Ευρωεκλογές, δύο χρόνια μετά

Διεξήχθησαν στις 26 Μαΐου 2019 και αποδείχθηκαν ορόσημο στα πολιτικά πράγματα. Εμφάνισαν συμμετοχή 58,69% (επί συνόλου εγγεγραμμένων 10.088.325 ψήφισαν 5.920.365). Η ΝΔ έλαβε 1.873.137 ψήφους (33,12%), ο Συνασπισμός 1.343.595 ψήφους (23,75%), το ΚΙΝΑΛ 436.726 ψήφους (7,72%), το ΚΚΕ 302.603 ψήφους (5,35%), η Χρυσή Αυγή 275.734 ψήφους (4,87%) και η Ελληνική Λύση 236.347 ψήφους (4,18%).

Οριακά δεν εξέλεξε βουλευτή το ΜέΡΑ25, που έλαβε 169.635 ψήφους (2,99%), ενώ καταποντίστηκαν το Ποτάμι (1,52%), η Ένωση Κεντρώων (1,45%) και οι Ανεξάρτητοι Έλληνες (0,8%). Αναλόγως, στην αφάνεια κινήθηκαν η ΛΑΕ του κ. Λαφαζάνη (0,56%), η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου (1,61%), η Δημιουργία Ξανά του Θάνου Τζήμερου (0,69%) και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ (0,64%).

Παραδοσιακά οι ευρωεκλογές σηματοδοτούνταν από μικρότερη ένταση και επέτρεπαν, ειδικά στις περιόδους μεγάλης πόλωσης, σε πολλούς ψηφοφόρους να εκφράσουν προτίμηση σε μικρότερους πολιτικούς σχηματισμούς. Οι ευρωεκλογές του 2019 πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα με τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών και ενώ υπολείπονταν τέσσερις μήνες για να ολοκληρωθεί η θητεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Πιθανότατα οι τότε κυβερνώντες εκτίμησαν ότι η χαλαρότητα της ψήφου των ευρωεκλογών θα τους έδινε ποσοστό μεγαλύτερο απ’ ό,τι θα αναλογούσε στη φθορά μιας ολόκληρης τετραετίας και θα επέτρεπε στη συνέχεια πιο άνετο βάδισμα ως τις βουλευτικές στο τέλος της θητείας τους. Ένα μέτριο αποτέλεσμα της τότε αντιπολίτευσης στις ευρωεκλογές θα πριόνιζε ενδεχομένως τις φιλοδοξίες του Κυριάκου Μητσοτάκη και θα ενίσχυε το προφίλ του Αλέξη Τσίπρα. Τα πράγματα εξελίχθηκαν εντελώς αντίστροφα και ο αιφνιδιασμός της ήττας φάνηκε να σέρνει την κυβέρνηση σε παραίτηση και προκήρυξη βουλευτικών εκλογών. Εκ του αποτελέσματος, η κίνηση αποδείχθηκε σωστή. Όλοι θεωρούσαν βέβαιη τη νίκη της ΝΔ και με αυτό ως δεδομένο ο ΣΥΡΙΖΑ διέσωσε με τρόπο αξιοσέβαστο τα ποσοστά του, έστω και διεξάγοντας εκστρατεία φόβου και καταστροφολογίας, αμελώντας ακόμη και να υπερασπιστεί τα όποια κυβερνητικά πεπραγμένα του.

Οι βουλευτικές που ακολούθησαν, με παρόμοια συμμετοχή, επιβεβαίωσαν τη δυναμική και έδωσαν ευρύτατη νίκη στη ΝΔ (39,85%), αλλά και εξαιρετικά ευπρεπές ποσοστό στον ΣΥΡΙΖΑ (31,53%). Η Χρυσή Αυγή έμεινε εκτός Βουλής, ενώ αξιοσημείωτη είναι η εκλογή πρώην βουλευτών των Ανεξάρτητων Ελλήνων με τις τάξεις του ΣΥΡΙΖΑ. Σε μια πρώτη ανάγνωση, ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε να ηγεμονεύει οριστικά στον αριστερό χώρο. Σε μια δεύτερη, απλώς επιβεβαίωσε τον κλασικό αντιμνημονιακό, και λιγότερο ιδεολογικό, εαυτό του. Η διετία που μεσολάβησε επιβεβαιώνει μάλλον τη δεύτερη εκδοχή, μόνο που η πραγματικότητα τον ανάγκασε να αντικαταστήσει τον μπαμπούλα του μνημονίου με τον μπαμπούλα του νεοφιλελευθερισμού.

Η ΝΔ δεν είχε κρύψει στο τελικό στάδιο του προεκλογικού αγώνα ότι θεωρεί τις ευρωεκλογές πρόκριμα για τις βουλευτικές. Είχε, ωστόσο, δώσει μεγάλη έμφαση, κατά την προεκλογική της καμπάνια, στην ανάγκη να επενδύσει η χώρα στα προνόμια που της δίνει η ένταξη στην Ε.Ε. και στα οφέλη που θα μπορούσαν να προκύψουν από τη σωστή συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Εκδήλωσε την πίστη της στο όραμα της Ενωμένης Ευρώπης και ζήτησε θετική ψήφο γι’ αυτό. Με τη θετική της προεκλογική εκστρατεία ξόρκισε τα αντιευρωπαϊκά φαντάσματα και κατά κάποιον τρόπο έστειλε πίσω στο χρονοντούλαπο και το δικό της αντιμνημονιακό παρελθόν.

