Ήρθε η ώρα για μια Ελλάδα χωρίς αδέσποτα;

Του Νίκου Ράπτη*

Στην πατρίδα μας εκατομμύρια σκύλοι και γάτες ζουν σύντομες, μαρτυρικές ζωές, γεμάτες πείνα και δίψα, αγωνία, πόνο και αρρώστια. Τα αδέσποτα ζώα είναι πάντα δίπλα μας. Στην ειδησεογραφία μάς απασχολούν συχνά, ως θύματα κακοποίησης, απειλή για τη δημόσια ασφάλεια και υγεία, απεγνωσμένη έκκληση για θεραπεία ή υιοθεσία κ.λπ.

Το πρόβλημα έχει και ανθρώπινη διάσταση: πολλές χιλιάδες συμπολίτες μας –γυναίκες ως επί το πλείστον– που αυτόκλητα τα φροντίζουν διαπιστώνουν πως αυτό το έργο έχει βαρύ τίμημα στη ζωή τους. Ο χρόνος και τα χρήματα που απαιτούνται υπονομεύουν την επαγγελματική και την κοινωνική τους ζωή. Το αίσθημα ματαιότητας και απομόνωσης εντείνεται από την κραυγαλέα αντιπάθεια κάποιων γειτόνων, από τα περιπαικτικά βλέμματα και τα σχόλια και φυσικά από την ατέλειωτη ακολουθία των αδέσποτων: σαν να προσπαθείς να αδειάσεις τη θάλασσα με κουβά!

Τέλος, τα αδέσποτα αμαυρώνουν την εικόνα της χώρας μας. «Όσο κατηφορίζουμε προς τις ηλιόλουστες χώρες, τόσο μειώνεται η φιλοζωία» έγραφε το 1896 ο Εμίλ Ζολά. Τα δεινά των αδέσποτων είναι για τους επισκέπτες της χώρας μας η ατράνταχτη απόδειξη πως είμαστε μια χώρα καθυστερημένη. Πράγμα που έχει επιπτώσεις όχι μόνο στον τουρισμό αλλά στο σύνολο της συγκρότησης της «soft power» της πατρίδας μας.

«Πάντα είχαμε αδέσποτα και πάντα θα έχουμε» θα πουν κάποιοι. Δεν είναι όμως έτσι. Σήμερα γνωρίζουμε πια τι να κάνουμε ώστε να θεραπεύσουμε αυτό το κακό. Χρειάζονται λίγα χρήματα (ελάχιστα, με όρους ΑΕΠ), κάποια –διαθέσιμη– τεχνογνωσία και στοιχειώδης πολιτική βούληση να καμφθούν τα συμφέροντα που αμείβονται από το πρόβλημα.

Ξέρουμε πως χρειάζεται να ελέγχεται ο πληθυσμός των δεσποζόμενων ζώων, που είναι –φευ!– η πηγή του προβλήματος. Χρειάζεται επίσης να τονωθούν οι υιοθεσίες αδέσποτων – και να λείψουν αντίστοιχα οι περιττοί ανταγωνιστές τους, εκτροφεία, pet shops κ.λπ. Οι δήμοι να λογοδοτούν για το κάθε ευρώ που τους δίνεται για να διαχειριστούν το πρόβλημα. Θέλουμε πιο αποτελεσματική αστυνόμευση και εφαρμογή των νόμων για την κακοποίηση και τον βασανισμό των ζώων, πάει να πει αστυνομία για τα ζώα, εύκολη καταγγελία, αυστηρές ποινές.

Για να ακολουθήσει η κοινωνία, όλα τα παραπάνω καλό είναι να γίνουν με την ελάχιστη οικονομική επιβάρυνση των πολιτών και τη μέγιστη αξιοποίηση της «ψηφιακής διακυβέρνησης». Υπάρχει επίσης ανάγκη για μια πιο τελεσφόρα πολιτική εποπτεία όλων των ζώων (άγριων, «παραγωγικών» και συντροφιάς), που δεν μπορεί να είναι το ΥΠΑΑΤ, αυτό το βασίλειο της απαρχαιωμένης αντίληψης του «ζωικού κεφαλαίου».

Υπάρχουν μερικά προβλήματα που η λύση τους μοιάζει βουνό, ενώ στην πραγματικότητα είναι εύκολα διαχειρίσιμα. Διαιωνίζονται μόνο χάρη στην πολιτική ατολμία των κυβερνώντων, στην απάθεια των πολιτών και στην εριστικότητα των μικροσυμφερόντων που λυμαίνονται την κακοδαιμονία. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται π.χ. η διαχείριση των σκουπιδιών ή η βία στα γήπεδα. Παλιότερα θα συγκαταλέγαμε το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους ή ορισμένες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αλλά εκεί αποδείχθηκε πως το μόνο που χρειαζόταν για να συρρικνωθούν ήταν πολιτική βούληση και τεχνογνωσία. Κι ένα ακόμα, πιο απροσδιόριστο, συστατικό: η «ωρίμανση» της συνειδητοποίησης του προβλήματος από την κοινή γνώμη, που επωάζεται για πολύ καιρό, αλλά όταν έξαφνα ολοκληρωθεί, κανείς δεν μπορεί να σταματήσει την επίλυσή του.

Τα αδέσποτα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία: το πρόβλημα σέρνεται δίπλα μας επί αιώνες. Όμως η τεχνοκρατική γνώση και η ανάπτυξη των φιλοζωικών μας αισθημάτων ωριμάζουν την αίσθηση πως έρχεται η ώρα για μια Ελλάδα χωρίς αυτό το άγος. Με την ευκαιρία ενός ακόμη νομοσχεδίου για τα ζώα συντροφιάς, ας διαπιστώσουμε αν είμαστε έτοιμοι για το κρίσιμο άλμα.

*Ο Νίκος Ράπτης είναι διευθύνων σύμβουλος εκπαιδευτικού οργανισμού, συγγραφέας του βιβλίου «Πολιτική Φιλοζωία» (Μεταίχμιο, 2020) και μέλος του Συντονιστικού του ελληνικού Κόμματος για τα Ζώα.