Ναυτική τραγωδία με διεθνείς διαστάσεις

Ιδιαίτερα μετά το ρεπορτάζ του BBC η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν νέο γύρο αρνητικής διεθνούς δημοσιότητας.

Πολλά έγκυρα διεθνή ΜΜΕ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι αρμόδιοι για το Λιμενικό Σώμα συνέβαλαν στις διαστάσεις της τραγωδίας με πάνω από 500 νεκρούς και αγνοούμενους. Το ενδιαφέρον είναι δικαιολογημένο εφόσον πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο ναυάγιο, από άποψη ανθρώπινων απωλειών, από το 2014. Στις 18 Απριλίου 2015 πλοιάριο που κατευθυνόταν από τη Δυτική Λιβύη προς την Ιταλία βυθίστηκε με τις απώλειες να ξεπερνούν τους 800 πρόσφυγες και μετανάστες.

Από το 2014 μέχρι σήμερα υπολογίζεται ότι έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 27.000 άνθρωποι στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τη Μεσόγειο ή το Αιγαίο, σε αναζήτηση ασφάλειας και καλύτερης ζωής στην Ε.Ε.

Παρά τις απώλειες και τα περιοριστικά μέτρα το πέρασμα προς την Ε.Ε. συνεχίζεται με διάφορους περισσότερο ή λιγότερο επικίνδυνους τρόπους. Κατά κανόνα οργανώνεται από κυκλώματα διακινητών τα οποία αποκομίζουν τεράστια οφέλη.

50.318 πρόσφυγες και μετανάστες έφτασαν στην Ε.Ε. από την Κεντρική Μεσόγειο το πεντάμηνο Ιανουάριος-Μάιος 2023 και 10.285 από την Ανατολική Μεσόγειο ενώ 4.329 έφτασαν στην Ε.Ε. από τη Δυτική Μεσόγειο. Άλλοι 30.717 αξιοποίησαν τον δρόμο των Δυτικών Βαλκανίων και 4.329 τα Κανάρια Νησιά. Τέλος, 15.855 έφτασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο διασχίζοντας τη Μάγχη.

Οι αριθμοί δεν θεωρούνται ιδιαίτερα μεγάλοι. Άλλωστε το βασικό χαρακτηριστικό του 2022 ήταν η προσφυγιά 4-5 εκατομμυρίων Ουκρανών σε χώρες της Ε.Ε., ιδιαίτερα στην Πολωνία η οποία έχει μία εξαιρετικά σκληρή πολιτική έναντι των άλλων προσφύγων και μεταναστών.

Είναι όμως ανοιχτή στους Ουκρανούς και τους υποδέχεται με πολύ καλό τρόπο με το σκεπτικό ότι είναι ένας γειτονικός λαός που απειλείται από τη Ρωσία όπως και η Πολωνία σε κρίσιμες περιόδους της ιστορίας της.

Επομένως δεν είναι οι αριθμοί που φοβίζουν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη σε ό,τι αφορά τις ροές από τα νότια και τα ανατολικά, όσο η σύνθεση και το γεγονός ότι χώρες που στους στέλνουν προς την Ε.Ε., όπως η Λιβύη και η Συρία, έχουν ιδιαίτερα αρνητικά χαρακτηριστικά. Επιπλέον δεν υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να επιστρέψουν στην πατρίδα τους όπως ελπίζεται ότι θα γίνει με τους Ουκρανούς όταν ελεγχθεί η ρωσική επιθετικότητα.

Προς το παρόν η Ελλάδα πληρώνει, με αρνητική διεθνή δημοσιότητα, ένα σκληρό γεωπολιτικό παιχνίδι και την αδυναμία του Λιμενικού Σώματος - όπως άλλωστε και της Frontex - να λειτουργήσουν βάσει κανόνων που θα συνδύαζαν αποτελεσματική αντιμετώπιση των κυκλωμάτων διακίνησης και περιορισμό του κινδύνου που διατρέχουν οι απελπισμένοι που καταφεύγουν σε αυτά.

