Πόλεμος, πληθωρισμός, προετοιμασία

Το 1984, δεκαοκτώ χρονών, βρέθηκα στη Γερμανία. Περπατώντας στους δρόμους των μεγάλων πόλεων της χώρας, έβλεπα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, άλλους μονόφθαλμους, άλλους με μπαστούνια, κομμένα χέρια και πόδια ή σημάδια στο πρόσωπο, να κινούνται στους δρόμους. Το έβλεπα, αλλά δεν με προβλημάτιζε. Νεαρός, με μηδενικές παραστάσεις ως τότε, απέδωσα το φαινόμενο στο ότι η χώρα αυτή είναι μεγαλύτερη από τη δική μας, άρα έχει περισσότερους ανάπηρους. Μέχρι που ένας μεγαλύτερος μνημόνευσε και αυτός το φαινόμενο, αναφερόμενος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι ανάπηροι που έβλεπα τότε είχαν περίπου τη σημερινή μου ηλικία. Κάπως έτσι θα μοιάζει τα επόμενα χρόνια η Ουκρανία, πολύ περισσότερο που τα σημερινά όπλα είναι απείρως πιο φονικά και βλαπτικά από αυτά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πέρασαν αρκετά χρόνια από εκείνη την επίσκεψη στη Γερμανία, ώσπου οι δικοί μου γονείς και θείοι να μιλήσουν, όσο μίλησαν, για το τι έγινε στην πατρίδα μας στον Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και στον εμφύλιο που ακολούθησε. Αυτό που καταλάβαινα είναι ότι όλοι σχεδόν στην οικογένεια, η οποία έζησε μέσα στη φωτιά του πολέμου, έδιωχναν από τη μνήμη τις εικόνες της φρίκης. Μίλησαν ελάχιστα, περισσότερο υπονοώντας και λιγότερο περιγράφοντας αυτό που πραγματικά βίωσαν, τις σφαγές δηλαδή. Όλοι ήθελαν, αυτή είναι ακόμη η αίσθησή μου, να ξεχάσουν και να προχωρήσουν. Κυρίως, νιώθω, δεν ήθελαν και δεν θέλουν να διαιωνίσουν τον τρόμο.

Η περασμένη Δευτέρα 6 Ιουνίου ήταν η επέτειος της απόβασης στη Νορμανδία. Της απόβασης που υπήρξε καθοριστική για τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Της απόβασης που απέφερε χιλιάδες νεκρών Αμερικανών, οι οποίοι, με βάση τα σημερινά μας μυαλά, δεν είχαν κανέναν απολύτως λόγο να θυσιαστούν. Το έπραξαν, όμως, με βάση μια ανώτερη ιδέα, μη έχουσα οποιαδήποτε σχέση με οικονομικά ωφελήματα.

Σήμερα, από μεγάλο μέρος της κοινωνίας η συζήτηση για τον πόλεμο διεξάγεται με όρους «πληθωρισμού», και όχι με όρους ιδανικών ή θυσιών. Ο πόλεμος φέρνει ακρίβεια και οι περισπούδαστες αναλύσεις εξηγούν γιατί πρέπει η μία πλευρά να παραχωρήσει κάτι στην άλλη, προκειμένου να επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Σχεδόν στα όρια χυδαιότητας ορισμένοι αξιώνουν από τους Ουκρανούς να παραχωρήσουν εδάφη, προκειμένου να σταματήσει η δική μας οικονομική αιμορραγία. Με όρους ανάλογης χυδαιότητας, ορισμένοι θεωρούν δικαίωμα του Πούτιν να εισβάλει, διότι ο ίδιος έτσι κρίνει. Έχει λέει ζωτικά συμφέροντα, τα οποία όλοι οι άλλοι οφείλουν να σεβαστούν, ανεχόμενοι την εισβολή.

Όσο περνάει ο καιρός αντιλαμβανόμαστε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δίνει βήμα στην Τουρκία να πει τα δικά της εις βάρος μας. Ουσιαστικά, να ξετυλίξει απροκάλυπτα επεκτατικές διαθέσεις και να διεκδικήσει ανοιχτά τα νησιά μας. Μπορεί, ακόμη, να μας φαίνεται γελοίο όλο αυτό, ωστόσο είμαστε υποχρεωμένοι να σκεφτούμε: Αν η Τουρκία εισβάλει και εμείς χρειαστεί να απαντήσουμε, θα το αποφύγουμε για να μην ανέβει ο πληθωρισμός; Αν αντισταθούμε στην εισβολή, θα φροντίσουμε να είναι σύντομη η δράση, προκειμένου να μη διαταραχθεί η οικονομία μας; Διότι σε περίπτωση εμπλοκής, σίγουρα θα ανέβει ο πληθωρισμός !

