Το «κόλπο» με τον φράχτη στον Έβρο

Ένα από τα θέματα που κυριάρχησαν στο Στρασβούργο, κατά τη διάρκεια της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Απριλίου (17-20/4) ήταν η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, προσφυγικού.

Τα τελευταία χρόνια η Ε.Ε. έχει περιέλθει σε πλήρη ακινησία σε ό,τι αφορά την επεξεργασία της αναγκαίας κοινής πολιτικής. Τα κράτη-μέλη παίρνουν διάφορα μέτρα, κατά κανόνα δεξιόστροφα, με λογική περιορισμού των ροών.

Συνολικά όμως σε επίπεδο Ε.Ε. και κυρίως στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικρατεί μια πιο ανοιχτή πολιτική που έχει στόχο κάποιου είδους οργανωμένη μετανάστευση και την παροχή προστασίας στους πρόσφυγες που απειλούνται.

Η Μελόνι

Η πρωτοβουλία της Μελόνι να κηρύξει την Ιταλία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω μεγάλης αύξησης των μεταναστευτικών ροών από τη Βόρεια Αφρική, τάραξε τη στασιμότητα των Βρυξελλών και του Στρασβούργου.

Η Μελόνι, όταν ήταν στην αντιπολίτευση, εμφανιζόταν έτοιμη να λύσει το μεταναστευτικό, προσφυγικό και κατηγορούσε τις διαδοχικές ιταλικές κυβερνήσεις για έλλειψη πολιτικής βούλησης και αποτελεσματικότητας.  

Μετά την άνοδό της στην πρωθυπουργία διαπίστωσε ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι πολύ δύσκολη και γι’ αυτό αποφάσισε την «εξαγωγή» του στην Ε.Ε. Κάλεσε τους Ευρωπαίους εταίρους και τους θεσμούς να εκδηλώσουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους στην Ιταλία η οποία - κατά την άποψή της - απειλείται από τα μεταναστευτικά ρεύματα.

Με τον τρόπο αυτό διαχειρίζεται το πολιτικό κόστος της επιδείνωσης της κατάστασης στην Ιταλία επί των ημερών της. Δεν φταίει η κυβέρνησή της που δεν μπορεί να εκπληρώσει τις προεκλογικές της υποσχέσεις αλλά οι Ευρωπαίοι οι οποίοι δεν στέκονται στο πλευρό της Ιταλίας.

Η Μελόνι και ο Σαλβίνι κυριάρχησαν πολιτικά στη βάση του ευρωσκεπτικισμού και της προβολής εθνικών λύσεων στα προβλήματα. Τώρα κάνουν στροφή 180 μοιρών και ζητούν ευρωπαϊκή λύση για να καλύψουν την αποτυχία τους.

Ο Βέμπερ

Η Μελόνι αξιοποιεί τη θέση της στην προεδρία της πολιτικής ομάδας των Συντηρητικών της Ε.Ε. Ξεκίνησε πολιτικά με ακροδεξιές θέσεις τις οποίες έχει προσαρμόσει με βάση τα πρότυπα του λεγόμενου μεταλαϊκισμού. Η ουσία παραμένει περίπου η ίδια αλλά το περιτύλιγμα είναι πιο ελκυστικό και σε περιπτώσεις ευρωπαϊκό.

Στον ελιγμό της Μελόνι ανταποκρίθηκε ο Βέμπερ, επικεφαλής του ΕΛΚ (Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος), βασικού εκφραστή της κεντροδεξιάς στην Ε.Ε.

Ο Βέμπερ έχει απομακρυνθεί από τις θέσεις της Μέρκελ για το μεταναστευτικό και υιοθετεί πιο σκληρές θέσεις σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει δεξιόστροφη πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα στηρίζεται στη συνεργασία του ΕΛΚ με τη Μελόνι και τους Συντηρητικούς, στους οποίους από την Ελλάδα συμμετέχει η Ελληνική Λύση.

Στην επιχειρηματολογία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Βέμπερ συμπεριέλαβε - χωρίς να χρησιμοποιεί τη λέξη «φράχτη» - και την ανάγκη ευρωπαϊκής χρηματοδότησης του φράχτη που κατασκευάζεται με πρωτοβουλία του Μητσοτάκη στον Έβρο.

Στη διάρκεια των τεσσάρων ημερών της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ο Βέμπερ και το ΕΛΚ στήριξαν δυναμικά τις θέσεις της Μελόνι και των Συντηρητικών προσπαθώντας να ικανοποιήσουν και τις προεκλογικές ανάγκες της κυβέρνησης Μητσοτάκη.

