Νόμος, Θάνου και ηθική - Free Sunday
Νόμος, Θάνου και ηθική

Νόμος, Θάνου και ηθική

 

Στις σύγχρονες δημοκρατίες ο νόμος που ψηφίζεται από το κοινοβούλιο (υποτίθεται ότι) εκφράζει τη μέση αντίληψη για το θέμα που ρυθμίζει ή, έστω, την κυρίαρχη. Αν ο νόμος εκφράζει, πράγματι, τη μέση αντίληψη, θα αντέξει στον χρόνο. Σε αντίθετη περίπτωση, θα τροποποιηθεί ή θα καταργηθεί από την επόμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Είναι γεγονός ότι ο νόμος στην κοινοβουλευτική δημοκρατία υλοποιεί την αντίληψη της πλειοψηφίας, όπως αυτή τεκμαίρεται ότι εκφράζεται από τους βουλευτές. Τούτο δεν σημαίνει ότι η εκάστοτε πλειοψηφία μπορεί να νομοθετεί ό,τι και όπως νομίζει.

Στη δημοκρατία ενός κράτους δικαίου η νομοθέτηση (πρέπει να) κατοχυρώνει σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα στην αντίθετη άποψη, τα δικαιώματα της μειοψηφίας και φυσικά την ελευθερία έκφρασης και δράσης του ατόμου υπό τον όρο ότι δεν θίγονται οι υπόλοιποι. Διαφορετικά, δεν πρόκειται για κράτος δικαίου, ούτε για ουσιαστική δημοκρατία. Ο νόμος, εντέλει, δεν αρκεί να υπάρχει και να εφαρμόζεται για να επιτύχει, αλλά πρέπει να ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένους δεοντολογικούς κανόνες, που υπάρχουν έξω από αυτόν.

Ένας τρόπος για να λειτουργήσει καλύτερα η δημοκρατία θεωρήθηκε ότι είναι η οργάνωση και λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών εποπτείας συγκεκριμένων τομέων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Οι ανεξάρτητες αρχές (υποτίθεται ότι) έχουν οργανωτική αυτονομία, ιδιαίτερο τρόπο επιλογής των στελεχών και κατά συνέπεια αυξημένο κύρος, ώστε να επεμβαίνουν και να ρυθμίζουν τον τομέα της αρμοδιότητάς τους με τρόπο κοινώς αποδεκτό και αμερόληπτο.

Η λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών ρυθμίζεται σε μεγάλο ποσοστό από την (εκάστοτε) κυβέρνηση και υπόκειται (φυσικά) στον έλεγχο της Δικαιοσύνης.

Ειδικά στο επίπεδο της στελέχωσης, η επιλογή προσώπων εξειδικευμένων στο αντικείμενο, αυξημένου κύρους και διακομματικής αποδοχής τεκμαίρεται ότι προσδίδει κύρος στην αρχή.

«Σκληρός νόμος, αλλά νόμος» έλεγαν οι Ρωμαίοι, αλλά αυτοί δεν είχαν δημοκρατία. Πολύ περισσότερο, δεν είχαν κράτος δικαίου, με τη σύγχρονη εκδοχή του.

Η κ. Βασιλική Θάνου τοποθετήθηκε πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού νόμιμα. Τηρήθηκαν οι κείμενες διατάξεις. Νόμιμα τοποθετήθηκε ως αντιπρόεδρος της ίδιας αρχής υψηλόβαθμο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, όπως επίσης νόμιμα τοποθετήθηκε διευθυντής της αρχής έτερο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Τρεις στους τρεις «σεσημασμένοι» Συριζαίοι, νόμιμα πάντα. Έτερο κομματικό στέλεχος ορίστηκε εισηγητής. Πρακτικά, τέσσερις από τους οκτώ που θα έπαιρναν αποφάσεις, συν ο διευθυντής, συνδέονταν ευθέως με τον ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, σε θέσεις εισηγητών τοποθετήθηκαν και υπάλληλοι της αρχής, οι οποίοι θα βρίσκονταν σε υπηρεσιακή εξάρτηση από τους τρεις προηγούμενους.

