Μια άλλη ζωή

Αύγουστος, παραδοσιακά, μήνας κορύφωσης των διακοπών και, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, όλοι θα χαλαρώσουμε. Θεωρητικά, οι νεότεροι θα ξεδώσουν λίγο παραπάνω. Η πανδημία σε πλήρη εξέλιξη, τα φαινόμενα της εξόδου από τον εγκλεισμό μας το ίδιο. Αναζητούμε την κανονικότητα, χωρίς ωστόσο να έχουμε κατασταλάξει μέσα μας τι ακριβώς εννοούμε. Η πρόσφατη επικαιρότητα, ξεχασμένη ήδη, εξακολουθεί να βρίσκεται εκεί, μαζί με τις πληγές που σηματοδοτεί. Γλυκά Νερά, Φολέγανδρος, ο πατέρας βιαστής, το κορίτσι που έφυγε μετά από εγχείριση αφαίρεσης βάρους, οι πολλές πια περιπτώσεις παιδιών που φεύγουν από τα σπίτια, τα συνεχή οπαδικά επεισόδια (αυτά, ειδικά, δεν μειώνονται με τίποτα), οι όχι λίγες περιπτώσεις παιδικής πορνογραφίας που περιλαμβάνονται στις καθημερινές ειδήσεις και η διαρκής βίαιη και περιφρονητική εκφορά λόγου από «συνηθισμένους» πολίτες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποδεικνύουν και αναδεικνύουν σοβαρά προβλήματα, ατομικά και κοινωνικά, τα οποία δεν είναι σκόπιμο πια να κάνουμε ότι δεν τα βλέπουμε.

Γεννήθηκε κανείς όμορφος και αισθάνεται καλά γι’ αυτό. Λαμβάνει κομπλιμέντα, αισθάνεται ότι γίνεται πιο εύκολα αποδεκτός. Καλό είναι να θυμάται ότι δεν το αξίζει. Δεν έκανε τίποτα ο ίδιος για να είναι όμορφος. Η φύση έδωσε κάτι για το οποίο δεν προηγήθηκε προσπάθεια. Είναι αφελές να αισθάνεται κανείς σπουδαίος γι’ αυτό. Είναι και επικίνδυνο κάποιες φορές να σε πλησιάζουν οι άλλοι επειδή είσαι καλό και αναλώσιμο κρέας, αρσενικό ή θηλυκό. Όση ομορφιά και να επικρατεί, αν ανοίξει κανείς το στόμα του και πει χοντράδα, οι άλλοι θα παγώσουν. Αν το συγχωρήσουν την πρώτη φορά, δεν θα το κάνουν για πάντα. Εκτός αν το κάνουν συστηματικά για να απολαύσουν άλλα πράγματα, οπότε το ζήτημα βρομίζει. Τα ίδια ισχύουν και για τον «πλούτο», τις «καριέρες», τα «επιτεύγματα». Η μόδα, το φαίνεσθαι, η βιτρίνα, δεν (πρέπει να) υποκαθιστούν την ανάγκη των ανθρώπων να επικοινωνούν και να αναζητούν κοινές αξίες ζωής και συντροφικότητα για να προχωρήσουν στις δυσκολίες που παρουσιάζονται (πάντα παρουσιάζονται) στη ζωή.

Η γέννηση σηματοδοτεί τον αναπόφευκτο αγώνα επιβίωσης εκάστου. Δεν γίνεται αλλιώς. Τα εφόδια τα αποκτούμε μέσα από την οικογενειακή ανατροφή, την εκπαιδευτική διαδικασία και τις δράσεις κοινωνικοποίησης, από το κατηχητικό ως τα σωματεία, πολιτιστικά, αθλητικά και επαγγελματικά. Κυρίως όμως με την ατομική προσπάθεια. Σε όλους τους τομείς, πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι οφείλουμε στον εαυτό μας να επιδείξουμε συμμόρφωση, προσαρμογή και όσο γίνεται καλύτερη επίδοση. Προπάντων δε ταπεινότητα. Όλα τα εφόδια προορίζονται για την καλυτέρευση της ζωής μας και όσο και αν οι άλλοι βοηθήσουν, αν δεν προσπαθήσουμε οι ίδιοι, δεν θα γίνει τίποτα. Είναι αυτονόητο ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας, δεν είναι υποχρεωμένος να το κάνει κάποιος άλλος για χάρη μας. Τούτο δεν σημαίνει ότι η κοινωνική οργάνωση και αλληλεγγύη είναι άχρηστες (κάθε άλλο), αλλά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ατομική ευθύνη της απόκτησης εκείνων των δεξιοτήτων που θα οδηγήσουν και σε επιβίωση, αλλά και σε καλυτέρευση του μέλλοντος. Η νοοτροπία που λέει ότι κάποιο κράτος ή κάποιος οργανισμός είναι υποχρεωμένος να μας παράσχει επίπεδο ζωής απλά οδηγεί στην καταστροφή. Το ίδιο και η νοοτροπία που υποδεικνύει ότι, επειδή γεννηθήκαμε, θα γλεντάμε ανέμελοι. Μακάρι να μας προκύπτει, αλλά η πραγματικότητα λέει ότι η ζωή είναι ένας δρόμος με εμπόδια, η υπερπήδηση των οποίων μπορεί να οδηγήσει και στην ευτυχία. Ο ατομικισμός, απ’ την άλλη, είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για να μην υπερπηδηθούν τα εμπόδια.

