Κατερίνα Αντζουλάτου: «Δεν υπάρχουν απαγορευμένα θέματα»

Αστρικοί σχηματισμοί, μια ιστορία για το όνειρο και ένα σουρεαλιστικό σκηνικό με πρωταγωνιστή τον Ύπνο συνθέτουν την καινούργια παιδική παράσταση «Ο Βασιλιάς Ύπνος» του Γρηγόρη Χατζάκη, εμπνευσμένη από παραδοσιακό παραμύθι της Αθήνας του 19ου αιώνα. H Κατερίνα Αντζουλάτου είναι η βασίλισσα, που μπορεί να έχει τις σκοτεινές της πλευρές

Μιλήστε μας για την παράσταση, τον «Βασιλιά Ύπνο».

O «Βασιλιάς Ύπνος» είναι ένα παραδοσιακό παραμύθι του 19ου αιώνα που σκηνοθέτησε και διασκεύασε ο Γρηγόρης Χατζάκης. Πρόκειται, στην ουσία, για μια παρεξήγηση που προκύπτει από το όνομα «ύπνος», μια έξυπνη αφορμή για να έρθει το όνειρο στην πραγματικότητα, αλλά και για να ενωθούν δυο κόσμοι φαινομενικά αντίθετοι, το παραδοσιακό χωριό με το σύγχρονο παλάτι.

Εσείς υποδύεστε τη Βασίλισσα, που μπορεί να μην είναι «κακιά», ωστόσο έχει την τάση να παρεμβαίνει στη ζωή του γιου της. Τι είναι αυτό, πιστεύετε, στις στενές οικογενειακές σχέσεις που μας κάνει να ανακατευόμαστε στις ζωές των άλλων;

Το θέμα της παρεμβατικότητας στις ζωές των άλλων και κυρίως των γονιών προς τα παιδιά είναι τεράστιο και ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση και την προσωπικότητα. Κάποιοι γονείς από φόβο γίνονται υπερπροστατευτικοί, ελέγχοντας κάθε κίνηση του παιδιού για να μην πληγωθεί. Άλλοι δεν έχουν δικά τους ενδιαφέροντα και ζουν μέσα από τη ζωή των παιδιών τους. Η χειρότερη, κατά τη γνώμη μου, περίπτωση είναι ο γονέας-νάρκισσος, που είτε επιβεβαιώνεται από τα επιτεύγματα είτε ακυρώνεται από τα λάθη του παιδιού, εφόσον το θεωρεί προέκταση του εαυτού του. Στο μυαλό ενός τέτοιου γονέα, επειδή κρίνεται και η δική του ζωή από τις επιλογές του παιδιού του, η παρέμβαση καθίσταται βίαιη και αναπόφευκτη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ενώ η Βασίλισσα αρχικά φαίνεται παρεμβατική προσπαθώντας να κάνει στον γιο της προξενιά με πριγκίπισσες, πιστεύοντας ότι αυτό είναι για το καλό του, όταν, έστω και εσφαλμένα, αντιλαμβάνεται ότι ο γιος της αγαπάει μια φτωχή χωριατοπούλα, όχι μόνο σέβεται την επιλογή του αλλά και τη στηρίζει με υπερβάλλοντα ζήλο. Και αυτό είναι ένδειξη υγείας και αγάπης. Ο απόλυτος σεβασμός στην ελεύθερη βούληση του άλλου. Και αν μπορώ κάπως να δικαιολογήσω την αρχική της τάση για παρεμβατισμό, θα πω ότι είναι μια γυναίκα από φτωχή οικογένεια, που πολύ νέα έμεινε χήρα μεγαλώνοντας τον μέλλοντα βασιλιά, χωρίς όμως να ξέρει πώς να συμπεριφερθεί ως βασίλισσα. Είναι μια λαϊκή γυναίκα που προσπαθεί να κάνει τη βασίλισσα και προσπαθεί να μεγαλώσει έναν βασιλιά όπως ορίζει το πρωτόκολλο. Στο τέλος κερδίζει, βέβαια, η αγάπη για το παιδί της.

Είναι αυτό ένα θέμα για παιδική παράσταση;

Ο πυρήνας του συγκεκριμένου παραμυθιού είναι το δικαίωμα στα όνειρα και η πραγμάτωση αυτών. Υπάρχουν μικρότεροι δορυφόροι, όπως η αγάπη, η ελεύθερη βούληση, το τυχαίο, που όμως αποδεικνύεται σημαντικό, η καλοσύνη, η ελπίδα… Σαφώς και όλα αυτά αφορούν τα παιδιά. Σκοπός του συγγραφέα δεν είναι σε καμία περίπτωση να νουθετήσει ή να δείξει έναν δρόμο. Στόχος του είναι το κάθε παιδί να φύγει με τα δικά του συμπεράσματα και τις δικές του εικόνες για μια ιστορία που παρακολούθησε.

Υπάρχουν θέματα για τα οποία απαγορεύεται να μιλήσουμε στα παιδιά;

Σε καμία περίπτωση δεν θεωρώ ότι υπάρχουν απαγορευμένα θέματα. Εξάλλου σημασία δεν έχει τι θα πεις αλλά ο τρόπος που θα το πεις. Όλα τα θέματα θα πρέπει να θίγονται. Η απώλεια, η μοναξιά, η ελπίδα, η καταπίεση, η ζωή, γενικότερα, σε όλες τις εκφάνσεις της. Οι αποστειρωμένες ιστορίες, άλλωστε, δεν παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον, ούτε για το ενήλικο ούτε για το ανήλικο κοινό. Πάντα τα παραμύθια έχουν ένα εμπόδιο. Μια κακιά μάγισσα, μια κακιά μητριά, έναν λύκο, όπως και η πραγματικότητα. Και, το κυριότερο, τα παιδιά θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με τα συναισθήματά τους, και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα. Να μάθουν να τα αποδέχονται και να μην τα φοβούνται. Αυτός είναι και ο στόχος κατ’ εμέ του παιδικού θεάτρου: να διαμορφώσει συναισθηματικά ολοκληρωμένους και υγιείς ενήλικες.

