Τα πάνω κάτω στις λαϊκές αγορές

Το υπουργείο Οικονομίας έχει δώσει ήδη το νομοσχέδιο στη δημοσιότητα προς δημόσια διαβούλευση και, αν και οι παράγοντες της αγοράς έχουν θετική πρώτη αντιμετώπιση, ήδη καταγράφονται κάποιες αντιδράσεις.

Η μείζων αλλαγή που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο αφορά το καθεστώς της αδειοδότησης των παραγωγών αγροτικών προϊόντων στις λαϊκές αγορές και στο λοιπό υπαίθριο εμπόριο. Οι παραγωγοί πλέον θα αδειοδοτούνται από τους δήμους κατοικίας τους, αν και παραμένει σε ισχύ η διάταξη πως στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη η έκδοση και ανανέωση αδειών θα γίνεται από τις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας αντίστοιχα.

Παράλληλα, εκτός από τους επαγγελματίες αγρότες, άδεια παραγωγού θα μπορούν να παίρνουν και αγροτικοί και γυναικείοι συνεταιρισμοί, καθώς και ομάδες και οργανώσεις παραγωγών, ενώ για πρώτη φορά άδειες παραγωγού θα έχουν το δικαίωμα να αποκτήσουν και φυσικά πρόσωπα που παράγουν είδη λαϊκής τέχνης, κοσμήματα, καλλιτεχνήματα και λοιπά έργα πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας, υπό την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι δεν θα τους επιτρέπεται η δραστηριοποίηση στις λαϊκές αγορές.

Όσον αφορά τους επαγγελματίες πωλητές λαϊκών αγορών, επίσης θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στην αδειοδότησή τους, καθώς πλέον προτεραιότητα κατά 60% θα δίνεται στις ευπαθείς ομάδες, όπως άτομα με αναπηρία, πολύτεκνοι, τρίτεκνοι κ.λπ., και κατά 40% σε ανέργους, αν και το νομοσχέδιο διευκρινίζει ότι η αδειοδότηση, όπως και η κατανομή θέσεων στις αγορές, θα γίνεται με σύστημα μοριοδότησης, λαμβάνοντας υπόψη και τα εισοδηματικά κριτήρια.

Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι απλοποιείται, αλλά και… αυστηροποιείται, το σύστημα ελέγχων για τις άδειες παραγωγών αγροτικών προϊόντων, καθώς οι έλεγχοι θα γίνονται εκ των υστέρων και δειγματοληπτικά, δηλαδή πρώτα ο αγρότης θα υποβάλλει τα δικαιολογητικά του και θα παίρνει την άδεια και στη συνέχεια θα γίνονται αυτοψίες (στις δηλωθείσες γεωργικές εκμεταλλεύσεις του) για να διαπιστωθεί αν όντως υπάρχει η παραγωγή των προϊόντων που δηλώνονται.

Το νομοσχέδιο προβλέπει και τη δημιουργία και λειτουργία ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, μιας ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων όπου θα καταγραφούν όλοι οι αδειούχοι πωλητές, είτε είναι παραγωγοί είτε επαγγελματίες, τα είδη και οι ποσότητες που διακινούν και τα πρόστιμα που ενδεχομένως τους επιβάλλονται. Το σύστημα θα περιλαμβάνει μητρώο αδειών, μητρώο ελέγχων-προστίμων και λαϊκών αγορών και στόχος του είναι να υπάρχει επίσημη και ολοκληρωμένη εικόνα για το υπαίθριο εμπόριο και όσους δραστηριοποιούνται σε αυτό. Όσον αφορά, δε, τους παραβάτες της νομοθεσίας, το νομοσχέδιο ορίζει/καθορίζει 28 είδη παραβάσεων στο υπαίθριο εμπόριο, με χρηματικά πρόστιμα που κυμαίνονται από 100 έως και 3.000 ευρώ, αλλά και με κυρώσεις, όπως προσωρινή αλλά και οριστική ανάκληση της άδειας.

