Εκλογές για την… τυπικά αντιπολίτευση

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εκλογικής αναμέτρησης της 25ης Ιουνίου είναι ότι θα γίνει για να… αναδειχθεί η αντιπολίτευση για την επόμενη τετραετία.

Άνετη επικράτηση

Η άνετη επικράτηση και η αυτοδυναμία της ΝΔ προεξοφλούνται απ’ όλες τις αναλύσεις και τις δημοσκοπήσεις.

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου 2023 ήταν μια στρατηγική νίκη της ΝΔ η οποία δρομολογεί εξελίξεις.

Οι περισσότεροι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό της ΝΔ δύσκολα θα είναι κάτω από το 41% και το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ δύσκολα θα παραμείνει οριακά πάνω από το 20%.

Άλλωστε, το «σύστημα» δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Τα ισχυρότερα ΜΜΕ προσφέρουν πλήρη κάλυψη στον Μητσοτάκη και στη ΝΔ και συνεργάζονται στη διαμόρφωση της ατζέντας. Στήθηκε ένας πολιτικός καυγάς γύρω από την ψήφο της μειονότητας στη Ροδόπη με χαρακτηριστικά αναχρονισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι το «κατηγορώ» κατά των «εθνικά υπόπτων» ανέλαβε να διατυπώσει η Ντόρα Μπακογιάννη η οποία όταν ήταν επικεφαλής ενός μικρού κόμματος που δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή είχε εξασφαλίσει ποσοστό της τάξης του 20% στη μειονότητα. Με τη δική της λογική θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι είχε έρθει σε συμφωνία με το προξενείο ανάλογη με αυτήν για την οποία καταγγέλλει τον ΣΥΡΙΖΑ.

Και στο θέμα της ναυτικής τραγωδίας που οδήγησε στην απώλεια της ζωής εκατοντάδων απελπισμένων που προσπαθούσαν να πάνε από τη Λιβύη στην Ιταλία φάνηκε η απόλυτη κυριαρχία του συστήματος Μητσοτάκη - ισχυρών ΜΜΕ.

Η τραγωδία αξιοποιήθηκε για να «παγώσει» όποιος προεκλογικός διάλογος και να απαλλαγεί και ο Μητσοτάκης από την «υποχρέωση» της τηλεμαχίας μεταξύ των αρχηγών των κομμάτων. Κανένας από τους ισχυρούς εκπροσώπους των ισχυρών ΜΜΕ δεν σκέφτηκε να αναδείξει τα αντιφατικά χαρακτηριστικά της πολιτικής Μητσοτάκη στο προσφυγικό-μεταναστευτικό και να του ασκήσει πίεση για να διευκρινίσει τη στάση του.

Οι φράχτες και οι επικίνδυνες επαναπροωθήσεις στη θάλασσα κερδίζουν ψήφους αλλά αυξάνουν τις πιθανότητες για τραγωδίες σαν αυτή στα ανοιχτά της Πελοποννήσου. Να πενθούν τόσο πολύ αυτοί οι οποίοι με την πολιτική τους αυξάνουν, αναπόφευκτα, τις απώλειες στη Μεσόγειο είναι ένα ακόμη πολιτικό παράδοξο.

Τα ισχυρά ΜΜΕ είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένα με Μητσοτάκη-ΝΔ, γεγονός που κάνει άνισους τους όρους διεξαγωγής του εκλογικού αγώνα. Έτσι όπως λειτουργεί το καθεστώς, η χώρα αποκτά ολοένα περισσότερα πολιτικά χαρακτηριστικά βαλκανικού τύπου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε την Πέμπτη 15 Ιουνίου τη Σύσταση για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατάχρηση των κακόβουλων λογισμικών τύπου Pegasus από τις κυβερνήσεις συγκεκριμένων χωρών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η επιτροπή PEGA, των ερευνών της οποίας ηγήθηκε η ευρωβουλευτής του Renew Europe Sophia In ’T Veld, ουσιαστικά καταγγέλλει τις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Ελλάδας για παραβίαση ή κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών νόμων στο θέμα του κακόβουλου λογισμικού.

