αλλά θα γίνεται με κύριο κριτήριο το αν θα μας προλαβαίνουν οι γιατροί.

Ο μηδενισμός της οικονομικής δραστηριότητας είναι προφανής και οι βαριές συνέπειες άμεσα ορατές. Ειδικά η χώρα μας, ουσιαστικά χρεοκοπημένη ακόμη, χάνει όλα τα φετινά έσοδα από τον τουρισμό και η ανεργία ήδη εκτοξεύεται, μια και τα ξενοδοχεία και όλες οι θερινές επιχειρήσεις, το πιθανότερο, δεν θα ανοίξουν καν. Η πανδημία ήδη δείχνει ότι χτυπά βάναυσα τις ισχυρές χώρες του πλανήτη και τις πολυπληθείς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για την οικονομική μας εξάρτηση από αυτές. Τα ισχυρά πορτοφόλια του πλανήτη, που θα έρχονταν εδώ είτε για διακοπές είτε για επενδύσεις, θα πάψουν να είναι τόσο ισχυρά και μέχρι να κοπάσει η πανδημία η ροή του χρήματος θα μειωθεί.

Όλοι γνωρίζουμε ότι οικονομικά αποθέματα η χώρα μας δεν έχει, ότι είναι δανεισμένη μέχρι τον λαιμό και ότι και χωρίς την πανδημία θα χρειαζόταν πολλή προσπάθεια για να ανακάμψουμε. Πλέον αυτά τα ξεχνάμε και πρέπει να οργανώσουμε την επιβίωσή μας στον χρόνο. Ο λιτός βίος (ειρωνικό…) γίνεται η σοφή προοπτική μας.

Η συζήτηση περιστρέφεται στην έκδοση πληθωρικού χρήματος, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της πανδημίας – για την οποία δεν γνωρίζουμε πότε θα τελειώσει και πόσο (και πόσα) βαθιά τραύματα θα μας έχει αφήσει. Μη γνωρίζοντας ακόμη τον λογαριασμό, γνωρίζουμε σίγουρα ότι πληθωρικό χρήμα σημαίνει οριζόντια, αλλά όχι αναλογική, κάθοδος του βιοτικού επιπέδου. Με τον πληθωρισμό, οι φτωχοί θα δοκιμαστούν περισσότερο. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης θα είναι πιο επώδυνη γι’ αυτούς. Έχει ήδη προαναγγελθεί το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πρόκειται για πληθωρικό και δανειζόμενο χρήμα. Στο μεταξύ, κατανοήσαμε όλοι τι σημαίνει δανεικό χρήμα την προηγούμενη δεκαετία.

Η άλλη λύση που προωθείται και βρίσκει αντιστάσεις είναι τα ευρωομόλογα. Κοινώς, να δανειστούν όλα τα κράτη της Ε.Ε. από κοινού και αν κάποιο στην πορεία αδυνατεί να εξοφλήσει, τα υπόλοιπα να πληρώσουν τον λογαριασμό. Η λύση, εύλογα, βρίσκει αντιδράσεις από τις βόρειες χώρες, οι οποίες αρνούνται να ρισκάρουν, στο πλαίσιο της ενωσιακής αλληλεγγύης, το βιοτικό τους επίπεδο, ειδικά όταν ο λογαριασμός είναι ακόμη απολύτως απροσδιόριστος και θα διαμορφωθεί οριστικά(;) σε έναν-ενάμιση χρόνο, στο καλό σενάριο. Απλοϊκά θα μπορούσε να λεχθεί ότι τα λεφτά των Βορείων δεν φτάνουν για όλους.

Επιστρέφοντας στα δικά μας, μετά από δέκα χρόνια οξείας οικονομικής κρίσης, εκ των οποίων τα πέντε τελευταία χρόνια χαρακτηρίστηκαν από την υπερφορολόγηση του ιδιωτικού τομέα και της λεγόμενης μεσαίας τάξης (κατάσταση που δεν έχει ακόμη αντιστραφεί), γνωρίζουμε ότι πάρα πολλά νοικοκυριά επιβιώνουν μήνα με τον μήνα, καλύπτοντας οριακά τις υποχρεώσεις τους ή ξοδεύοντας από τα ελάχιστα, πλέον, διαθέσιμα. Αναλόγως, τα εργατοϋπαλληλικά νοικοκυριά, χτυπημένα από την υψηλή ανεργία, επιβιώνουν μέρα με τη μέρα, ανάλογα του αν και πόσο βρίσκουν εργασία.

