Γιατί ο Βασίλης Τσιάρτας δεν έχει δίκιο

«Το όνομά μου είναι Τομ. Είμαι σύζυγος και πατέρας. Όταν ήταν τεσσάρων ετών, το παιδί μου μας φανέρωσε, στη γυναίκα μου κι εμένα, με μεγάλη αποφασιστικότητα πως είναι κορίτσι. “Είμαι κορίτσι μέσα μου” μας είπε. Αυτή η δήλωση άλλαξε τη ζωή μας. Στην πραγματικότητα, ήταν κάτι που ήδη γνωρίζαμε για περισσότερο από έναν χρόνο, όταν το παιδί μας από ένα ευτυχισμένο και ανέμελο παιδάκι έγινε επιθετικό και μελαγχολικό. Καθώς μεγάλωνε και έβρισκε τα λόγια για να εκφράσει τι είχε στο μυαλό και στην καρδιά του, χρειαστήκαμε ιατρική βοήθεια. Πήγαμε σε παιδίατρο, σε παιδοψυχολόγο και gender therapist. Όλοι μάς είπαν πως “πάσχει” από δυσφορία φύλου και η μόνη “θεραπεία” που υπάρχει είναι να την αφήσουμε να ζει όπως επιθυμεί. Προσπαθήσαμε να ενημερωθούμε όσο γίνεται καλύτερα, όταν συνειδητοποιήσαμε πως 50% των τρανς παιδιών μέχρι το τέλος της εφηβείας τους αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν. Πολλά το καταφέρνουν. Ο λόγος; Δεν αισθάνονται πως η οικογένειά τους τα αγαπά και τα αποδέχεται. Ήταν τότε που αποφασίσαμε πως προτιμάμε να έχουμε μια ευτυχισμένη, υγιή κόρη από έναν νεκρό γιο». Ο Τομ Τζάκσον αισθάνθηκε την ανάγκη να στείλει αυτή την επιστολή στους «New York Times» πριν από περίπου τρία χρόνια. Είχε προηγηθεί η ομιλία της συζύγου του, Ντέμπι, στη γονική ημερίδα «Listen to your mothers» στο Κάνσας. Το βίντεο της ομιλίας της έγινε viral, η ίδια και η οικογένειά της σύμβολο στον αγώνα για τα ατομικά δικαιώματα και η μικρή Έιβερι το πρόσωπο της LGBT κοινότητας που αγωνίζεται να αλλάξει τον κόσμο.

H Έιβερι Τζάκσον γεννήθηκε με αντρικά γεννητικά όργανα. Επανακαθόρισε το φύλο της μόνη της, όταν ήταν τεσσάρων ετών. Μέχρι τότε ήταν ένα ζωηρό αγόρι που του άρεσαν οι καρχαρίες. Όταν ήταν τριών, ζήτησε από τους γονείς της να της αγοράσουν ένα φόρεμα πριγκίπισσας. Εκείνοι αρνήθηκαν. Θεώρησαν πως ίσως περνάει μια φάση που τη γοητεύουν τα φωτεινά, λαμπερά αντικείμενα και δεν θέλησαν να ξοδέψουν άδικα χρήματα. Η Έιβερι, όμως, επέμενε και οι γονείς της υποχώρησαν. Φορούσε εκείνο το φόρεμα συνέχεια και ζητούσε περισσότερα: νυχτικά, στέκα για τα μαλλιά, κορόνες. Της αγόρασαν τα περισσότερα, αλλά αρνήθηκαν να της πάρουν κοριτσίστικα εσώρουχα. Μια μέρα παρατήρησαν πως πίεζε έντονα τα γεννητικά της όργανα. Όταν τη ρώτησαν γιατί, αν έχει κάποιον πόνο ή φαγούρα, εκείνη απάντησε: «Με ενοχλούν, δεν τα θέλω». Τους επόμενους μήνες έγινε πιο επίμονη. Ήθελε να πηγαίνει για παγωτό φορώντας φτερά και ροζ παπούτσια. Όσο εκείνοι αρνούνταν τις νέες απαιτήσεις της Έιβερι, εκείνη μεταμορφωνόταν σε ένα επιθετικό, μελαγχολικό παιδί. Η πρώτη μέρα που της επέτρεψαν να πάει στο σχολείο με το νέο της φόρεμα ήταν η πιο ευτυχισμένη της ζωής της. Τις εβδομάδες που ακολούθησαν πολλές οικογένειες διαμαρτυρήθηκαν για την εμφάνισή της και πολλοί συγγενείς έπαψαν να έχουν σχέσεις μαζί τους, καθώς όμως ο ψυχολόγος και ο παιδίατρος τους διαβεβαίωσαν πως το παιδί τους είναι απολύτως υγιές, οι Τζάκσον δέχτηκαν την Έιβερι γι’ αυτό που εκείνη αποφάσισε να είναι.

Η ιστορία της Έιβερι και άλλων 80 διαφυλικών παιδιών από διάφορα μέρη της γης έγινε cover story στο «National Geographic» τον Ιανουάριο του 2017 με τον γενικό τίτλο «The Gender Revolution». Η επανάσταση των φύλων, ωστόσο, είναι μια ιστορία πόνου, διακρίσεων και μίσους.

