Το παρελθόν ως κινητήρια δύναμη του μέλλοντος

Εκατόν εβδομήντα χιλιάδες φίλοι του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ ψήφισαν την περασμένη εβδομάδα για το όνομα που επιθυμούν για το κόμμα τους. Είναι σαφής η νοσταλγία αυτών, είναι ωστόσο ασαφής η προοπτική. Το ΠΑΣΟΚ μεγαλούργησε σε άλλες συνθήκες, με άλλες προϋποθέσεις και σίγουρα όχι λόγω ονόματος. Η επιστροφή στο παλιό όνομα, δείχνει τη διάθεση του κόσμου να γυρίσει στις παλιές δόξες, ωστόσο δείχνει και μια σοβαρή αδυναμία προσαρμογής στη σημερινή πραγματικότητα. Οι συνθήκες είναι άλλες, τα προβλήματα είναι διαφορετικά, οι προκλήσεις του μέλλοντος τελείως διαφοροποιημένες.

Είναι κατανοητό, για την ηγεσία του κινήματος, να αφήνει τον κόσμο να εκφραστεί, έστω και νοσταλγικά. Επιθυμεί με ένα τρόπο να ξαναμαζέψει το κοινό. Αποτελεί όμως και τεράστια πρόκληση το να αποφύγει την επιστροφή στα νοήματα του παρελθόντος και να διατυπώσει θέσεις και οράματα ανταποκρινόμενα στη σημερινή κατάσταση. Το ζητούμενο είναι να εκφραστούν καθαρές θέσεις και συγκεκριμένες λύσεις στα υπαρκτά ζητήματα της χώρας και όχι η ανάμνηση του «αριστοκρατικού» παρελθόντος. Ας είμαστε επιεικείς και ας δώσουμε πίστωση χρόνου, έστω και αν η όλο και συχνότερη το τελευταίο προσπάθεια επικάλυψης του ΣΥΡΙΖΑ με πιο ακραίες τοποθετήσεις, δεν αφήνει περιθώρια μεγάλης αισιοδοξίας. Στο ΠΑΣΟΚ φαίνονται να βιάζονται και όχι να επενδύουν μεσομακροπρόθεσμα στην ανάκτηση αξιοπιστίας και κυβερνησιμότητας. Κινδυνεύουν ταυτόχρονα να πέσουν και στην παγίδα της συζήτησης για το αν και με ποιον θα συνεργαστούν μετά τις εκλογές. Οι καθαρές τοποθετήσεις θα επέτρεπαν την όποια μετεκλογική συνεργασία χωρίς ενοχές, με όποια άλλη δύναμη δήλωνε διατεθειμένη να τις υπηρετήσει. Δεν μοιάζει να υπάρχει χρόνος, ακόμη και αν η παρούσα κυβέρνηση εξαντλήσει πλήρως τη θητεία της.

Αυτό το σαββατοκύριακο ο ΣΥΡΙΖΑ εκλέγει Κεντρική Επιτροπή. Τυπικά εκλέγει και αρχηγό, πλην όμως, με δεδομένο από την αρχή πως υποψήφιος θα είναι μόνος ο νυν αρχηγός, ζήτημα δεν τίθεται. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι και η συμμετοχή δεν θα έχει ιδιαίτερη σημασία, γι΄ αυτόν ακριβώς το λόγο, μιας και η πρωτοκαθεδρία του κ. Τσίπρα δεν αμφισβητείται. Η εκλογή Κεντρικής Επιτροπής θα γίνει μόνο από τα ήδη γραμμένα μέλη, επομένως, πρόκειται για μια κλειστή διαδικασία, η οποία αφορά μόνο τους μετέχοντες και τις μεταξύ τους ισορροπίες.

Με μια άλλη, πιο κακή διατύπωση, στο ΣΥΡΙΖΑ διατηρούν τον αρχηγό και επιχειρούν να αλλάξουν το κόμμα του. Με δεδομένο ότι ο κ. Τσίπρας βρίσκεται στο πόστο δεκατέσσερα χρόνια ήδη και έχει περάσει και από την Πρωθυπουργία, η επιλογή είναι ανάλογη με αυτή του ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι λογικό μια παράταξη, που έχει κυβερνήσει κιόλας, να μην έχει αναδείξει έστω και έναν που θα μπορούσε να θεωρηθεί ικανός διάδοχος. Πατάμε πάνω στις δάφνες του παρελθόντος, δεν δείχνουμε και μεγάλη διάθεση να αλλάξουμε ρότα και τις θέσεις θα τις οριστικοποιήσουμε στη συνέχεια. Κι εδώ η επιλογή, εκ των πραγμάτων πιέζεται από το χρόνο, μιας και οι εκλογές είναι πλέον κοντά. Ένα έτος δεν είναι ίσως επαρκές για να περάσουν στην κοινή γνώμη οι όποιες νέες ιδέες και θέσεις διατυπώσει η νέα κεντρική Επιτροπή. Αν βέβαια λειτουργήσει και αν η εκλογή της δεν σηματοδοτήσει κάποιο ευρύτερο ενδοκομματικό διχασμό.