Όχι στους φράχτες

Η πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αντιτίθεται στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση κατασκευής φραχτών στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. με το σκεπτικό ότι οι φράχτες δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ και μπορεί να οδηγήσουν στον κατατεμαχισμό της Ε.Ε.

Το δικαίωμα των κρατών-μελών να τοποθετήσουν φράχτες στα εξωτερικά τους σύνορα δεν αμφισβητείται αλλά δεν ενθαρρύνεται και κυρίως δεν χρηματοδοτείται αυτή η πολιτική από την Ε.Ε.

Ένας φράχτης στον Έβρο μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τον λεγόμενο υβριδικό πόλεμο του Ερντογάν. Μπορεί όμως να αλλάξει την κατεύθυνση των ροών προς τη Βουλγαρία ή να οδηγήσει, όπως το 2015, σε μαζική μετακίνηση μεταναστών προς τα ελληνικά νησιά με τα pushbacks στη θάλασσα να θεωρούνται επικίνδυνα, ενδεχομένως και παράνομα.

Αν αποζημιωθεί η Ελλάδα για την κατασκευή του φράχτη, η Πολωνία και η Ουγγαρία θα ζητήσουν πολλαπλάσια χρήματα για τους δικούς τους φράχτες, σπάζοντας κατά κάποιο τρόπο το «πάγωμα» ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων λόγω συστηματικής υπονόμευσης του κράτους δικαίου.

Το αυτογκόλ της κυβέρνησης

Σε αυτό το σύνθετο περιβάλλον η κυβέρνηση είδε την ευκαιρία για μία εύκολη προεκλογική «νίκη» σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ. Ανέβασε επικοινωνιακά το θέμα του φράχτη στον Έβρο και εμφάνισε τον ΣΥΡΙΖΑ σαν το μοναδικό εμπόδιο στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της κατασκευής του φράχτη του Έβρου.

Σε συνεννόηση με τον Βέμπερ του ΕΛΚ και σε συντονισμό με τους Συντηρητικούς και τους ακροδεξιούς του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η ΝΔ προώθησε τροπολογία σε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό με την οποία υποτίθεται ότι θα άνοιγε ο δρόμος για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του φράχτη.

Στην επίμαχη τροπολογία δεν υπήρχε πουθενά η λέξη «φράχτης» αλλά διατυπωνόταν η ανάγκη ευρωπαϊκής χρηματοδότησης της ενίσχυσης της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. από τα κράτη-μέλη, με έναν τρόπο που θα επέτρεπε στις κυβερνήσεις να διεκδικήσουν την ευρωπαϊκή κάλυψη του κόστους κατασκευής και τοποθέτησης φραχτών.

Η τροπολογία προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στις πολιτικές ομάδες και δίχασε την ομάδα του Renew Europe στην οποία ανήκω. Για παράδειγμα εγώ ψήφισα υπέρ της τροπολογίας χωρίς να συμφωνώ για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση του φράχτη αλλά με το σκεπτικό ότι δεν πρέπει να χάσουμε τη γενικότερη χρηματοδότηση της προσπάθειάς μας να ενισχύσουμε, με διάφορα μέσα, την προστασία των εξωτερικών συνόρων.

Η τροπολογία πέρασε με οριακή πλειοψηφία και η κυβέρνηση, η οποία είχε μεθοδεύσει όλες τις κινήσεις, έδωσε το σύνθημα στην Αθήνα για τον «πανηγυρισμό μιας εθνικής νίκης». Μέσα σε διάστημα μερικών λεπτών ανατράπηκε πλήρως ο συσχετισμός δυνάμεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.  Η υπερψήφιση της τροπολογίας προκάλεσε την έντονη αντίδραση των Σοσιαλιστών, των Πρασίνων και της Αριστεράς, ενώ φαίνεται ότι η άκρα Δεξιά θεώρησε πως δεν πήρε από το ΕΛΚ και τους Συντηρητικούς αυτά που της είχαν υποσχεθεί.

Έτσι, όταν έφτασε η ώρα να ψηφίσουμε για το σύνολο του ψηφίσματος για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, αυτό απορρίφθηκε με μεγάλη πλειοψηφία από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το αποτέλεσμα ήταν να εξαφανιστεί η τροπολογία για την οποία πανηγύρισε πρόωρα η ελληνική κυβέρνηση και να μην προωθηθούν βασικές θέσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό στον θεσμοθετημένο τρίλογο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Η κυβέρνηση όχι μόνο απέτυχε να εξασφαλίσει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για τον φράχτη του Έβρου, αλλά έκανε πιο δύσκολη την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της γενικότερης προσπάθειάς μας να ενισχύσουμε την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. - δηλαδή και των συνόρων μας με την Τουρκία - ενώ εξασθένισε τη διαπραγματευτική θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε θέματα ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.