Ταυτόχρονα, με το νομοσχέδιο καταργείται η αυτοπρόσωπη προσέλευση στις λαϊκές αγορές, εφόσον ο παραγωγός αναπληρώνεται από τη σύζυγο ή τα τέκνα, γίνεται υποχρεωτική η διακριτή σήμανση, καθώς πράσινα ταμπελάκια στους πάγκους τους, με τα ονοματεπώνυμά τους, θα φέρουν οι παραγωγοί και μπλε οι επαγγελματίες πωλητές, ενώ καθιερώνονται και στις λαϊκές αγορές κανόνες για μείωση ή και απαλλαγή προστίμων σε όσους παραβάτες συνεργαστούν με τις αρμόδιες αρχές, συμβάλλοντας στη διερεύνηση υποθέσεων που έχουν να κάνουν με παράνομη ή παράτυπη διακίνηση εμπορευμάτων, φοροδιαφυγή και διαφθορά στον χώρο των υπαίθριων αγορών.

Με το νομοσχέδιο γίνεται προσπάθεια να μπει τάξη και στις λεγόμενες εμποροπανηγύρεις, κυριακάτικες, χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές, καθώς προβλέπεται ότι οι δήμοι είναι αρμόδιοι ώστε να θεσπίσουν κανόνες λειτουργίας και αδειοδότησης, ενώ τίθενται σαφή χρονικά όρια λειτουργίας αυτών των αγορών. Τέλος, θεσμοθετούνται οι αγορές χωρίς μεσάζοντες, που θα πραγματοποιούνται μία φορά το δίμηνο, δίνοντας την πρωτοβουλία διοργάνωσης σε ενώσεις πολιτών και Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ).

Μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ και αναφερόμενος ειδικά στο ζήτημα των αγορών χωρίς μεσάζοντες, ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Αντώνης Παπαδεράκης τόνισε ότι «τις θεσμοθετούμε ως δυνατότητα σε συγκροτημένους και με νομική υπόσταση φορείς καταναλωτών, κοινωνικών συνεταιρισμών, συνεταιρισμών καταναλωτών, να έχουν την πρωτοβουλία, διαμορφώνοντας αυτοί οι ίδιοι το πλαίσιο οργάνωσης μιας τέτοιας αγοράς. [...] Αυτή η πρωτοβουλία διατυπώνεται σε ένα σχέδιο, προτείνεται στο δημοτικό συμβούλιο, το δημοτικό συμβούλιο εγκρίνει τη δημιουργία της αγοράς, τη λειτουργία της αγοράς και έτσι με πρωτοβουλία και ευθύνη των ανθρώπων που την προτείνουν διοργανώνεται αυτή η αγορά με έναν νόμιμο και συγκροτημένο πλέον τρόπο».

Η έμφαση που το υπουργείο Οικονομίας δίνει στη θεσμοθέτηση των αγορών χωρίς μεσάζοντες, του αποκαλούμενου και «κινήματος της πατάτας», δείχνει και την έκταση που έχει λάβει στη χώρα το φαινόμενο αυτό, από το 2012, οπότε πρωτοεμφανίστηκαν αυτού του τύπου οι αγορές, μέχρι σήμερα, ενώ ήδη υφίσταται και Πανελλαδικό Συντονιστικό Αλληλέγγυων Δράσεων Χωρίς Μεσάζοντες, το οποίο εδώ και αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα επιχειρεί να δώσει νομική υπόσταση στις δράσεις και δραστηριότητές του.

Σημειώνεται, δε, ότι το «κίνημα» από καιρό ζητά από τα αρμόδια υπουργεία να προβούν σε παρεμβάσεις, ιδίως για τα ζητήματα του ποιοτικού ελέγχου των προϊόντων, αλλά και να αποτραπεί το φαινόμενο των αγορών-μαϊμού που, σύμφωνα με καταγγελίες, έκαναν εδώ κι εκεί την εμφάνισή τους.