Λιβύη και στρατάρχης Χαφτάρ

Η Λιβύη είναι αποσταθεροποιημένη από το 2011, οπότε ευρωπαϊκές δυνάμεις πρωταγωνίστησαν στην πτώση του καθεστώτος Καντάφι χωρίς δυστυχώς να έχουν προετοιμάσει την επόμενη μέρα.

Η χώρα έχει… δύο κυβερνήσεις. Η μία εδρεύει στην Τρίπολη και είναι διεθνώς αναγνωρισμένη με πρωθυπουργό τον Αμπντέλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά. Ελέγχει την πρωτεύουσα και τη Δυτική Λιβύη υποστηριζόμενη στρατιωτικά κυρίως από την Τουρκία. Πρόσφατα οι κυβερνητικές δυνάμεις εξαπέλυσαν επίθεση στη Ζαουίγια, 50 χλμ., από την Τρίπολη με μία στρατιωτική μονάδα εκπαιδευμένη στη χρήση των τουρκικών drones. Ήταν μία επίδειξη δύναμης προς υποστηρικτές της κυβέρνησης του στρατάρχη Χαλιφά Χαφτάρ, ο οποίος έχει υπό τον έλεγχό του την Ανατολική Λιβύη, την Κυρηναϊκή.

Μέχρι τώρα η διακίνηση των προσφύγων και των μεταναστών προς την Ε.Ε. γινόταν από τις περιοχές υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης της Τρίπολης. Αυτό αρχίζει να αλλάζει με τις περιοχές υπό τον έλεγχο του Χαλιφά Χαφτάρ να στέλνουν περισσότερους προς την Ε.Ε. Το μοιραίο αλιευτικό που παρέσυρε στο θάνατο πάνω από 500 είχε ξεκινήσει από το Τομπρούκ, της Ανατολικής Λιβύης.

Η μετατόπιση αυτή έχει μία ενδιαφέρουσα διεθνοπολιτική διάσταση. Ολοένα περισσότεροι Αιγύπτιοι περνάνε, λόγω της επιδείνωσης της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στη χώρα τους, στην Ανατολική Λιβύη. Το πέρασμα αυτό συνδυάζεται με διακίνηση μεταναστών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μοιραίο σκάφος ήταν αλιευτικό αγορασμένο στην Αίγυπτο.

Ταυτόχρονα έρχονται αεροπορικώς από τη Δαμασκό στη Βεγγάζη, πρωτεύουσα της Κυρηναϊκής, χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από το Πακιστάν, τη Συρία και το Μπαγκλαντές,.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η τιμή του εισιτηρίου είναι 1.500 ευρώ, υπάρχει μία επιβάρυνση 500 ευρώ για… διοικητικούς λόγους, δηλαδή υπέρ του κυκλώματος που οργανώνει αυτές τις πτήσεις από τη Συρία.

Εκτιμάται ότι πραγματοποιούνται τρεις τέτοιες πτήσεις από τη Δαμασκό στη Βεγγάζη την εβδομάδα, για μεταφορά προσφύγων, μεταναστών, όπλων, ακόμη και Captagon, ενός παραισθησιογόνου που παράγεται σε μεγάλη κλίμακα στη Συρία και αποτελεί βασικό εξαγώγιμο προϊόν του καθεστώτος Άσαντ.

Εκτιμάται ότι ένας άλλος λόγος για τον οποίο ο Χαφτάρ έχει αρχίσει να στέλνει κόσμο προς την Ιταλία είναι η αντίθεσή του προς την κυβέρνηση της χώρας, η οποία υπέγραψε πρόσφατα σημαντικές ενεργειακές συμφωνίες, ύψους 6 δισ. ευρώ, με την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Χωρίς εκλογές… με συγγενείς

Θεωρητικά ο ΟΗΕ όπως και η Ε.Ε. ασκούν πίεση στις δύο αντίπαλες κυβερνήσεις για να οργανώσουν εκλογές από τις οποίες υποτίθεται ότι θα αναδειχθεί με δημοκρατικό τρόπο κυβέρνηση που θα ελέγχει το σύνολο της Λιβύης.