Θα πάμε να πολεμήσουμε μόνο εάν και εφόσον το κράτος, η κυβέρνηση, μας δώσει τα ανάλογα επιδόματα ώστε να μη δυσκολευτούμε; Μας προβληματίζει καθόλου το γεγονός ότι σε κάθε κρίση, σε κάθε θέμα, σε κάθε ευκαιρία, η μόνη αντίδραση της «κοινής μας γνώμης» είναι ότι το «κράτος» πρέπει να στηρίξει με παροχές; Γελοία, θα πείτε, όλα αυτά. Πράγματι, είναι γελοία. Και αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που δεν πρέπει να τα απευθύνουμε στους Ουκρανούς. Όπως είναι αδιανόητο για μας να παραχωρήσουμε νησιά, έτσι είναι αδιανόητο για τους Ουκρανούς να παραχωρήσουν εδάφη. Όσο παράλογος μας φαίνεται ο γείτονας που διεκδικεί τα νησιά μας, άλλο τόσο παράλογος φαίνεται ο Ρώσος απέναντι στους Ουκρανούς. Δεν πρέπει να βρίσκουμε καμία απολύτως διαφορά. Διαφορετικά, σκάβουμε τον λάκκο μας.

Ο πόλεμος, αυτό που γενιές προσπαθούν να ξεχάσουν και να αφήσουν πίσω τους, είναι, ήταν πάντα, παρών. Και πάντα αφήνει πίσω πληγές. Δεν είναι τηλεοπτικό θέαμα, δεν είναι παιχνίδι στην οθόνη, είναι πραγματικός θάνατος, σφαγή και δυστυχία. Αλλά πρέπει να είμαστε πάντα έτοιμοι μέσα μας. Όχι βέβαια για τα λεφτά και την τρυφερή ζωή, αλλά για να έχουμε τη δυνατότητα της αυτοδιάθεσης και για να ζούμε ελεύθεροι. Ουδείς δικαιούται να μας προσβάλει. Στο παρελθόν, πρόσφατα, κάναμε λάθη στο θέμα αυτό. Επιβάλλεται να μην τα ξανακάνουμε και να σκληρύνουμε. Η άμεση ψυχολογική μας προετοιμασία στο να ζούμε ταυτόχρονα με το μαγιό και την αρβύλα καθίσταται πλέον όρος επιβίωσης. Ουδείς θα μας χαριστεί.

Ένας τρόπος να είμαστε έτοιμοι είναι και να διαβάζουμε ψυχρά το γίγνεσθαι. Αν κερδίσει η Ρωσία, ανοίγει ο δρόμος και στην Τουρκία. Αυτοί οι δυο αλληλοϋποστηρίζονται. Άλλωστε, το θέμα της επέκτασης των χωρικών μας υδάτων αφορά άμεσα και στην πρόσβαση στα στενά και τη Μαύρη Θάλασσα, άρα στη Ρωσία. Ειδικά η Τουρκία βρίσκει έδαφος ελιγμών, ακριβώς επειδή διατηρεί συνεργασία και με τη Ρωσία. Αν «πέσει» η Ρωσία, η χρησιμότητα της Τουρκίας «πέφτει» επίσης. Ταυτόχρονα χάνει και τα διαπραγματευτικά της ερείσματα, αλλά αποκτά και τη βεβαιότητα ότι ο εισβολέας τιμωρείται.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να βλέπουμε τον πόλεμο με οικονομικούς όρους. Δεν έχουμε επίσης την πολυτέλεια να υποχωρούμε για να μη χάσουμε επίπεδο ζωής. Ούτε να τσιγκουνευόμαστε στους εξοπλισμούς. Είναι ο ασφαλής δρόμος προς τον αφανισμό. Οφείλουμε ταυτόχρονα, σκληρά και χωρίς προϋποθέσεις να αντιστεκόμαστε σε κάθε εισβολή, ειδικά όταν αυτή γίνεται από στενούς φίλους του γείτονα.

Όλοι οι γείτονες της Ρωσίας εξοπλίζονται και πρωτοστατούν στην υποστήριξη της Ουκρανίας. Εμείς ως γείτονες της Τουρκίας, που συνεργάζεται με τη Ρωσία, οφείλουμε να διδαχθούμε. Η Ρωσία έχει συμφέρον σε ενδεχόμενη επίθεση της Τουρκίας, ειδικά στα νησιά μας, να ηττηθούμε. Το δε τουρκικό casus belli την εξυπηρετεί όλα αυτά τα χρόνια, ιδιαίτερα. Τόσο απλά.