Σαν ευρωβουλευτής τον οποίο παρακολουθούσε η ΕΥΠ επί 18 μήνες με εντολή Μαξίμου, αισθάνθηκα ευρωπαϊκά δικαιωμένος αλλά η δικαίωση αποκλείεται να φτάσει στην Ελλάδα με τη Δικαιοσύνη ελεγχόμενη και τον Μητσοτάκη κυρίαρχο.

Στην Ελλάδα επαναλαμβάνονται αυτά που συνέβησαν σε Ουγγαρία και Πολωνία. Πληθαίνουν οι ευρωπαϊκές επισημάνσεις για ελευθερία των ΜΜΕ, κράτος δικαίου, υποκλοπές, χωρίς όμως να παράγουν θετικό πολιτικό αποτέλεσμα στην κοινή γνώμη των χωρών στις οποίες απευθύνονται.

Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές επισημάνσεις και καταγγελίες άλλοτε εξαφανίζονται από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ, άλλοτε παρουσιάζονται σαν απαράδεκτες επεμβάσεις στα εσωτερικά του κράτους-μέλους ή και σαν… διεθνείς συνωμοσίες κατά της λαοπρόβλητης κυβέρνησης.

Ο κίνδυνος της αδυναμίας

Κι ενώ ο Μητσοτάκης, η ΝΔ και το σύστημα που τους στηρίζει είναι κυρίαρχοι, στην αντιπολίτευση μαζεύουν τα σπασμένα κομμάτια.

Ο Τσίπρας συνεχίζει μια ηρωική και αρκετά μοναχική προσπάθεια αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αποσυντονιστεί, ως ένα βαθμό, λόγω της μεγάλης πτώσης των ποσοστών του. Δεν μπόρεσε να γίνει κόμμα με βαθιές λαϊκές ρίζες, ούτε να αναπτύξει την παρουσία του σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση, επαγγελματικούς συλλόγους και φοιτητικές οργανώσεις. Από τη μία συνήθιζε να καταγγέλλει το καθεστώς Μητσοτάκη-ΝΔ, από την άλλη δεν πήρε καμία σοβαρή πρωτοβουλία για να αντιμετωπίσει αυτό που περιέγραφε σαν απειλή.

Η εμφανής πολιτική, οργανωτική αδυναμία του και η προχειρότητα και ανευθυνότητα αρκετών στελεχών συνέβαλαν στη μεγάλη πτώση των ποσοστών σε όφελος άλλων κομμάτων και ιδιαίτερα της ΝΔ.

Το διακύβευμα της αναμέτρησης της 25ης Ιουνίου για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι η ίδια η επιβίωσή του και η δυνατότητα ανάκαμψης στη βάση ενός νέου πολιτικού ξεκινήματος.

Η πτώση του ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να μετατρέπει το ΠΑΣΟΚ σε κόμμα που μπορεί να επαναλάβει την πορεία του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος διπλασίαζε τα ποσοστά σε κάθε εκλογική αναμέτρηση μέχρι τον θρίαμβο της «Αλλαγής» το 1981.

Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ κατάφερε να το ανεβάσει σε ένα αξιοπρεπές διψήφιο ποσοστό αλλά αντιμετωπίζει ένα σοβαρό κενό στρατηγικής. Το ΠΑΣΟΚ στη σημερινή του μορφή δεν μπορεί να ελπίζει σε εκρηκτική άνοδο ενώ είναι ανομοιογενές και αρκετά ευάλωτο από το καθεστώς Μητσοτάκη, το οποίο συνήθιζε να καταγγέλλει χωρίς όμως να αντιδρά αποτελεσματικά.

