Ψήγματα λογικής, στηρίγματα περηφάνιας

Χρειάστηκε μια δεκαετής χρεοκοπία και μια πρωτοφανής πανδημία για να αρχίσουμε να συνερχόμαστε. Το έπος του ’40 γράφτηκε, αφενός γιατί «οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες», όπως αρεσκόμαστε να σημειώνουμε, αλλά κυρίως γιατί το Ελληνικό Κράτος, τότε, είχε προετοιμάσει πάρα πολύ καλά τις στρατιωτικές υποδομές. Καλός ο ηρωισμός, ακόμη καλύτερη η προετοιμασία και η υποστήριξη του ηρωισμού με έργα, εργαλεία και υποδομές.

Το 1974, η Κύπρος έπεσε ενόσω η χώρα μας ήταν οργανωτικά διαλυμένη από τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Έκτοτε, οι γείτονες ουδέποτε σταμάτησαν να απειλούν και ουδέποτε παραιτήθηκαν στην πράξη από τα επεκτατικά τους σχέδια. Το απέδειξαν οι κρίσεις του Χόρα το 1976, του Σισμίκ το 1987 και η κρίση στα Ίμια το 1996. Το γεγονός ότι οι κρίσεις δεν εμπόδισαν την επανεκλογή όσων τις διαχειρίστηκαν μαρτυρά από μόνο του ότι τα εθνικά θέματα δεν ήταν ανάμεσα στα πρώτα κριτήρια επιλογής.

Υπό αυτή την οπτική, μοιάζει παράταιρη η εσωτερική όξυνση που δημιουργήθηκε με αφορμή τη συμφωνία των Πρεσπών. Όσο κακή και αν ήταν η συμφωνία, στρατιωτική ήττα δεν ήταν. Ούτε η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία αποτέλεσε σοβαρό παράγοντα απειλής για τη χώρα. Πιο πολύ ως άλλοθι λειτούργησε επί τριάντα χρόνια η υπόθεση αυτή, κουκουλώνοντας τις εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά.

Η δεκαετία της χρεοκοπίας, την οποία χρεοκοπία ακόμη δεν αφήσαμε πίσω, δημιούργησε τον όχι αβάσιμο φόβο ότι θα υποστούμε σοβαρή ζημιά στα εθνικά θέματα. Η προσφυγική κρίση του 2015 δημιούργησε προϋποθέσεις στρατηγικής ήττας, αλλά τελικώς τη γλυτώσαμε, όχι χωρίς γρατσουνιές. Αν είναι απλή γρατσουνιά η διάσπαση της κοινής γνώμης και η πυροδότηση εντάσεων ανάμεσα στους πολίτες, με αφορμή το προσφυγικό.

Σε επίπεδο τακτικής, η Τουρκία φαίνεται να έχασε μια μεγάλη ευκαιρία όσο εμείς ήμασταν με το ένα πόδι έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, απορροφημένοι στον αντιμνημονιακό μας αγώνα. Προφανώς δεν φοβήθηκε εμάς, αλλά τις αντιδράσεις του διεθνούς παράγοντα, ο οποίος έχει μάθει να κάνει τη δουλειά του ευρύτερα, ακόμη και αν αντιπαθεί, προς στιγμή, εμάς τους κοντόφθαλμους. Είμαστε εμείς που πρέπει να εμπεδώσουμε ότι σημαντικές γεωστρατηγικές επιλογές και συμμαχίες δεν αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη, υπηρετούν ευρύτερα διαχρονικά συμφέροντα και συνιστούν εν τέλει και υψηλούς σκοπούς, οι οποίοι πρέπει να υπηρετηθούν με συνέπεια, ασχέτως συγκυρίας. Κοινώς, δεν καταργούνται με έναν νόμο και ένα άρθρο.

Τη στιγμή που η Τουρκία εισέβαλε στον Έβρο, η χώρα δεν ήταν στα χειρότερά της. Ίσως αυτή ήταν η επιδίωξη. Να σπάσει το ηθικό μας τη στιγμή που θα σηκωνόμασταν. Ίσως πάλι, στάθμισε λάθος τα πράγματα. Το θέμα είναι ότι εκεί κερδίσαμε και πήραμε με το μέρος μας την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ο δεύτερος γύρος, το καλοκαίρι του 2020 στην ανατολική Μεσόγειο, (μας) έδειξε ότι ο πόλεμος φθοράς είναι διαρκής και μπορεί να γίνει εξαιρετικά επώδυνος, αν δεν δείξουμε τις απαιτούμενες αντοχές, αλλά και αν δεν λειτουργήσουμε στα διεθνή πλαίσια, με συμμαχίες, δούναι και λαβείν. Δεν είναι νοητό να ζητάμε μόνο να λαμβάνουμε και να μη δίνουμε τίποτα. Δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου.