Κατά συνέπεια, λεφτά δεν υπάρχουν και, παρά τα όσα λέγονται, αν η κυβέρνηση δεν υποσχόταν το περίφημο 800άρι δύσκολα θα γινόταν σεβαστή η καραντίνα, διότι ο κόσμος πρέπει να δουλέψει για να φάει. Το παράδειγμα της Ιταλίας δεν έφτανε. Πλέον η γενίκευση των θανάτων ανά τον κόσμο μάς κρατά μέσα, αλλά, όσο περνά ο καιρός, το ένστικτο της επιβίωσης (έστω και με υγειονομικό ρίσκο) θα βγει στην επιφάνεια αναπόφευκτα. Πολλά θα εξαρτηθούν από τον προγραμματισμό της κυβέρνησης και το πόση εμπιστοσύνη θα εμπνεύσει στο κοινό. Λίγο-πολύ, από αυτή την ιστορία θα βγούμε υγιείς και (πολύ) φτωχότεροι. Το θέμα είναι ότι σήμερα ήδη υπάρχει κόσμος που δυσκολεύεται, αν δεν αδυνατεί, να αγοράσει τα βασικά από το σούπερ μάρκετ. Οι βίαιες αντιδράσεις των ελεύθερων επαγγελματιών στο κόψιμο του επιδόματος αυτό ακριβώς μαρτυρούν. Το ίδιο ισχύει για τους εργάτες και τους εποχικούς υπαλλήλους.

Η πανδημία, ιδίως η διαφαινόμενη επιτυχής αντιμετώπισή της από τη χώρα μας (δεν σημειώνονται ανεξέλεγκτες απώλειες – είθε ως το τέλος) και η σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες, μπορεί να αποτελέσει ως και πλεονέκτημα για την επόμενη μέρα. Πλεονέκτημα αξιοπιστίας και ελπίδας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στο διεθνές γίγνεσθαι. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και εξωτερικός εχθρός σε τρέχοντα επιθετικό οργασμό και ότι η πανδημία δεν πρέπει να μας απορρυθμίσει. Ως τότε, πρέπει να επιβιώσουμε, στηρίζοντας ο ένας τον άλλον και μοιράζοντας αναμεταξύ μας τα βάρη.

Χωρίς περιστροφές, πρέπει να ξεχάσουμε αυτά που (νομίζαμε ότι) ξέρουμε. Είναι αδιανόητο να μη μειωθούν οι δαπάνες του Δημοσίου, ιδίως η μισθοδοσία του. Οι φόροι θα εισπραχθούν μειωμένοι, οι δαπάνες δεν μπορεί να μείνουν αλώβητες. Ο ιδιωτικός τομέας θα πεινάσει, ο δημόσιος απλώς θα ζοριστεί, αν μειωθούν οι αποδοχές του. Έτσι κι αλλιώς, υπήρξε ο ευνοημένος της δεκαετούς χρεοκοπίας.

Χρειαζόμαστε αναδιανομή των όποιων διαθέσιμων στο εξής πόρων, με κύριο και μοναδικό (ίσως) στόχο να εξασφαλιστεί βραχυπρόθεσμα η επιβίωση όλων μας ανεξαιρέτως. Αν το υλοποιήσουμε μέχρι το τέλος, χωρίς να χρησιμοποιήσουμε πληθωρικό χρήμα ή δανεικά, και επειδή είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν κι αυτά, θα αποκτήσουμε ένα βασικό πλεονέκτημα. Θα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε για την ταχεία επανεκκίνηση. Αν τα δανεικά τα «φάμε» τώρα (προκειμένου και μόνο κάποιοι να διατηρήσουν τα προνόμιά τους), στο τέλος θα μείνουμε κολλημένοι στον πάτο, χωρίς ελπίδα. Θα είναι οριστικό.

Πριν απαιτήσουμε την αλληλεγγύη των άλλων χωρών, ας επιδείξουμε την εσωτερική μας αλληλεγγύη. Ας μαζέψουμε δυνάμεις για την επόμενη μέρα. Οφείλουμε να αυτοπεριοριστούμε, προκειμένου να έχουμε να παραδώσουμε τουλάχιστον την ελπίδα στην επόμενη γενιά, στα παιδιά μας.

Χρειαζόμαστε καθαρό μυαλό και αλληλεγγύη. Αν δεν το κάνουμε εμείς για μας, δεν θα το κάνουν (και σωστά) οι βόρειοι εταίροι για μας. Ζούμε ήδη και ανεπιστρεπτί σε έναν άλλον κόσμο. Να κάνουμε την κρίση, με αλληλεγγύη, ευκαιρία.