Tο ΠΑΣΟΚ ακόμη κι αν πάρει ένα αξιόλογο ποσοστό από τον ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να περιμένει τετραετίες για να δει τι ακριβώς θα γίνει, στη διάρκεια των οποίων αρκετά στελέχη του μπορεί να διαχωρίσουν τη θέση τους, προς τα δεξιά με την ενθάρρυνση της κυβέρνησης Μητσοτάκη ή προς τα αριστερά σε αναζήτηση δυναμικότερης αντιπολίτευσης.

Η κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ και η οροφή σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες του ΠΑΣΟΚ απελευθερώνει δυνάμεις στην αντιπολίτευση. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση εξουσίας πολλοί ψηφοφόροι τραβάνε τον δικό τους δρόμο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενισχύονται τα στοιχεία «ρετρό» στην αντιπολίτευση με το ποσοστό του ΚΚΕ να ανεβαίνει και τη «χαμογελαστή» πλέον Ζωή Κωνσταντοπούλου να ετοιμάζεται για δυναμική επανεμφάνιση στη Βουλή χωρίς πολιτικό πρόγραμμα, συνοδευόμενη από τον σύντροφό της τον οποίο έβαλε σε εκλόγιμη θέση στη λίστα των δεύτερων εκλογών απομακρύνοντας την υποψήφια που είχε πρωτεύσει σε σταυρούς.

Επομένως, εκτός πολιτικού απροόπτου, μετά τις εκλογές θα έχουμε ισχυρή και ανεξέλεγκτη κυβέρνηση Μητσοτάκη με καθεστωτικά χαρακτηριστικά, δύο μεσαία προς μικρά κόμματα, τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ που κινούνται στον ίδιο ευρύτερο ιδεολογικό και πολιτικό χώρο αλλά δεν επικοινωνούν μεταξύ τους και μερικά προσωπικά κομματικά «μαγαζάκια» που απλά θα συμπληρώνουν με την κακοφωνία τους την κυριαρχία Μητσοτάκη και ΝΔ.

Είχα διαγνώσει τον κίνδυνο της πλήρους επικράτησης μιας εξουσίας που κινήθηκε στα περισσότερα θέματα κάτω από τη βάση και έγινε με το πέρασμα του χρόνου ολοένα και πιο αυταρχική. Έκανα ό,τι μπορούσα για να συμβάλλω σε μια σύγκλιση ευρωπαϊκών προδιαγραφών μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ μέσα από τον αναγκαίο προγραμματικό διάλογο. Ανάλογα μηνύματα έστελναν οι πολιτικές δυνάμεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενώ μέχρι και ο Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Γερμανίας Σολτς κάλεσε τον Τσίπρα στο Βερολίνο για να περάσει, με συμβολισμό και χωρίς δηλώσεις, το μήνυμα της ευρωσοσιαλιστικής σύγκλισης.

Σε περίπτωση που ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ έκαναν την ευρωπαϊκή επιλογή που περιγράφω θα είχαν αρκετές δυνατότητες έναντι του συστήματος Μητσοτάκη, ή τουλάχιστον δεν θα φτάναμε στη σημερινή καθίζηση και πολυδιάσπαση της αντιπολίτευσης. Επίσης, η συνεργασία τους σε ευρωπαϊκά πρότυπα θα απελευθέρωνε δυνάμεις στα δεξιά τους που έχουν αντιρρήσεις για τη διαχείριση συμφερόντων και τον αυταρχισμό Μητσοτάκη αλλά δεν βρίσκουν πολιτικό χώρο για να τις εκφράσουν.

Όλα αυτά ξεπεράστηκαν από τις εξελίξεις. Μπορεί να επανέλθουν στο προσκήνιο ύστερα από μια-δυο τετραετίες Μητσοτάκη, χωρίς φυσικά να είναι βέβαιο ότι η καθυστερημένη μελλοντική συνεργασία θα αποδώσει. Το προηγούμενο της Ουγγαρίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι όσο αργότερα, τόσο χειρότερα.