Πίσω από όλα αυτά, υπάρχει η νοοτροπία μας. Στη μεταπολίτευση, περάσαμε καλά. «Φάγαμε και ήπιαμε» δίχως αύριο. Κυβερνήσεις έπεσαν διότι προσπάθησαν να πειράξουν μισθούς και συντάξεις, για την ακρίβεια να πάψουν να σκορπούν δανεικό χρήμα. Καμία δεν έπεσε από τα εθνικά θέματα. Η αγορά των φρεγατών λέγεται ότι θα στοιχίσει τρία δισεκατομμύρια. Όσο περίπου είναι η μηνιαία δαπάνη της χώρας για μισθούς και συντάξεις. Κοντά στα πέντε δισεκατομμύρια στοιχίζουν τα αεροπλάνα. Αν ζητούσε, η όποια κυβέρνηση, να κοπούν μισθοί και συντάξεις τόσο ώστε σε ένα δύο έτη να μαζευτεί το ποσό, θα έπεφτε την ίδια στιγμή. Το ίδιο θα συνέβαινε και αν ζητούσε ειδική εισφορά από την αγορά. «Να μαζευτούμε, να πάτε να πολεμήσετε» ήταν ένα παλιό ευφυολόγημα, που εμείς το κάναμε, επί δεκαετίες πράξη. Αλλάξαμε;

Την ώρα που η Τουρκία ανέπτυσσε με ταχύ ρυθμό εξοπλισμούς και ανέβαινε δημογραφικά, εμείς μειώναμε τη θητεία και ταυτόχρονα σταματήσαμε να εξοπλιζόμαστε. Είναι αδιάφορη η παρενέργεια της συμπεριφοράς Τσοχατζόπουλου. Το ότι κάποιος έλαβε μίζα, δεν αποτελεί επιχείρημα να σταματήσουμε να οργανωνόμαστε. Το μόνο που έπρεπε να κάνουμε ήταν να κόψουμε τις μίζες, όχι τους εξοπλισμούς. Ισχύει και για να φτιάξουμε ένα απλό δρομάκι στο τελευταίο χωριό της χώρας.

Στο πέρασμα των χρόνων, σταθήκαμε στη θέση μας επειδή ήμασταν σκληροί και πάντα έτοιμοι να θυσιαστούμε, έστω και παράλογα ορισμένες φορές, ανάμεσα στις αντιθέσεις και τους εμφυλίους μας. Οι τελευταίες δεκαετίες είναι οι μόνες που μέσα στην ευδαιμονία μας προτιμήσαμε να αλληλοφαγωθούμε για παροχές, επιδόματα, ευδαιμονισμό, και σε καμία περίπτωση για να στηριχθεί η χώρα στο σύνθετο και δύσκολο διεθνές περιβάλλον που διαμορφώθηκε και το οποίο αρνηθήκαμε ακόμη και να παρακολουθήσουμε.

Οφείλουμε να ανασυνταχθούμε. Οφείλουμε να αλλάξουμε νοοτροπία. Να ξαναγίνουμε πραγματιστές, σκληροί και πρόθυμοι να εργαστούμε μεθοδικά. Να θυσιάσουμε μέρος της καλοπέρασής μας, ώστε να έχουμε χώρα για να ζούμε και μέλλον για τα παιδιά μας. Τούτο σημαίνει ότι η μεν ηγεσία θα κινείται στο διεθνές πεδίο με ευελιξία, αξιοπιστία και δυναμισμό, ο δε λαός θα ζητεί να υπηρετεί ουσιαστικά τη θητεία του, και θα απαιτεί θυσίες που θα επιτρέπουν στη χώρα να είναι οικονομικά και στρατιωτικά οχυρωμένη και ασφαλής.

Η χρεοκοπία, η πανδημία και οι γείτονες μάς το υπενθύμισαν και έθεσαν εκ νέου τις βάσεις, ώστε να αποκτήσουμε εθνικό φρόνημα. Να επιδιώκουμε να διαμορφώνουμε την τύχη μας (οικονομική και στρατιωτική) και να μην περιμένουμε από τους άλλους. Πολύ περισσότερο να μη θεωρούμε, αφελώς, ότι οι άλλοι μας χρωστούν. Στο χέρι μας είναι.