Η τρανς ακτιβίστρια Κέιτ Μπόρνσταϊν στο βιβλίο της «Gender Outlaws» είχε γράψει: «Το πρώτο πράγμα που συνήθως ρωτάμε τους νέους γονείς είναι “αγόρι ή κορίτσι;”. Υπάρχει μια θαυμάσια απάντηση που μπορεί κάποιος να δώσει: “Δεν το ξέρουμε, δεν μας το είπε ακόμη”». Αυτή η απάντηση συνοψίζει μια σημαντική προβληματική σε σχέση με το φύλο, που αναφέρεται στην κοινωνική ταυτότητα του φύλου, στον εσωτερικό, ατομικό τρόπο δηλαδή που αντιλαμβάνεται η καθεμιά και ο καθένας μας το φύλο του, που μπορεί να μη συμβαδίζει με το φύλο που του/της αποδίδεται κατά τη γέννηση, αυτό που σχηματικά ονομάζουμε «βιολογικό φύλο». Σε αυτή την περίπτωση έχει επικρατήσει να κάνουμε λόγο για δυσφορία φύλου ή ασυμφωνία φύλου (gender incongruence), που δεν ταυτίζεται απαραίτητα με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ανθρώπου και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ΔΕΝ είναι ψυχική διαταραχή.

Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότεροι από εμάς αναρωτιόμαστε αν ένα παιδί, πέντε, επτά ή δεκατεσσάρων ετών μπορεί από αυτή την ηλικία να γνωρίζει το κοινωνικό του φύλο και αν είναι σοφό να του επιτρέπεται πριν από την ενηλικίωσή του να αποφασίσει. Εσφαλμένα, όπως σε πολλά ζητήματα στη χώρα μας, περιοριστήκαμε στη συνθηματολογία συρρικνώνοντας το νομοσχέδιο για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου στο «τα παιδιά μας θα αλλάζουν φύλο με μια αίτηση» ή στις ομοφοβικές απλουστεύσεις του Βασίλη Τσιάρτα στο Facebook. Φυσικά με λίγη ανάγνωση καταλαβαίνεις πως δεν είναι καθόλου έτσι. Στο νομοσχέδιο προβλέπεται η σύσταση ιατρικού συμβουλίου στο Γενικό Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Π. και Α. Κυριακού» και συναίνεση των κηδεμόνων. Αυτό το συμβούλιο δεν θα είναι ένα τυπικό όργανο, όπως π.χ. εκείνο που γνωμοδοτεί για τις αναπηρίες, αλλά μια ομάδα επιστημόνων που θα γνωματεύει, δεν θα αποφασίζει, για ανήλικα τρανς άτομα που πιθανόν μέχρι εκείνη τη στιγμή παρακολουθεί.

Στις ΗΠΑ και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι gender therapists είναι δημοφιλείς επιστήμονες. Ο ενδοκρινολόγος παιδίατρος Νόρμαν Σπακ, με έδρα τη Βοστόνη, σε ομιλία του στο TEDx περιέγραψε πως η πρακτική που ακολουθείται σε ανήλικους τρανς είναι μια μακρά σε διάρκεια θεραπεία. Παρακολουθούν τα παιδιά για τέσσερα ή πέντε χρόνια, ώστε τα ίδια να σκεφτούν καλά σε ποιο φύλο επιθυμούν να ανήκουν, ενώ παράλληλα κάνουν ενδοκρινολογικές εξετάσεις. Στη συνέχεια, με ένα πρόγραμμα που αποκαλούν «12-16-18», γύρω στα 12 έτη αρχίζουν να τους χορηγούν ανασταλτικές ορμόνες και στα 16 τους, μετά από νέες εξετάσεις, καταλήγουν σε νέες εκτιμήσεις, ώστε τα παιδιά στο μέλλον, αν το επιθυμούν, να μπορούν να προχωρήσουν σε επέμβαση ή όχι. Δεν είναι απόφαση μιας ημέρας, λοιπόν, η επιλογή φύλου.

Μέχρι σήμερα 19 χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (που πίεσε και την Ελλάδα να αλλάξει στάση) έχουν υιοθετήσει διαδικασία αλλαγής νομικής καταχώρισης φύλου χωρίς προαπαιτούμενες χειρουργικές επεμβάσεις ή στείρωση, καθώς μια σειρά διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί θεωρούν ότι τέτοια προαπαιτούμενα συνιστούν είδος βασανισμού, απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, ενώ ταυτόχρονα παραβιάζουν την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή των εν λόγω ανθρώπων.

Τέλος, όσοι φοβούνται πως θα διαφθαρούν οι έφηβοί μας –αλήθεια, από ποιους;– ας αναρωτηθούν πόσες αυτοκτονίες ή καταθλίψεις σχετίζονται με το ομοφοβικό και τρανσφοβικό bullying στα σχολεία, εκεί δηλαδή όπου ακόμη δεν υπάρχει επαρκές μάθημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης συμπεριληπτικό της καταπολέμησης των στερεοτύπων με βάση το φύλο, την έκφραση φύλου και την ταυτότητα φύλου.

Οι κοινωνίες προχωράνε αποκλειστικά προς τα μπροστά, τουλάχιστον όσον αφορά τα ατομικά δικαιώματα και τον αυτοπροσδιορισμό, όσο κι αν αντιδρούν κάποιοι. Πάντα υπήρχαν αυτοί οι κάποιοι. Ήταν εκείνοι που δεν αναγνώριζαν το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, το δικαίωμα μόρφωσης στους μαύρους, το σύμφωνο συμβίωσης στους ομόφυλους.