Ανδρέας Ρουμελιώτης: «Η κοινωνική οικονομία είναι η απάντηση στην ανεργία»

Στο enallaktikos.gr έχουν καταγράψει και παρουσιάζουν περίπου 4.000 επιχειρήσεις, ομάδες και δομές της αλληλέγγυας κοινωνικής και συνεργατικής οικονομίας στην Ελλάδα.

Πετάνε κάποιον που δεν ξέρει κολύμπι, νύχτα, στη μέση του ωκεανού. Το διαδίκτυο είναι ωκεανός της επικοινωνίας χωρίς ορατότητα καμιά, όπου σε βομβαρδίζουν με αμφίβολες, αναξιόπιστες, προκατασκευασμένες πληροφορίες. Η υπερπληροφόρηση είναι η πρώτη εξαδέλφη της παραπληροφόρησης και οι δυο μαζί έχουν βαλθεί να σου προκαλέσουν σύγχυση. Για να μπορέσεις να τις ιεραρχήσεις και να τις αξιολογήσεις χρειάζεται παιδεία, εκπαίδευση, αρετή διάκρισης. Να διαχωρίζεις «τα εώα και τα εσπέρια». Αν το διαδίκτυο είναι το νέο συμμετοχικό και διαδραστικό μέσο ηλεκτρονικής δημοκρατίας που αμφισβητεί την κυριαρχία των καθεστωτικών media, τότε το πρώτο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να το αμφισβητήσουμε. Καμία απολύτως εμπιστοσύνη.

Εν πολλοίς ισχύουν. Γιατί ο καθένας/καθεμία μπορεί να μάθει ανά πάσα στιγμή οτιδήποτε. Αν κάποτε οι εφημερίδες και στη συνέχεια η τηλεόραση μπορούσαν να ρίχνουν καθεστώτα και να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις, τώρα αυτή τη δύναμη την έχει το διαδίκτυο και κυρίως τα social media. Έτσι ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη και το Occupy Wall Street. Ο Μπέπε Γκρίλο δεν έβγαλε δημάρχους στην Ιταλία που ήταν «εικονικοί φίλοι», χωρίς να τους γνωρίζει; Έχουμε μπει ανεπιστρεπτί στην εποχή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης-αντιπολίτευσης και των ηλεκτρονικών κομμάτων και οργανώσεων. Πρόκειται αναμφιβόλως για μια μεγάλη δημοκρατική επανάσταση, με τον κίνδυνο, βεβαίως βεβαίως, να στηθούν διαδικτυακές γκιλοτίνες.

Είμαι από τους τελευταίους των Μοϊκανών. Καταστρέψαμε εκατομμύρια δάση για να γράφουμε στο τυπωμένο χαρτί τις… σοφίες μας. Τώρα, φανταστείτε, το enallaktikos.gr, ένα «μικρό», «περίεργο» και εξειδικευμένο site, έχει 20.000 μοναδικούς αναγνώστες την ημέρα, τουτέστιν διπλάσιους από τις μεγάλες καθημερινές εφημερίδες! Σε αυτές δουλεύουν εκατοντάδες δημοσιογράφοι, ενώ εμείς μετριόμαστε στα δάχτυλα του ενός χεριού μετά από σοβαρό εργατικό ατύχημα. Η τεχνολογία θα σπρώξει τη διαφήμιση προς τα sites, το web radio - TV.

Αλτέρνατιβ, που λέμε αγγλιστί… Οδηγός επιβίωσης στην κόλαση της κρίσης. Ο τρίτος δρόμος που έχει επίκεντρο τους ανθρώπους και τις ριζικές ανάγκες τους, που ιχνηλατεί μια βιώσιμη εναλλακτική απέναντι στον άκρατο κρατισμό, όσο και στον νεοφιλελευθερισμό της Σχολής του Σικάγου και του χρηματοπιστωτικού καζίνου. Άλλωστε, χωρίς την παρεξήγηση δεν υπάρχει εξήγηση… λέει ο… προβοκατέρ.

Μας ξεπέρασε. Η αλληλέγγυα, κοινωνική και συνεργατική οικονομία αντιπροσωπεύει ήδη το 10% του ΑΕΠ της Ε.Ε., ενώ στην Ελλάδα της κρίσης ούτε το 1%. Εντούτοις, υπάρχει εδώ χάμου πολύ μεγάλο κοινό, η πιο μορφωμένη και καταρτισμένη γενιά στην Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, που τιμωρείται με την ανεργία και την ετερο-υποαπασχόληση. Όλα αυτά τα νέα παιδιά με τα masters και τα διδακτορικά ξέρουν πάρα πολύ καλά τι είναι αυτά που γράφουμε.

Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν μπορεί να κάνουν λάθος! H Γαλλία δημιούργησε υφυπουργείο Κοινωνικής Οικονομίας που, εκτός των άλλων, πιστοποιεί υπό όρους και εναλλακτικά νομίσματα. Η θεωρία του Λιετέρ, συνδημιουργού του ευρώ, ότι η νομισματική ποικιλότητα συμβάλλει στην προσαρμοστικότητα της οικονομίας κερδίζει έδαφος.

Η κοινωνική οικονομία προσφέρει δεκάδες εκατομμύρια αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας στους φτωχούς και τους νέους στην Ε.Ε. Αυξάνεται και επεκτείνεται ακόμα και μέσα σε αυτή την κρίση. Δίπλα μας, στην Ιταλία, στους 106 μεγαλύτερους κοινωνικούς συνεταιρισμούς η απασχόληση αυξήθηκε 11%. Στις χώρες που η κρίση πλήττει σκληρότερα η κοινωνική οικονομία αποδεικνύεται το ίδιο ανθεκτική: Τα τελευταία τέσσερα χρόνια η απασχόληση στην Ισπανία έχει μειωθεί πάνω από 20%, αλλά στους συνεταιρισμούς μόνο 9%. Η Πολίν Γκριν υποστηρίζει πως η συνεταιριστική οικογένεια σε όλο τον κόσμο έχει 1 δισεκατομμύριο μέλη! «Αν προσθέσουμε τον κύκλο εργασιών, μόνο από τους 300 μεγαλύτερους συνεταιρισμούς είναι ισοδύναμος με την 9η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο. Οι συνεταιρισμοί θα πρέπει να έχουν τη δική τους θέση στο G20!».

Χρησιμοποιώντας τη διεθνή εμπειρία και δύο ολόδικές μας ιδέες που γεννήθηκαν εδώ, στην Πνύκα και στα Αμπελάκια, την άμεση δημοκρατία και τον συνεργατισμό, οι ομάδες αλληλεγγύης και (δε)θελοντισμού μετεξελίσσονται σε διευρυμένα δίκτυα κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Προσφέρουν απασχόληση εφευρίσκοντας ιδεατά Τοπικά Εναλλακτικά Νομίσματα και δημιουργώντας Τράπεζες Χρόνου. Στήνουν αστικούς λαχανόκηπους, αγορές απευθείας διάθεσης τροφής Χωρίς Μεσάζοντες, φτιάχνουν οικοκοινότητες, συνεργατικά εγχειρήματα, εργασιακές κολεκτίβες, νεοφυείς επιχειρήσεις, αυτοδιαχειριζόμενους χώρους με πρωτόγνωρη κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική δραστηριότητα.

Ό,τι είναι να αποθάνει, θα αποθάνει και ό,τι έχει ιδέες και ψυχή θα σηκωθεί. Στο enallaktikos.gr έπεσε ο σέρβερ, όταν ξαφνικά μας ανακάλυψαν εκατοντάδες χιλιάδες αναγνώστες το καλοκαίρι στο δημοψήφισμα. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ έχασαν την αξιοπιστία τους γιατί τρομοκρατούσαν και λέγανε ότι θα γίνουμε Τανζανία. Όλο αυτό το κοινό δεν μας ανακάλυψε ξαφνικά επειδή υποστηρίζαμε το ΟΧΙ του στιλ: ΝΑΙ, είναι γερμανοτσολιάδες. Γράφαμε για τα γυάλινα πόδια που έχουν οι γαλλογερμανικές τράπεζες, για την «άγνωστη δύναμη που έχουμε και δεν την γνωρίζουμε». Το… ΟΧΙ ήρθε σ’ εμάς, δανείστηκε κείμενα και τα ’κανε σημαία. Επ’ ουδενί δεν ήμασταν εμείς προπαγανδιστές του ΟΧΙ.

