Είναι και δικός μας πόλεμος

Πέντε μήνες πολέμου στο έδαφος της Ουκρανίας, πολέμου αιματηρού, καταστροφικού και ανελέητου, και πλέον οφείλουμε να λάβουμε τις οριστικές μας αποφάσεις. Κοιμηθήκαμε ή αδιαφορήσαμε ή συναινέσαμε το 2014, όταν κατελήφθη η Κριμαία από τους Ρώσους. Ανάλογα φερθήκαμε και όταν οι περιοχές του Ντονμπάς γέμισαν με Ρώσους στρατιώτες χωρίς διακριτικά. Όλα τούτα επέτρεψαν στη Ρωσία να πιστεύει ότι ουδείς θα αντιδράσει σε όσα η ίδια θέλει να κάνει, ουσιαστικά να εξαρτήσει (επιεικώς) την Ουκρανία από την απόλυτη και ανέλεγκτη βούλησή της. Για να είμαστε ρεαλιστές, ουδείς θέλησε παλιότερα να θυσιάσει την ευημερία του για χάρη της Ουκρανίας. Η ενεργειακή εξάρτηση αποτέλεσε ισχυρό κίνητρο εθελοτυφλίας. Πλην όμως, ορισμένα πράγματα είναι νομοτελειακά: Ο άρπαγας αποθρασύνεται όταν δεν του κόβεις τη φόρα. Περίπτωση να αυτοπεριοριστεί δεν υπάρχει.

Η Ρωσία, όλοι γνωρίζουμε, δεν αποτελεί υπόδειγμα δημοκρατίας. Η αντιπολίτευση ουδέποτε ευημέρησε στη χώρα αυτή. Δεν ευημέρησε ποτέ και ο λαός της, εις πείσμα των εγχώριων θαυμαστών του ηγέτη της, οι οποίοι επιθυμούν τα καλά της δημοκρατίας για τον εαυτό τους και τα διεκδικούν, αλλά θαυμάζουν και υποστηρίζουν ταυτόχρονα τον αντιδημοκρατικό τρόπο διακυβέρνησης της εισβολέως.

Υποστηρίζεται από πολλούς ότι η Ουκρανία αποτελεί ζωτικό χώρο και μήτρα των Ρώσων. Ότι η Ρωσία έχει δικαιολογημένο και ιστορικό συμφέρον να ελέγχει την περιοχή. Έχει σημασία να διαβάζουμε όμως ποιος και τι υποστηρίζει σε κάθε πλευρά. Ο μεν ρωσικός πληθυσμός κυβερνάται αυταρχικά και δεν ευημερεί, ο δε ουκρανικός πληθυσμός προσπαθεί χρόνια τώρα να βρει δημοκρατικότερο προσανατολισμό και να ορίσει τις τύχες του, αποσπώμενος από τις δεσμεύσεις που συστηματικά επιχειρεί να της επιβάλει η σημερινή εισβολέας. Τούτα δεν διαφοροποιούνται από το επίπεδο διαφθοράς που παρατηρούνταν στην Ουκρανία, ούτε από το ατελές της δημοκρατικής της δομής. Η χώρα προσπάθησε και προσπαθεί. Γιατί δεν θα έπρεπε να τη βοηθήσουμε;

Την απλούστερη απάντηση την έδωσε η ίδια η ρωσική ηγεσία: Γιατί η Ρωσία έχει πυρηνικά όπλα. Το οποίο σημαίνει ότι αν δεν γίνει το δικό της, θα γίνουν όλα παρανάλωμα. Την επόμενη, επίσης απλή, απάντηση τη δίνει πάλι η Ρωσία: Γιατί θα μας κόψει το αέριο και θα πεινάσουμε. Όσο και αν φαίνεται παράξενο, αυτές ακριβώς οι απτές πραγματικότητες καθιστούν επιβεβλημένη κάθε βοήθεια προς την Ουκρανία και απαραίτητη κάθε πιθανή θυσία εκ μέρους της Ευρώπης. Εδώ, δεν έχει καμία σημασία πλέον αν και πως στο παρελθόν, επήλθε η ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Αυτό αποτελεί θέμα της ιστορίας και της πολιτικής επιστήμης. Η απτή και ωμή πραγματικότητα θέτει όλους μας ενώπιον μιας πολύ απλής απόφασης: Θα κάνουμε πίσω σήμερα για να διατηρήσουμε το επίπεδο ζωής μας; Θα δώσουμε στη Ρωσία αυτό που θέλει; Αν ναι, υπάρχει περίπτωση να αρκεστεί στο έδαφος της Ουκρανίας ή θα ζητήσει και άλλα μετά; Και τότε τι θα κάνουμε; Θεωρούμε βιώσιμη επιλογή την υποχώρηση στις επιθυμίες μιας αυταρχικής, ωμά εκφραζόμενης δύναμης; Θεωρούμε βιώσιμη επιλογή τη συνέχιση εξάρτησής μας από τις ενεργειακές πηγές της Ρωσίας; Με ποια ακριβώς εχέγγυα;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι τοπικός πόλεμος. Δεν είναι, ουσιαστικά, ούτε πόλεμος της Αμερικής. Εμείς, η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε τη Ρωσία ως γείτονα και εμείς πρέπει να σηκώσουμε το βάρος του πολέμου και να μην εξαρτηθούμε. Υπάρχουν δύο τρόποι να το κάνουμε αυτό. Ο ένας είναι να πάρουμε τα όπλα και να πάμε στο πεδίο. Ο άλλος είναι να αποκοπούμε από κάθε εξάρτηση από τη Ρωσία. Με κάθε κόστος και με κάθε τρόπο, ο οποίος όμως δεν προϋποθέτει νεκρούς στη μάχη.