Η θεωρία όμως δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Η πραγματοποίηση των εκλογών αναβάλλεται συνεχώς και οι δύο ηγέτες ο Ντμπεϊμπά και ο Χαφτάρ διαπραγματεύονται πίσω από κλειστές πόρτες για το μοίρασμα της εξουσίας και του πλούτου της Λιβύης.

Για λογαριασμό του Χαφτάρ διαπραγματεύεται ένας από τους γιούς του και για λογαριασμό του Ντμπεϊμπά ο ανιψιός του. Το 2022 υπήρξε συμφωνία βάσει της οποίας ο Χαφτάρ επέτρεψε τις εξαγωγές πετρελαίου που πραγματοποιούνται κυρίως από την Ανατολική Λιβύη με αντάλλαγμα η Κεντρική Τράπεζα της Λιβύης, η οποία ελέγχεται από την κυβέρνηση της Τρίπολης, να του καταβάλει ένα σημαντικό ποσοστό από τα έσοδα προκειμένου να χρηματοδοτεί τη δική του εξουσία.

Για να υπογραφεί αυτή η συμφωνία παρενέβησαν τα ΗΑΕ (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), που είναι βασικός υποστηρικτής του Χαφτάρ. Ασκούν πλέον τεράστια επιρροή στην Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης μέσω του νέου προέδρου της, που τοποθετήθηκε τον Ιούλιο του 2022 και διαμένει, εδώ και χρόνια, στο Άμπου Ντάμπι.

Την κατάσταση περιπλέκει το γεγονός ότι οι δυνάμεις του Χαφτάρ ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό από τους μισθοφόρους της ρωσικής Wagner. Ένας άλλος γιός του Χαφτάρ ηγείται μιας καλά οργανωμένης ταξιαρχίας η οποία επιχειρεί στα νότια της χώρας με τη βοήθεια της Wagner. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ρώσοι μισθοφόροι ελέγχουν βάσεις στρατηγικής σημασίας στην περιοχή του Χαφτάρ, γεγονός που μεγαλώνει την ανησυχία των Ευρωπαίων και των Αμερικανών.

Η πρόσφατη επανεκλογή του Ερντογάν προετοιμάζει για μεγαλύτερη επιρροή της Τουρκίας στην κυβέρνηση της Τρίπολης εφόσον μέσω αυτής εξυπηρετούνται τα τουρκικά ενεργειακά συμφέροντα και προετοιμάζεται πρωταγωνιστικός ρόλος για τις τουρκικές επιχειρήσεις, στη μελλοντική ανοικοδόμηση της Λιβύης.

Επιπλέον οι δύο ισχυροί άνδρες βλέπουν την ισχύ τους να περιορίζεται σε συνθήκες μεγάλης αβεβαιότητας. Ο Χαφτάρ είναι πλέον 79 ετών, προετοιμάζει ένα καθεστώς στο οποίο θα τον διαδεχθούν οι γιοί του, οι οποίοι όμως δεν είναι αποδεκτοί από τις φυλές της Ανατολικής Λιβύης.

Στην Τρίπολη, η δημοτικότητα του Ντμπεϊμπά βρίσκεται σε κάθετη πτώση αφού η διαφθορά και η ανικανότητα της κυβέρνησης στερούν από την πλειονότητα των Λίβυων τα βασικά.

Έχουμε λοιπόν μία σύνθετη κατάσταση στη Λιβύη όπου η άσκηση πίεσης στη διεθνή κοινότητα μέσω των ροών αποτελεί μεγάλο πειρασμό και για τις δύο αντίπαλες κυβερνήσεις.