Στα βιβλία του γυμνασίου θα βρει κανείς βασικές πληροφορίες για να διορθώσει ένα απλό οικιακό ηλεκτρικό κύκλωμα ή μια βρύση, όπως επίσης και τη βασική εξήγηση του γιατί ένα αυτοκίνητο μπορεί να φύγει από τον δρόμο. Θα βρει διατυπωμένες και τις βασικές έννοιες της φιλοσοφίας και των ανθρωπιστικών επιστημών, δηλαδή τους βασικούς κανόνες επικοινωνίας των ανθρώπων. Μένει να δώσει την κατάλληλη προσοχή και να αναπτύξει και ικανότητες επιβίωσης και ικανότητες κοινωνικής ενσωμάτωσης. Να αποδεχθεί τον ρόλο των εκπαιδευτικών. Πρώτα από όλα, πρέπει να πιστέψει ότι είναι έτσι και ότι απαιτείται κόπος για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα. Στην εποχή της βιτρίνας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της υπερπληροφόρησης ή «υπερπληροφόρησης» του διαδικτύου, στην εποχή της ταχύτητας και του εντυπωσιασμού, τα αυτονόητα έχουν πάψει να φαίνονται αυτονόητα. Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός που αναδεικνύεται λόγω της ταχύτατης εξέλιξης των πάντων δυσκολεύει τον μέσο άνθρωπο να κατανοήσει τις εξελίξεις και να τις εντάξει σε ένα συνολικό φιλοσοφικό και αξιακό πλαίσιο και οδηγεί στην τυφλή αμφισβήτηση των πάντων, χωρίς να προτείνει κάτι άλλο στη θέση τους.

Όσο γρήγορα και αν αλλάζει ο κόσμος, όσο δύσκολα και αν περνάμε στην καθημερινότητά μας, όσο βίαια και αν χτυπιόμαστε από την πανδημία ή ό,τι άλλο μας προκύπτει κάθε φορά, τα βασικά παραμένουν ίδια. Είναι η αυτοεκτίμηση και ο αυτοπεριορισμός ο οποίος θα μας οδηγήσει σε απόκτηση δεξιοτήτων, αλλά και σε σεβασμό του διπλανού. Η ίδια η βασική μόρφωση, σε όλα τα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ως αυτοτελής αξία και όχι ως μέσον για ένα χαρτί ή μια θέση, είναι αυτή που θα μας κάνει αυτάρκεις και καλύτερους και θα μας επιτρέψει και να σεβαστούμε τον άλλον και να αναγνωρίσουμε την αξία του. Η συνειδητοποίηση ότι ο διπλανός μας είναι άνθρωπος με παρόμοια προβλήματα και προβληματισμούς αλλά και αξία, όπως κι εμείς, θα μας επιτρέψει να τον προσεγγίσουμε ουσιαστικά για να συμβιώσουμε και όχι για να τον χρησιμοποιήσουμε, οικονομικά, σεξουαλικά ή κοινωνικά.

Οι παλαιότεροι έχουμε ίσως χάσει το παιχνίδι, με την έννοια ότι έχουμε παρεκκλίνει επί μακρόν σε συμπεριφορές επιφανειακού εντυπωσιασμού, εν τέλει απομόνωσης, και τον λογαριασμό τον εισπράττουμε καθημερινά πλέον. Ίσως είναι η ώρα να αναθεωρήσουμε και να εξηγήσουμε, στους εαυτούς μας πρώτα και στους νεότερους μετά, ότι οι ειλικρινείς σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, σχέσεις που βασίζονται στα στοιχεία του χαρακτήρα, στο ήθος και την ηθική, και όχι στη βιτρίνα, το κορμί ή το συμφέρον, είναι ο μόνος τρόπος να ευτυχήσουμε πραγματικά.

Καλές διακοπές.