Η συζήτηση δεν είναι θεωρητική, άλλωστε, βρίσκεται ακόμη στη ζωή μέρος της γενιάς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν η αυταρχική, ωμή, δύναμη επιχειρεί να επεκταθεί, δεν υπάρχει άλλη λύση από την αντίκρουση. Αν μείνουμε στις οικονομικές κυρώσεις και δεν φτάσουμε στα όπλα, θα είμαστε τυχεροί. Αρκεί να έχουμε συνείδηση του καθήκοντος. Καθήκον μας είναι να μην υποκύψουμε.

Η συζήτηση περί καθήκοντος, ίσως φαίνεται άστοχη σε πολλούς. Το ΟΧΙ των Ελλήνων το ’40 πάντως δεν βασίστηκε σε κάποια αυστηρά τεχνοκρατική λογική, αλλά κυρίως στην αίσθηση ότι η ιστορική μας κληρονομιά το επιβάλλει. Και τότε υπήρχαν πολλοί στη χώρα που δεν ήθελαν την είσοδό μας στον πόλεμο, αλλά ο εισβολέας δεν μας ρώτησε. Και όταν ήρθε η ώρα πολεμήσαμε. Τα κέρδη ήρθαν μετά και δεν ήταν ορατά από πριν. Πήραμε όμως, τότε, τη σωστή απόφαση. Αντισταθήκαμε στην ωμή αυταρχική δύναμη που απαιτούσε. Με κόστος υψηλότατο, αλλά και κέρδη αργότερα ανυπολόγιστα.

Μια άλλη παράμετρος που δεν πρέπει να αγνοηθεί είναι ότι έχει ξεκινήσει, αμετάκλητα, ο πόλεμος των πολιτισμών. Το αυταρχικό και αντιδημοκρατικό σκέλος της Ευρώπης επιτίθεται στο δημοκρατικό σκέλος αυτής και της Δύσης συνολικότερα. Δεν υπάρχει επιλογή υποχώρησης ή ήττας. Το μέλλον θα είναι ζοφερό. Είναι δε αδιανόητο να υπάρχουν δυνάμεις και στη χώρα μας που θαυμάζουν τον Πούτιν και καταριούνται τις Δυτικές δημοκρατίες. Δεν υπάρχει τίποτα υγιές στο να ονειρεύεται κανείς αυταρχική διακυβέρνηση και να υμνεί την ωμή βία.

Ειδικά στη χώρα μας πρέπει να είμαστε διπλά προσεκτικοί και απόλυτα αποφασισμένοι: Επικράτηση της Ρωσίας ανοίγει τον δρόμο στην Τουρκία να επιχειρήσει τα ίδια εις βάρος μας. Δεν είναι τυχαία η ταύτιση της επιχειρηματολογίας της Τουρκίας εις βάρος της Θράκης και του Αιγαίου, με την επιχειρηματολογία περί ρωσικού ζωτικού χώρου. Δεν αποτελεί επιχείρημα δε, για τη μη υποστήριξη της Ουκρανίας, το ότι αν μας επιτεθεί η Τουρκία θα είμαστε μόνοι μας. Πρώτον, διότι και οι Ουκρανοί μόνοι τους πολεμούν και σκοτώνονται. Οι υπόλοιποι στέλνουν υλικό. Δεύτερον, διότι οι υπόλοιποι ήδη βοηθούν εμάς, εγκρίνοντας πωλήσεις ισχυρών υπερσύγχρονων συστημάτων άμυνας, επαναφέροντας την ισορροπία. Δεν θα το έκαναν αν δεν ήμασταν συμπαραταγμένοι μαζί τους. Και πάντως, η Ρωσία εξοπλίζει την Τουρκία, όχι εμάς.

Είμαστε σε πόλεμο λοιπόν. Δημοκρατία εναντίον αυταρχισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι υποστηρικτές της Ρωσίας βρίσκονται ταυτόχρονα μεταξύ των κομμουνιστών (αυτό που στην Ελλάδα θέλει να λέγεται αριστερά) και ακροδεξιών και φανατισμένων ψευτοπατριωτών. Πρόκειται για τις τυπικές αντιδημοκρατικές δυνάμεις. Του Κουφοντίνα περιλαμβανομένου.

Στον πόλεμο, είναι το φρόνημα που οδηγεί στη νίκη. Το φρόνημα στηρίζεται από την ξεκάθαρη εσωτερική απόφαση του καθενός μας να θέσει την ελευθερία υπεράνω του κόστους ζωής του. Από την προσήλωση στα ιδανικά και στις δημοκρατικές παραδόσεις. Από τη διάθεση υπεράσπισης του τρόπου που ζούμε.

Αυτό είναι το διακύβευμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και, πιο πολύ, για τη χώρα μας. Δεν χρειάζονται ενοχές. Είμαστε σε πόλεμο και πρέπει να νικήσουμε. Ό,τι και αν χρειαστεί.