Η επιστροφή του Άσαντ

Το τελευταίο διάστημα προωθείται η επιστροφή του ηγέτη της Συρίας Άσαντ στο διεθνές προσκήνιο, με έναν τρόπο που περιπλέκει ακόμη περισσότερο τη διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού. Ο Άσαντ είναι ο μεγάλος νικητής του εμφυλίου που ξεκίνησε το 2011 και είχε σαν συνέπειες 500.000 νεκρούς και υποχρεωτική μετακίνηση 12 εκ. κατοίκων της Συρίας, εκ των οποίων περίπου οι μισοί στις γειτονικές Τουρκία, Ιορδανία και Λίβανο.

Η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ αποφάσισαν πρόσφατα να δεχθούν την επιστροφή του Άσαντ στην Αραβική Λίγκα από την οποία είχε αποβληθεί λόγω της συμφοράς που προκάλεσε στον πληθυσμό της χώρας του.

Οι Σαουδάραβες πήραν τη σχετική πρωτοβουλία θεωρώντας ότι είναι καλύτερα να ασκήσουν επιρροή, με τις δυνατότητες χρηματοδότησης που έχουν, στον Άσαντ προκειμένου να γίνει πιο συνεργάσιμος, να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο σχέδιο ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή που προϋποθέτει τη συνεννόηση με το Ισραήλ και να σταματήσει τις εξαγωγές του Captagon που «θερίζει» στη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και το Ιράκ.

Ο Άσαντ έχει ζητήσει μια πρώτη χρηματοδότηση 4 δισ. δολαρίων αλλά οι Σαουδάραβες έχουν γίνει πιο απαιτητικοί σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση καθεστώτων που βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο, όπως δείχνει και η αυστηρότερη στάση που έχουν υιοθετήσει έναντι του Σίσι της Αιγύπτου.

Τα ανοίγματα στη Συρία έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για χώρες της Ε.Ε. όπως η Ιταλία και η Ελλάδα που αντιμετωπίζουν κατά περιόδους μεγάλες ροές προσφύγων και μεταναστών.

Θα τις ενδιέφερε να αρχίσει η μεγάλη επιστροφή των εκατομμυρίων Σύρων που έχουν καταφύγει στο εξωτερικό. Δυστυχώς όμως φαίνεται να απέχουμε πολύ από αυτήν.

Όσοι κατέφυγαν στο εξωτερικό αντιμετωπίζονται από τους καταπιεστικούς του μηχανισμούς σαν… προδότες ή ύποπτοι που πρέπει να τιμωρηθούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα σπίτια τους έχουν καταστραφεί, οι συγγενείς και φίλοι τους έχουν διασκορπιστεί, ενώ τα όποια περιουσιακά τους στοιχεία έχουν περάσει σε άλλους χωρίς να υπάρχει σοβαρή δυνατότητα δικαστικής διεκδίκησής τους.

Σύμφωνα με έρευνα του ΟΗΕ μόλις 1,1% των Σύρων προσφύγων και μεταναστών στοχεύουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους το 2023, ενώ το 44% δηλώνουν ότι έχουν χάσει κάθε ελπίδα επιστροφής.

Αυτό δεν εμποδίζει τον Άσαντ να παίζει με την επιθυμία της διεθνούς κοινότητας για κάποιου είδους εξομάλυνση σε ό,τι αφορά τους πρόσφυγες και μετανάστες από τη Συρία. Φαίνεται ότι προσπαθεί να ασκήσει πίεση και μέσω της καλής συνεργασίας του με τον Χαφτάρ.  

Για την Ελλάδα η εξομάλυνση της κατάστασης στη Συρία - η οποία δυστυχώς δεν προβλέπεται - θα είχε σημαντικές ευεργετικές επιπτώσεις. Θα περιόριζε την πίεση από την Τουρκία στην οποία βρίσκονται 4 εκ. Σύριοι, θα μείωνε τις ροές από Ανατολική Λιβύη. Ανακουφισμένη θα ήταν και η Κύπρος η οποία δέχεται κατά καιρούς πίεση από τη δια θαλάσσης μετακίνηση Σύρων προσφύγων που έχουν καταφύγει στον Λίβανο.

Τριβές στην Ε.Ε.

Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν διαφορετική προσέγγιση στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, η οποία χρωματίζεται από την ιστορία και τα συμφέροντά τους.

Το 2022 είχαμε μία περίοδο έντασης στις σχέσεις Ιταλίας και Γαλλίας για το πού ακριβώς θα κατέληγαν οι πρόσφυγες που διέσωζαν τα πλοία των ΜΚΟ στη Μεσόγειο.

Η τελευταία ναυτική τραγωδία έχει ήδη οδηγήσει σε κάποια ένταση μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας, με τις ιταλικές αρχές να διευκρινίζουν ότι το υπερφορτωμένο με πρόσφυγες και μετανάστες αλιευτικό ήταν σε διεθνή ύδατα αλλά σε περιοχή αρμοδιότητας του Ελληνικού Λιμενικού το οποίο είχε ειδοποιηθεί έγκαιρα για να παρέμβει.

Από την πλευρά τους οι ελληνικές αρχές θεωρούν ότι κακώς είναι ο βασικός στόχος των διεθνών επικρίσεων και πως δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες και αρμοδιότητες για τις επιχειρήσεις διάσωσης σε διεθνή ύδατα. 

Κάθε χώρα αντιμετωπίζει το θέμα των προσφύγων και των μεταναστών με εσωτερικά πολιτικά κριτήρια γι’ αυτό και είναι πρακτικά αδύνατη η συνεννόηση για την εφαρμογή μιας κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής.

Κάθε τόσο εκδηλώνονται προσπάθειες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής και περνάνε υποστηρικτικά ψηφίσματα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε αναζήτηση της αναγκαίας κοινής πολιτικής.

Η τελευταία πρωτοβουλία οδήγησε και σε μια πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου η οποία έθεσε σαν στόχο να παίρνουν τα άλλα κράτη-μέλη από τις χώρες πρώτης εισόδου τουλάχιστον 30.000 άτομα τον χρόνο που διεκδικούν άσυλο. Σε περίπτωση που ένα κράτος-μέλος δεν δέχεται πρόσφυγες θα επιβαρύνεται με 20.000 ευρώ για κάθε έναν που της αντιστοιχεί, με τα χρήματα να πηγαίνουν σε δράσεις υπέρ της πολιτικής ασύλου της Ε.Ε.

Η απόφαση χαιρετίστηκε σαν μεγάλη πρόοδος σε σχέση με το παρελθόν, ίσως γιατί έχουν ξεχαστεί οι προηγούμενες αποφάσεις - όταν ήταν Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο Γιούνκερ - που προέβλεπαν τη μετεγκατάσταση 150.000 προσφύγων και  μεταναστών χωρίς ποτέ να εφαρμοστούν.

Με βάση τις νέες ρυθμίσεις, δίνονται μεγαλύτερες αρμοδιότητες στα κράτη-μέλη για να επαναπροωθήσουν στις χώρες προέλευσης όσους δεν δικαιούνται ασύλου. Μέχρι σήμερα μόλις το ένα πέμπτο αυτών που κρίνονται ότι δεν δικαιούνται παραμονής στην Ε.Ε. επαναπατρίζονται με επιτυχία. Δεν είναι βέβαιο όμως ότι η μεγαλύτερη ευελιξία και η έμφαση στις αρμοδιότητες των κρατών-μελών θα οδηγήσει σε καλύτερο αποτέλεσμα. Η άσκηση επιρροής σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σε γενικές γραμμές αποτελεσματικότερη απ’ ότι σε επίπεδο κρατών-μελών λόγω του ειδικού βάρους της ευρωπαϊκής οικονομίας. Για παράδειγμα, είναι πολύ δύσκολο για την Ελλάδα να συνεννοηθεί με τις αρχές του Πακιστάν ή του Μπαγκλαντές, πολύ περισσότερο με εκείνες της Λιβύης ή της Συρίας αν δεν υπάρχει συστηματική ευρωπαϊκή παρέμβαση.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι χώρες όπως η Ιταλία η οποία δηλώνει αρνητική στην υποδοχή προσφύγων και μεταναστών παραδέχονται ταυτόχρονα ότι έχουν σοβαρή έλλειψη εργαζομένων και πως χρειάζονται μετανάστες για να καλύψουν τις ανάγκες της οικονομίας. Η κυβέρνηση της Ιταλίας χρησιμοποιεί μάλιστα την έλλειψη εργαζομένων σαν δικαιολογία για την καθυστέρηση στον προγραμματισμό της απορρόφησης των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης.