Ιδιαίτερο τόνο έδωσε στις συγκεκριμένες εκλογές η προσεγμένη επιλογή των υποψηφίων του ευρωψηφοδελτίου, η οποία εξέφρασε την ανάγκη ανανέωσης του αριθμού, του είδους και της ποιότητας των υποψηφίων στον ευρύτερο πολιτικό στίβο. Άλλο (καθόλου αμελητέο) το θέμα τού πώς τελικά «σταύρωσαν» οι ψηφοφόροι και ποια συμπεράσματα προκύπτουν από αυτό. Μιλώντας για υποψηφίους, ας θυμηθούμε και την απέχθεια του ΣΥΡΙΖΑ προς τον Μάνφρεντ Βέμπερ, υποψήφιο για το αξίωμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ευθέως υποστηριχθέντος από τη ΝΔ, ο οποίος στην πορεία εξελίχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της χώρας μας απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις.

Έχει ειπωθεί πολλαπλώς ότι το 2015 η χώρα έπαιξε την τύχη της στα ζάρια, ρισκάροντας έξοδο από την Ευρωζώνη και το ευρώ. Έχει αναλυθεί ότι μεγάλο μέρος της ευημερίας των περασμένων δεκαετιών οφειλόταν στις επιδοτήσεις της Ε.Ε. Ότι μία από τις βασικές αιτίες της χρεοκοπίας ήταν ότι δεν συντονίσαμε το βήμα μας με τους εταίρους και αρνηθήκαμε να εναρμονιστούμε με αυτούς. Εισπράτταμε και σπαταλούσαμε τα λεφτά και ταυτόχρονα αποκλίναμε από τις αρχές της Ένωσης. Πληρώσαμε και θα πληρώνουμε για καιρό τον λογαριασμό. Μετά από μία δεκαετία τυφλής και αδιέξοδης αντιμνημονιακής υστερίας και επιθετικής επαιτείας, μια θετική καμπάνια υπέρ της Ε.Ε., όπως αυτή που έκανε η ΝΔ, ήταν αναγκαία για να τοποθετηθεί σωστά η χώρα απέναντι στις προκλήσεις. Το γεγονός ότι ο Μάνφρεντ Βέμπερ ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία από την Αθήνα έδειξε πρώιμα τις προθέσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη να αναμειχθεί δυναμικά και χωρίς αναστολές στα «κοινά» της Ε.Ε. Όπως έδειξε η συνέχεια, επρόκειτο για την αρχή μιας εντελώς διαφοροποιημένης παρουσίας της χώρας στα ενωσιακά δρώμενα.

Δύο χρόνια μετά τις ευρωεκλογές, η κυβερνητική επιλογή της πλήρους συνεργασίας με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς αποδίδει καρπούς. Εμπεδώθηκε εκατέρωθεν εμπιστοσύνη και η κάθε πλευρά δείχνει να αισθάνεται ότι υπηρετούνται κοινοί στόχοι. Η παρουσία σύσσωμης της ευρωπαϊκής ηγεσίας στον Έβρο, τον περασμένο Μάρτιο, έδειξε ότι η Ένωση έχει τη βούληση να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τον ευρωπαϊκό χώρο και η σημερινή παρουσία των ευρωπαϊκών δυνάμεων φύλαξης σε Έβρο και Αιγαίο το μαρτυρεί έμπρακτα.

Η οικονομική στήριξη της χώρας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ε.Ε. κατά τη διάρκεια της πανδημίας διατήρησε ως τώρα την αξιοπιστία της χώρας στο διεθνές οικονομικό σκηνικό και το υψηλό ποσό που αναμένεται στα επόμενα χρόνια από το Ταμείο Ανάπτυξης εγγυάται την ομαλή μετάβαση της χώρας στη μεταπανδημική εποχή.

Η πρόταση Μητσοτάκη για το πιστοποιητικό εμβολιασμού, όπως και η πρόταση Κύρτσου-Καρβάλιο για τη χρησιμοποίηση της τεχνολογίας blockchain, δείχνουν ότι η χώρα μας έχει υψηλά περιθώρια παρέμβασης και αποδοχής στα ευρωπαϊκά πράγματα, αρκεί να έχει αποφασίσει να λειτουργήσει σωστά. Το ίδιο και η επιλογή της κυβέρνησης να στηρίξει ενεργά την πράσινη μετάβαση.

Η Ε.Ε. αποτελεί ένα τεράστιο σε εξέλιξη ιστορικό εγχείρημα-πείραμα, το οποίο έχει ήδη μεγάλη διαδρομή στον χρόνο. Έχει αποδείξει ότι η ολοκλήρωσή της μπορεί να αποτελέσει το όραμα εκείνο που θα οδηγήσει τα μέλη σε μεγαλύτερη πρόοδο. Στην Ελλάδα καλό είναι να πάψουμε να ασκούμε αφ’ υψηλού αφοριστική και απαξιωτική κριτική στα όποια ελαττώματά της και να εργαζόμαστε θετικά για την ολοκλήρωσή της. Στους ταραγμένους καιρούς που ζούμε, η ένταξη σε αυτόν τον ισχυρό οργανισμό αποτελεί ασφαλή εγγύηση για το μέλλον.