Έχουμε και παραέχουμε! Στενοχωρήθηκα τότε, όταν άκουσα τον Τσίπρα να εξαγγέλλει το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης». Ένα σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα ενώ δεν υπήρχαν λεφτά για παροχές και κοινωνικό κράτος. Αντιθέτως, η κοινωνική οικονομία είναι ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ τρόπος για να μειωθεί η ανεργία και η μαύρη εργασία, χωρίς χρήματα, με μικροπιστώσεις. Αυτό είναι απολύτως μετρήσιμο. Αν φτάσει κι εδώ το 10% του ΑΕΠ, όπως στην Ευρώπη, η ανεργία μπορεί να μειωθεί τουλάχιστον 6-7 μονάδες με τη δημιουργία μικρών και πολύ μικρών καινοτόμων συνεργατικών επιχειρήσεων από νέους σε όλους τους τομείς και με τη βοήθεια μιας Ηθικής Συνεργατικής Τράπεζας όπως η ιταλική Banca Etica, η βραζιλιάνικη Banco Palmas, που το 2008 πήρε το βραβείο Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας από τον ΟΗΕ, η Grameen Bank στο Μπανγκλαντές ή η «Τράπεζα των Φτωχών», η οποία πήρε Νομπέλ Ειρήνης το 2006. Όπως, στην Ευρώπη, η Triodos, η GLS, η Charity Bank, η ΑSΝ, η ABS, η Νef, η CLP. Εδώ τα παιδιά του δρόμου στην Ινδία άνοιξαν τη δική τους τράπεζα, την Children Development Khazana (CDK), δεν μπορούμε εμείς;

Η Ευρώπη αναγκάστηκε να υιοθετήσει τέτοιες εναλλακτικές λύσεις, οι οποίες προέκυψαν από την κοινωνική εφευρετικότητα. Τα AMAP –οι αγορές βιοκαλλιεργητών απευθείας διάθεσης τροφής χωρίς μεσάζοντες– κατακλύζουν τη Νότια Γαλλία. Οι αγορές αγροτών κυριαρχούν σε Αμερική και Καναδά, όπου το μεγαλύτερο κίνημα είναι αυτό ενάντια στη MOSANTO και τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Η Ελλάδα μπορεί να διατηρήσει το συγκριτικό πλεονέκτημά της και να έχει διατροφική αυτάρκεια-ασφάλεια, βιοποικιλότητα με βάση τους παραδοσιακούς σπόρους από ντόπιες ποικιλίες, την αστική, βιολογική, αναγεννητική γεωργία, με τα κινήματα των τοποφάγων, τους αστικούς, σχολικούς λαχανόκηπους και ταρατσόκηπους, τα καρποφόρα δέντρα στην πόλη.

Το ΔΝΤ έχει ένα βίτσιο. Απ’ όπου περνάει θέλει να ιδιωτικοποιεί το νερό – για το οποίο θα γίνει ο 4ος Παγκόσμιος. Οι συνεταιρισμοί του νερού κερδίζουν συνεχώς έδαφος στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στη Λατινική Αμερική, στην Ευρώπη. Υποστηρίζουμε την Κίνηση 136 που έκανε το πετυχημένο δημοψήφισμα στη Θεσσαλονίκη υπέρ της συνεργατικής αυτοδιαχείρισης του νερού. Όπως άλλωστε και ο… Μπιλ Γκέιτς.

Μην το πετάς – χάρισέ το. Το σκουπίδι του ενός είναι το διαμάντι του άλλου. Ανταλλάσσουμε, ανακυκλώνουμε τα υπάρχοντα και επιδιώκουμε την αυτάρκεια. Σε ένα happening στον Λευκό Πύργο οι καλύτεροι σεφ τάισαν 5.000 ανθρώπους με τρόφιμα που προορίζονταν για τα σκουπίδια, ενάντια στη σπατάλη τροφίμων.

Είναι παράλογο τόσα διαμερίσματα να είναι άδεια και να έχουμε αστέγους και τα νεαρά ζευγάρια να ζουν με τους γονείς τους. Δεν είναι λογικό, ας πούμε, η Γερμανία να έχει εκατοντάδες συνεταιρισμούς που τα μέλη τους πουλάνε ηλιακή ενέργεια –ενώ δεν έχουν… ήλιο– κι εμείς να μην μπορούμε.

Στο enallaktikos.gr έχουμε καταγράψει και παρουσιάζουμε περίπου 4.000 επιχειρήσεις, ομάδες και δομές της αλληλέγγυας κοινωνικής και συνεργατικής οικονομίας στην Ελλάδα. Δεν θα ξανανακαλύψουμε τον τροχό. Η κοινωνική οικονομία έχει δώσει βιώσιμες λύσεις εκεί που το κράτος και ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορούν.