Δωσίλογοι και μαυραγορίτες

Σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος μόνο η Βουλή έχει αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά προσώπων που διετέλεσαν υπουργοί για αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Εφόσον οποιαδήποτε ανακριτική αρχή, κατά τη διάρκεια της δικής της έρευνας, συλλέξει στοιχεία που αφορούν αδίκημα υπουργού, είναι υποχρεωμένη να διαβιβάσει τον φάκελο στη Βουλή, χωρίς καθυστέρηση. Έρευνα για αδίκημα υπουργού κατά τη διάρκεια της θητείας του, ακόμη κι αν έχει λήξει αυτή, απαγορεύεται χωρίς προηγούμενη άδεια της Βουλής. Τα αδικήματα των υπουργών παραγράφονται στο τέλος της δεύτερης βουλευτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση της πράξης. Με την αναθεώρηση του Συντάγματος του 2019 η σύντομη παραγραφή καταργήθηκε, αλλά η ρύθμιση ισχύει για μεταγενέστερα αυτής αδικήματα.

Στα πλαίσια αντιδικίας του με ιδιώτες, ο επιχειρηματίας Χρήστος Καλογρίτσας κατήγγειλε αξιόποινες πράξεις του τέως υπουργού κ. Νίκου Παππά. Η Δικαιοσύνη ήταν υποχρεωμένη να διαβιβάσει τον φάκελο στη Βουλή, η οποία με τη σειρά της ήταν υποχρεωμένη να εξετάσει το ενδεχόμενο έρευνας εις βάρος του υπουργού. Με πρόταση, όπως προβλέπεται από τον σχετικό νόμο περί ευθύνης υπουργών, 30 βουλευτών, η οποία συζητήθηκε την περασμένη Τρίτη στη Βουλή, αποφασίστηκε η σύσταση ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης εις βάρος του κ. Παππά, προκειμένου να διερευνηθεί αν συντρέχουν ενδείξεις τέλεσης των αδικημάτων της δωροληψίας και της παράβασης καθήκοντος. Χοντρικά, ο κ. Καλογρίτσας κατηγορεί τον κ. Παππά ότι του βρήκε χρηματοδότηση για να αγοράσει άδεια τηλεοπτικού καναλιού και ότι, όταν το εγχείρημα κατέρρευσε, το ποσό της χρηματοδότησης κατευθύνθηκε σε δημιουργία φιλικού προς το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ εντύπου.

Η σύσταση της ειδικής επιτροπής δεν συνιστά άσκηση δίωξης, επομένως ο κ. Παππάς δεν είναι κατηγορούμενος, αλλά απλώς ερευνώμενος. Η προκαταρκτική εξέταση έχει (και στη συνήθη ποινική διαδικασία) ως σκοπό τη διερεύνηση ύπαρξης ενδείξεων τέλεσης αδικήματος. Η επιτροπή, στην οποία δόθηκε δίμηνη προθεσμία για τη διενέργεια έρευνας, θα συντάξει πόρισμα το οποίο θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Βουλής. Τότε η Βουλή θα αποφασίσει αν θα ασκηθεί ποινική δίωξη, και τότε μόνο ο κ. Παππάς θα αποκτήσει επίσημα την ιδιότητα του κατηγορουμένου, ή θα απορρίψει την πρόταση, οπότε η απαλλαγή είναι οριστική. Η ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή, η οποία ονομάζεται συχνά προανακριτική (χωρίς να είναι, απλώς και μόνο για να διακριθεί από τις απλές εξεταστικές των πραγμάτων επιτροπές), έχει εξουσίες εισαγγελέα, ο δε ερευνώμενος πλήρη δικαιώματα κατηγορουμένου (όπως ισχύει και στις απλές περιπτώσεις των πολιτών).

Μόνο μετά την άσκηση της δίωξης από την Ολομέλεια της Βουλής διακόπτεται η παραγραφή, η οποία για τον κ. Παππά επέρχεται τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, και γίνεται εικοσαετής για τα κακουργήματα και οκταετής για τα πλημμελήματα. Μετά την άσκηση δίωξης (εφόσον αποφασιστεί) η κύρια ανάκριση θα γίνει από ανώτατους τακτικούς δικαστές, η παραπομπή ή η απαλλαγή θα γίνει επίσης από ανώτατους τακτικούς δικαστές, όπως φυσικά και η δίκη.