Η Νέα Δημοκρατία ολοκλήρωσε την προηγούμενη εβδομάδα το δικό της συνέδριο, το οποίο θεωρήθηκε επιτυχημένο. Στη ΝΔ επί Μητσοτάκη τα ετήσια συνέδρια έχουν γίνει κανονικότητα και δύσκολα θα μπορούσαν να αποτύχουν. Αποτέλεσε όμως, το συγκεκριμένο συνέδριο και την απαρχή ενός ενδιαφέροντος πολιτικού πειράματος. Ο Πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση θα εξαντλήσει την θητεία της και θα επιταχύνει και το κυβερνητικό έργο, βάσει του προγράμματος. Ταυτόχρονα κήρυξε την προεκλογική εκστρατεία με προμετωπίδα το «έχουμε πρόγραμμα οκταετίας και όραμα δεκαετίας». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αρέσκεται στα σύνθετα στοιχήματα. Αρκεί να θυμηθούμε το «φύγετε» της πρώτης ημέρας ανάληψης της προεδρίας του κόμματος, το οποίο κατέληξε στο λεγόμενο «αντισυριζα» μέτωπο, μέχρι την μεθοδική επί μήνες παρουσίαση τομέων του (τότε προεκλογικού) προγράμματος, το οποίο με έκπληξη διαπιστώσαμε στη συνέχεια ότι εφαρμόζεται, ασχέτως αν μας αρέσει ή όχι. Το φαινόμενο είναι πρωτοφανές στα μεταπολιτευτικά χρονικά των ανεκπλήρωτων υποσχέσεων.

Αξιοσημείωτο ότι η «πατριωτική» εμφάνιση στο συνέδριο με αναφορές σε αγίους, πέρασε στα ψιλά ακόμη και του αντιπολιτευόμενου τύπου και αντιμετωπίστηκε με ικανή «κατανόηση». Η προσφυγή στο παρελθόν δεν έθελξε κανέναν, πολύ περισσότερο όταν αυτή η Κυβέρνηση έχει κάνει πρωτοφανή άλματα και στην εξωτερική πολιτική και στην εθνική άμυνα.

Ουσιαστικά, εισήλθαμε επίσημα σε μακρά, προεκλογική πορεία. Η μεν Νέα Δημοκρατία διατυπώνει τις θέσεις της για το μέλλον, τα δε κόμματα της αντιπολίτευσης παρελθοντολογούν, τον μεν ένα πατώντας στο όνομα του ιδίου, το άλλο στο όνομα του αρχηγού. Τα περασμένα μεγαλεία όμως δεν αρκούν για το δρόμο προς τη δόξα.

Η χώρα έχει περάσει χρεωκοπία, πανδημία και τώρα συμμετέχει σε οικονομικό πόλεμο, ως άμεση συνέπεια του στρατιωτικού στην Ουκρανία. Το κακό μας παρελθόν, το ζήσαμε στο πετσί μας και εξακολουθούμε να υποκείμεθα στις συνέπειες. Το παρελθόν λοιπόν, έχει πολλά να μας διδάξει, αλλά δεν έχει τίποτα, πια να μας πει. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης το έχει καταλάβει και αναφέρεται αποκλειστικά στο μέλλον. Οι υπόλοιποι παρελθοντολογούν. Κορυφαία αστοχία αυτή που ακούστηκε στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ: «είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε, ξέρουμε τι θα καταργήσουμε από τους νόμους της ΝΔ».  Μακάρι το ΠΑΣΟΚ να κάνει τη δική του υπέρβαση στο συνέδριό του την άλλη εβδομάδα. Θα είναι χρήσιμο για το τόπο να υπάρχουν δύο βασικές φωνές λογικής, προσαρμοσμένες στις ανάγκες παρόντος και μέλλοντος.

Με αυτά ως αφετηρία, ένα χρόνο μετά, πολλοί θα ανακαλύψουν πως η πορεία προς την εξουσία οφείλει να απαντά σε πραγματικά ζητήματα, να επιδεικνύει διαχειριστική επάρκεια και κυρίως μια προοπτική για το μέλλον. Με αναφορές στο παρελθόν, δεν κυβέρνησε ποτέ κανείς.