Μικροί και μεγάλοι γελάνε και λυπούνται στα ίδια σημεία;

Η αλήθεια είναι ότι το γέλιο δεν μπορείς να το προβλέψεις. Το κοινό άλλες φορές γελάει σε σημεία όπου δεν το περιμένεις, άλλες φορές, πάλι, σε ξαφνιάζει μένοντας απαθές σε σημεία όπου είσαι σίγουρος ότι θα γελάσει. Σίγουρα οι μεγάλοι γελάνε περισσότερο με τους «παιγνιώδεις» διαλόγους του Γρ. Χατζάκη και τα παιδιά με τη δράση. Η πλοκή, όμως, είναι τόσο γρήγορη και απρόβλεπτη, που, νομίζω, κρατάει σε «επαγρύπνηση» μικρούς και μεγάλους.

Το παιδικό θέατρο μοιάζει στα δικά μας μάτια, των ενήλικων θεατών, εύκολη υπόθεση σκηνοθετικά και υποκριτικά. Είναι;

Αυτή η άποψη επικρατεί ίσως γιατί υποτιμούμε τα παιδιά. Δεν τα αντιμετωπίζουμε ως κοινό με τα δικά του βιώματα, συναισθήματα, νοημοσύνη, αισθητική. Το παιδικό θέατρο είναι δύσκολη υπόθεση. «Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα». Μπορούν να σε ξεγυμνώσουν. Είναι ειλικρινή και αυθόρμητα. Όταν βαρεθούν, θα το δείξουν. Όταν τα συνεπάρεις, θα σε ανταμείψουν. Δεν μπορείς να τα κοροϊδέψεις. Είναι αμείλικτα, αλλά και ενθουσιώδη. Εμείς δουλέψαμε ως ομάδα το κείμενο και τους χαρακτήρες σαν να απευθυνόμαστε σε ενήλικο κοινό. Γιατί το κοινό είναι ένα. Υπάρχουν παραστάσεις που τις βλέπουν τα παιδιά ενώ οι γονείς υποφέρουν και το αντίστροφο. Νομίζω ότι ο «Βασιλιάς Ύπνος» παρακολουθείται το ίδιο ευχάριστα και από τους δύο. Όλα, βέβαια, κρίνονται εκ του αποτελέσματος.

Παράλληλα, ολοκληρώσατε τα γυρίσματα στη νέα ταινία του Γιάννη Σμαραγδή με θέμα τη ζωή του Νίκου Καζαντζάκη. Πείτε μας για τον ρόλο σας, την παραγωγή…

Στην ταινία παίζω έναν μικρό ρόλο, μιας γυναίκας που μάλλον στιγμάτισε οδυνηρά τον νεαρό Νίκο Καζαντζάκη, όπως προκύπτει από την περιγραφή του στο αυτοβιογραφικό πεζογράφημα «Αναφορά στον Γκρέκο». Βυθισμένος στη θεωρία του Βούδα, θεωρούσε αμάρτημα την ερωτική επιθυμία. Κι εκεί, κάπου το 1922 στη Βιέννη, γνωρίζει σε μια κινηματογραφική αίθουσα μια γυναίκα που του ξυπνά τον ερωτικό πόθο. Της ζητά να περάσουν το βράδυ μαζί, αυτή αρνείται και του δίνει ραντεβού για την επόμενη μέρα. Φεύγοντας από τον κινηματογράφο ο Καζαντζάκης αυτοτιμωρήθηκε εμφανίζοντας μια αλλεργική νευροδερματική πάθηση γνωστή ως «νόσος των ασκητών». Το πρόσωπό του παραμορφώθηκε γεμίζοντας φουσκάλες. Οι ίδιος το χαρακτήρισε «μάσκα του δαίμονα». Δεν εμφανίστηκε ποτέ στο ραντεβού και δύο εβδομάδες μετά έφυγε από τη Βιέννη, ακολουθώντας τη συμβουλή του γιατρού του, για να απαλλαγεί από την επιθυμία του για τη Φρίντα. Ομολογώ πως δεν ήξερα αυτό το περιστατικό από τη ζωή του Καζαντζάκη και η όλη διαδικασία με συνεπήρε. Όπως και το γύρισμα, που ήταν μια απολαυστική εμπειρία. Με οδηγό τον γλυκύτατο Γιάννη Σμαραγδή και τον εξαιρετικό Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο στον ρόλο του Καζαντζάκη. Ανυπομονώ να δω την ταινίες στις αίθουσες.

Photos: Ορφέας Εμιρζάς, Δημήτρης Στρατάκης.

INFO

Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΥΠΝΟΣ

Κείμενο-Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Χατζάκης

Παίζουν: Κατερίνα Αντζουλάτου, Άννα Κολιοφώτη, Νίκος Πλυτάς, Κλεοπάτρα Τολόγκου

Σύγχρονο Θέατρο

Ευμολπιδών 45, Γκάζι

Tηλ.: 210 3464380