Τρόπος ζωής

Ο καιρός πέρασε, τα γεγονότα εξελίχθηκαν, τα δεδομένα πλέον δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Επί έναν χρόνο ακούγονται «απόψεις» για τι είναι ο ιός, τι πρέπει να κάνουμε, τι στραβό έκανε η χώρα, αν και πόσο φταίει η κυβέρνηση ή η αντιπολίτευση, και από κοντά τα γλαφυρά περί του τι σχεδιάζει για μας η παγκόσμια ελίτ και το απροσδιόριστο σύστημα. Άποψη, διατυπωμένη με στόμφο και τη σιγουριά του αλάνθαστου, έχουν οι ηλίθιοι και οι υστερόβουλοι – οι οποίοι δεν νοιάζονται για το αν και πόσοι θα πεθάνουν βιολογικά ή οικονομικά. Γνώμη, διατυπωμένη με όλες τις αναγκαίες επιφυλάξεις, μια και το φαινόμενο είναι πρωτοφανές, έχουν οι ειδικοί και οι επικεφαλής. Σύσταση μπορούν να κάνουν μόνο οι ειδικοί. Μέτρα υποδεικνύουν οι αρμόδιοι. Μόνο αυτοί μπορούν να σταθμίσουν τους κινδύνους, να συνυπολογίσουν όλες τις αναγκαιότητες και να επιλέξουν συνδυασμένες λύσεις με τις λιγότερες δυνατές δυσμενείς συνέπειες.

Αποδείχθηκε ότι η πανδημία σκοτώνει αδιακρίτως, πλούσιους και φτωχούς. Ότι κανένα σύστημα υγείας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την εκθετική αύξηση των κρουσμάτων. Όσες ΜΕΘ κι αν φτιάξουμε, δεν θα φτάσουν, όπως δεν έφτασαν πουθενά στον κόσμο. Αποδείχθηκε ότι δεν φταίει από μόνο του κανένα μέσο μεταφοράς (στην ελληνική επαρχία δεν έχει…), καμία εκκλησία (αν δεν τη γεμίσουμε επιδεικτικά), κανένα μπαράκι (αν δεν στριμωχτούμε), κανένας χώρος δουλειάς (αν δεν μπούμε μέσα «χύμα»). Χρειάζεται και κάτι ακόμη για να γίνει η ζημιά: η δική μας συμπεριφορά.

Είναι αλήθεια ότι –ως τώρα πάντα– αντιμετώπισαν καλύτερα την πανδημία χώρες που έκλεισαν τον κόσμο βίαια μέσα ή έλεγξαν ασφυκτικά τις κινήσεις του καθενός ή έκλεισαν τα σύνορα. Μπορούμε θεωρητικά να το κάνουμε κι εμείς, αλλά ως τώρα απλώς δεν το αντέχουμε. Δεν θέλουμε μάσκα, θέλουμε διασκέδαση, εκκλησία, πορεία, χαβαλέ. Μας λείπει η γνώση και ο ορθολογισμός. Μας λείπουν όμως και λεφτά, χρειαζόμαστε τα ανοιχτά σύνορα.

Δικαιώθηκαν απολύτως οι ειδικοί, που έλεγαν ότι η μετάδοση είναι πανεύκολη, ότι οι συνέπειες θα είναι δραματικές. Επιδοθήκαμε σε σχόλια του τύπου «πριν τις δώδεκα κολλάει, μετά δεν κολλάει» ή σε κριτική του τύπου «στο αστικό δεν κολλάει, στο γήπεδο κολλάει». Στην πραγματικότητα, πετύχαμε να υπονομεύσουμε, με εξυπνάδες, την αξιοπιστία οποιουδήποτε εγχειρήματος ελέγχου των συνεπειών της πανδημίας.

Δικαιώθηκαν απολύτως οι ειδικοί που προέβλεπαν εκατόμβες νεκρών και δεν δικαιώθηκε κανένας από εμάς που δεν τους άκουσε. Έχουμε ξεχάσει τα θεμελιώδη: σε περίοδο κρίσης μόνο ο ειδικός μπορεί να δώσει σωστή συμβουλή και κανένας εμπειροτέχνης. Σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπου οι άγνωστες παράμετροι είναι πολλές, οποιαδήποτε συμβουλή ειδικού είναι απείρως καλύτερη και αποτελεσματικότερη από τη γνώμη-άποψη του καθενός σχετικού-άσχετου. Κυρίως, όμως, σοβαρή και αποτελεσματική μπορεί να είναι η οδηγία του ειδικού που έχει τη θέση ευθύνης, διότι αυτός, επώνυμα, θα χρεωθεί ή θα πιστωθεί την αποτυχία.

Οι –λίγοι– ειδικοί που μίλησαν χωρίς να βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης εκτέθηκαν ανεπανόρθωτα. Η ένταξη σε ένα οργανωμένο σύστημα παρέχει πληροφορίες και για παραμέτρους που δεν είναι εύκολα ορατές για τους απέξω. Μόνο η ιεραρχημένη και ενταγμένη στο σύστημα οδηγία μπορεί να είναι αποτελεσματική, διότι εκτός συστήματος αγνοούνται ή παραβλέπονται οι λοιπές αναγκαιότητες. Οι ειδικοί κλήθηκαν να προσδιορίσουν τους κινδύνους της πανδημίας και να συμβουλέψουν, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρέπει να διασώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί από τον τρόπο ζωής μας, την οικονομία και την κοινωνικοποίησή μας. Το ότι η καραντίνα είναι η απόλυτη απάντηση σε μια πανδημία είναι γνωστό από αιώνες. Το πώς αντιμετωπίζεται η πανδημία χωρίς να γυρίσουμε εκατό χρόνια πίσω ήταν το ερώτημα, αλλά στην απάντηση κοπήκαμε, κοροϊδεύοντας τους ειδικούς.