Από το συνολικό πρόγραμμα των 800 δισ. η Ιταλία υπολογίζεται ότι θα λάβει 191,5 δισ., με τη μορφή επιδοτήσεων και δανείων, μέχρι το 2026.

Τα επόμενα τρία χρόνια ο πληθυσμός σε ηλικία απασχόλησης θα μειωθεί στην Ιταλία κατά 600.000 λόγω της συνταξιοδότησης πολλών εργαζομένων.

Η Τράπεζα της Ιταλίας καλεί την κυβέρνηση να δημιουργήσει «κανάλια προτεραιότητας» για την προσέλκυση ειδικευμένων εργαζόμενων από τρίτες χώρες προκειμένου να προωθηθεί το σχέδιο ανάκαμψης. Οι εργοδότες εκτιμούν ότι χρειάζονται γύρω στους 240.000 επιπλέον ξένους εργαζόμενους αλλά οι αρχές εκδίδουν άδειες εργασίας με ρυθμό 82.000 τον χρόνο.

Η περίπτωση της Ιταλίας, ακόμη περισσότερο της Ελλάδας, δείχνει ότι όπου δεν υπάρχει σύνδεση των ειδικοτήτων των μεταναστών που πηγαίνουν σε μία χώρα με τις ανάγκες της οικονομίας δημιουργούνται μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα ενώ περιορίζεται ή και μηδενίζεται το όφελος για την οικονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ καταγράφει ποσοστά φτώχειας άνω του 50% για τους μετανάστες που έφτασαν και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας.

Η επιδείνωση της κατάστασης σε διάφορα μέρη του κόσμου - ενδεικτικά αναφέρουμε τις χώρες του Σαχέλ, το Σουδάν, τη Σομαλία, την Αιθιοπία, τη Λιβύη και τη Συρία δυσχεραίνει τη διάκριση μεταξύ προσφύγων και μεταναστών. Όταν οι συνθήκες σε μία χώρα ή περιοχή υποβαθμίζονται με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η αγροτική παραγωγή και γενικότερα η τοπική οικονομία και να αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι τον κίνδυνο να πεθάνουν από πείνα, η μετακίνησή τους μοιάζει περισσότερο με προσφυγιά παρά με μετανάστευση.

Τέλος, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οι αριθμοί των προσφύγων και μεταναστών που φτάνουν στην Ε.Ε. - με εξαίρεση τα εκατομμύρια που προέρχονται από την Ουκρανία και είναι καλοδεχούμενοι - παραμένει μικρός, στα πλαίσια των δυνατοτήτων απορρόφησης από την οικονομία και την κοινωνία. Είναι όμως ο κίνδυνος της απότομης αύξησής τους, όπως το 2015-2016. Που προκαλεί την αρνητική αντίδραση της κοινής γνώμης και την πολιτική, εκλογική ενίσχυση δεξιόστροφων λαϊκιστών που υπόσχονται άμεση και δραστική λύση στο θέμα. Το παράδειγμα της Μελόνι που κυριάρχησε πολιτικά στην Ιταλία καλλιεργώντας τον φόβο των προσφύγων και των μεταναστών και η κυβέρνησή της παρακολουθούν τον αριθμό τους να αυξάνεται , είναι χαρακτηριστικό. Τώρα βέβαια η Μελόνι δεν θεωρεί ότι φταίει η κυβέρνηση της Ιταλίας για την αύξηση που καταγράφεται αλλά η Ε.Ε. και άλλα κράτη-μέλη που δεν τη στηρίζουν.