Κάθε ανάλογη διαδικασία φαίνεται να έχει έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά, η εξέλιξή της όμως είναι αμιγώς δικαστική. Εάν, και σε όποια περίπτωση, μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία αποφασίσει να ασκήσει άστοχη δίωξη, κινδυνεύει να εκτεθεί ανεπανόρθωτα αν η τακτική Δικαιοσύνη αργότερα καταρρίψει το κατηγορητήριο. Μπορεί σε πρώτο χρόνο να φαίνεται ότι διασύρεται ο ερευνώμενος, υπάρχουν όμως όλες οι προϋποθέσεις στο τέλος να εκτεθεί ο εισηγηθείς τη δίωξη. Επί της ουσίας, οφείλουμε να διαπιστώσουμε ότι η όλη διαδικασία είναι αρκετά προβληματική, στο μέτρο που επιφυλάσσει στους υπουργούς ιδιαίτερη, σε σχέση με τον πολίτη, ποινική μεταχείριση, η οποία περιλαμβάνει σύντομη παραγραφή, ειδικές, βραδυκίνητες διαδικασίες ελέγχου των κατηγοριών και εκ των πραγμάτων απόλυτο ακαταδίωκτο εάν η επόμενη της θητείας τους Βουλή ελέγχεται από το δικό τους κόμμα. Εξακολουθούμε να θεωρούμε αδιανόητο στη χώρα μας κοινοβουλευτική πλειοψηφία να παραπέμψει «δικό της» σε ποινική έρευνα. Μέχρι να αλλάξουμε θεσμικό πλαίσιο (απαιτείται νέα συνταγματική αναθεώρηση), οφείλουμε να αλλάξουμε νοοτροπία. Όπως για τον κάθε πολίτη η Δικαιοσύνη ερευνά όποτε αυτή κρίνει, έτσι πρέπει να συμβαίνει και με τους υπουργούς. Και όποτε οι υπουργοί καταγγέλλονται για οτιδήποτε, πρώτοι αυτοί θα πρέπει να δέχονται τον έλεγχο της Δικαιοσύνης και να μην επιζητούν να κρυφτούν είτε πίσω από το κάκιστο θεσμικό πλαίσιο είτε πίσω από κραυγές για πολιτική δίωξη ή ρεβανσισμό.

Σεβασμός στο κράτος δικαίου και στη λαϊκή κυριαρχία σημαίνει και ότι οι πολιτικοί κρίνονται από τη Δικαιοσύνη, όπως οι λοιποί πολίτες. Και αν το θεσμικό πλαίσιο είναι στρεβλό, η σωστή νοοτροπία μπορεί να αμβλύνει πολλές από τις στρεβλώσεις.

Στα πλαίσια του πολιτικού παιγνίου, λοιπόν, η αξιωματική αντιπολίτευση απάντησε στην πρόταση της πλειοψηφίας με τα συνήθη για ρεβανσισμό και πολιτική δίωξη, με απειλές του κ. Πολάκη ότι «την άλλη φορά θα είναι πολύ αλλιώς» και με την προτροπή του κ. Παππά προς τους κυβερνητικούς να προσέχουν «πού βάζουν την υπογραφή τους» («ευφυώς» ο άνθρωπος απείλησε να κάνει ο ίδιος αυτό για το οποίο κατηγορεί τους άλλους). Ως εδώ, τίποτα που δεν έχουμε ξαναδεί.

Ο κ. Τσίπρας μίλησε για τα αναξιόπιστα μέσα μαζικής ενημέρωσης, διευκρινίζοντας ότι τα διαχωρίζει από τα άλλα μέσα ενημέρωσης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης! Για τον κ. Τσίπρα, το Facebook και το Twitter των ανώνυμων υβριστών και των κατευθυνόμενων ροών πληροφόρησης (θέμα που απασχολεί παγκοσμίως το σύνολο των κυβερνήσεων και των πολιτών) είναι πιο αξιόπιστα από τις εταιρείες των μέσων ενημέρωσης, τα οποία έχουν διεύθυνση, τηλέφωνο, υπεύθυνο λειτουργίας, επώνυμους συντάκτες, ισολογισμό, αστική και ποινική ευθύνη. Υποθέτουμε, της αναξιοπιστίας των μέσων εξαιρούνται τα φιλικά προς αυτόν ραδιόφωνα, εφημερίδες και ιστότοποι, τα οποία ανταγωνίζονται σε αξιοπιστία τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Είστε δωσίλογοι και μαυραγορίτες» κατηγόρησε ο κ. Πολάκης τους κυβερνητικούς. Μαυραγορίτης είναι αυτός που πουλάει νόμιμα ή παράνομα προϊόντα εκτός νόμιμου οικονομικού συστήματος. Ήταν ο κ. Σταύρος Θεοδωράκης ο οποίος είχε πάρει κάποτε συνεντεύξεις από, περήφανους τότε, διακινητές ειδήσεων και «ειδήσεων» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι για λογαριασμό του ΣΥΡΙΖΑ στήριζαν καμπάνιες οι οποίες στο πέρασμα του χρόνου αποδείχθηκαν στημένες, συκοφαντικές και συχνά ψεύτικες στο περιεχόμενό τους.

Δωσίλογος, κατά κυριολεξία, είναι αυτός ο οποίος οφείλει να δώσει λογαριασμό-εξηγήσεις, και μάλιστα σε επίσημη διαδικασία. Για τον λόγο αυτόν φέρει, όπως και ο κ. Παππάς, το τεκμήριο αθωότητας.

Η ελληνική γλώσσα είναι εκπληκτική.