Μάσκες, αποστάσεις, καθαριότητα και εξαερισμό μάς σύστησαν οι ειδικοί, εμείς επιλέξαμε τα ακριβώς αντίθετα. Πειθαρχία ζήτησαν οι αρμόδιοι, τους αγνοήσαμε, αν δεν κάναμε και αντίσταση. Καταστρέψαμε, περισσότερο απ’ όσο ήταν αναπόφευκτο, και την οικονομία και την κοινωνικοποίηση και τον τρόπο ζωής μας. Θεωρητικά, μπορούσαμε να πάμε στο γήπεδο με τα πόδια, χίλιοι αντί δέκα χιλιάδες, και να καθίσουμε αραιά. Κάτι θα σωζόταν. Στην πράξη, ξέρουμε τι έγινε. Υπήρχε και υπάρχει η επιλογή να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν, αρκεί να αγνοήσουμε τους θανάτους. Να τους βλέπουμε να συμβαίνουν και να αδιαφορούμε. Ποιος το αντέχει; Καταλήξαμε στο δεύτερο κύμα να γκρινιάζουμε γιατί η κυβέρνηση άργησε να λάβει μέτρα. Πλην όμως το μόνο μέτρο που θα μπορούσε να ληφθεί και ελήφθη ήταν κάτι σαν καραντίνα. Όλα τα άλλα μέτρα τα κοροϊδέψαμε, καταφέραμε να αποτύχουν. Δεν έχει σημασία το γιατί το έκανε ο καθένας, αν το έκανε για πολιτικούς, θρησκευτικούς, οικονομικούς λόγους ή απλώς γιατί έτσι του ήρθε. Σημασία έχει ότι για να επιβιώσεις στην καραντίνα πρέπει να έχεις να φας. Κι αν κάποιοι έχουν πολλά αποθηκευμένα, κάποιοι άλλοι γνωρίζουμε ότι δεν έχουν και ότι εξαρτώνται από την καθημερινή εργασία τους. Είναι μια επιλογή το να καθίσουμε κάποιοι στα σπίτια μας ασφαλείς και να αγνοήσουμε τους άλλους απέξω που θα πεθάνουν της πείνας άνεργοι. Είναι όμως αφελές να πιστέψουμε ότι αυτό δεν θα μας αγγίξει αργά ή γρήγορα. Απόλυτη καραντίνα και κλειστά σύνορα σε χρεοκοπημένη χώρα, απλώς, δεν γίνεται. Και δεν έγινε.

Αποτύχαμε στο να συνειδητοποιήσουμε ότι η πανδημία απαιτεί υπομονετική προσαρμογή του τρόπου ζωής μας, ως η μοναδική επιλογή που θα μας έδινε τη δυνατότητα να επανέλθουμε πιο γρήγορα στις προηγούμενες συνήθειες. Χωρίς να προκληθεί αχρείαστη φτώχεια και αχρείαστος πόνος, κοντά στους εκατοντάδες νεκρούς. Οφείλουμε να μην ξεγελαστούμε, πάλι, και να μην πιστέψουμε ότι το εμβόλιο θα λειτουργήσει ως διακόπτης. Υπάρχει αχτίδα αισιοδοξίας μπροστά μας, αλλά υπάρχει και πολύς δρόμος μέχρι να ξεκαθαρίσει απόλυτα το αν και πότε θα προσπεράσουμε το κακό.

Ως τότε, οφείλουμε να προσαρμόσουμε τον τρόπο που ζούμε, τις προσωπικές μας συμπεριφορές και συνήθειες. Να εντάξουμε τις αναγκαιότητες και τους περιορισμούς της πανδημίας στην καθημερινότητά μας. Μόνο τότε θα έρθουν γρηγορότερα πίσω σημαντικά –όχι όλα– στοιχεία της καθημερινότητάς μας, η δυνατότητα να δούμε τους δικούς μας, να διασκεδάσουμε και αργότερα να ταξιδέψουμε. Κυρίως, μόνο έτσι θα καταστρέψουμε λιγότερους συνανθρώπους μας που θα μείνουν χωρίς δουλειά και θα αντιμετωπίζουν το μέλλον με τρόμο.

Η πανδημία είναι μια πραγματικότητα που θα διαρκέσει. Έρχονται γιορτές και η βαρύτερη περίοδος του χειμώνα. Αν επιχειρήσουμε –το κάνουμε ήδη– να κινηθούμε όπως πριν, χωρίς τους κανόνες που υποδεικνύουν οι ειδικοί και οι επικεφαλής, θα είμαστε ασυγχώρητοι εγκληματίες έναντι εαυτών και συνανθρώπων μας. Οι γιατροί ζητούν κλείσιμο, γιατί δεν μας εμπιστεύονται. Κάποιος συγγενής, γείτονας, φίλος θα πεθάνει ή θα χάσει τη δουλειά του. Πρέπει να γίνει τρόπος ζωής: μάσκες, αποστάσεις, καθαριότητα, αερισμός.

Με αυτοπειθαρχία θα σώσουμε περισσότερα. Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν.

Καλά Χριστούγεννα!