Το συνολικό αποτέλεσμα, όπως διαμορφώθηκε, σας φαίνεται «νόμιμο»;

Τυπικά, μπορεί να είναι νόμιμο. Τηρήθηκαν οι κείμενες διατάξεις. Ουσιαστικά, πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση της δημοκρατικής αρχής, όπως και καταπάτηση κάθε έννοιας κράτους δικαίου.

Ό,τι είναι νόμιμο δεν καταλήγει να είναι και ηθικό. Πολύ περισσότερο, δεν καταλήγει να είναι δημοκρατικό. Έχει μεγάλη σημασία το τι σκέφτεται και αισθάνεται ο εφαρμοστής. Αν αυτός δεν πιστεύει στη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου, περιορίζεται (ή επιδιώκει!) στο να τηρεί μια τυπική νομιμότητα, προκειμένου να επιβάλει τη δική του άποψη, περιφρονώντας κάθε αντίθετη, αλλά κυρίως καταστρατηγώντας το πνεύμα λειτουργίας των θεσμών και τσαλακώνοντας την ουσία για την οποία υπάρχουν.

Ειδικά στο θέμα της Αρχής Ανταγωνισμού και του ξηλώματος της κ. Θάνου και των λοιπών, η κριτική εστιάστηκε από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ σε ζητήματα τήρησης της νομιμότητας. Λογικό. Δεοντολογικά, δεν έχουν να πουν τίποτα. Ηθικά, είναι απόλυτα εκτεθειμένοι. Επικαλούνται τον νόμο, διότι, όπως οι Ρωμαίοι δεν είχαν, τούτοι εδώ δεν πιστεύουν στην πραγματική δημοκρατία. «Εμείς ή αυτοί».

Η Αριστερά της ιδεολογίας, του ανθρωπισμού και των ιδανικών απέμεινε να επικαλείται την τυπική τήρηση του νόμου, έχοντας προηγουμένως η ίδια παραβιάσει τις θεμελιώδεις αρχές και τη φιλοσοφία της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Αποδεικνύοντας, για άλλη μια φορά, ότι Αριστερά σημαίνει, εντέλει, κομμουνισμός, ο οποίος στην καλύτερη περίπτωση πιστεύει στην ολιγαρχία. Καλοί είναι μόνο οι δικοί μας.

Η υπόθεση της Αρχής Ανταγωνισμού δείχνει με καθαρό τρόπο τη βασική αδυναμία της Αριστεράς στη χώρα μας: ανέκαθεν θεωρούσε εαυτήν αυθεντία, άσπιλη και αμόλυντη. Με αυτό το «ηθικό πλεονέκτημα» κορόιδευε ανοιχτά κάθε αντίθετη άποψη, θέση και ιδεολογία. Της διέφυγε(;) το γεγονός ότι περιφρονώντας ιδεολογίες περιφρονούσε ανθρώπους και ότι αργά ή γρήγορα, όταν ερχόταν η ώρα να κυβερνήσει, θα συγκρουόταν με την πραγματικότητα: με τους άλλους ανθρώπους!

Κανένας λογικός άνθρωπος δεν είναι ευχαριστημένος όταν έρχεται ο «άσπιλος και ο αμόλυντος» αφ’ υψηλού να τον περιφρονήσει και να παραβιάσει, με τον χειρότερο τρόπο, τη δημοκρατική αρχή.

Η κ. Θάνου τοποθετήθηκε το 2015 πρόεδρος του Αρείου Πάγου με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στις 3 το πρωί. Νόμιμα. Ουδείς απαγορεύει στο Υπουργικό Συμβούλιο να συνεδριάζει ξημερώματα.

Νόμιμα, την ίδια στιγμή, έμειναν κενές οι θέσεις των προέδρων των άλλων δύο ανώτατων δικαστηρίων. Ως συνέπεια, η κ. Θάνου έγινε στη συνέχεια υπηρεσιακή πρωθυπουργός και στο μεταξύ διενεργήθηκε το δημοψήφισμα.

Το συνολικό αποτέλεσμα σας φαίνεται «νόμιμο»;

Παρενθετικά, ας θυμηθούμε ότι… νόμιμα και ο κ. Πολάκης και ο κ. Καμμένος είχαν επιδιώξει και είχαν πετύχει, παλιότερα, για τους εαυτούς τους την προστασία του νόμου περί ευθύνης υπουργών, τον οποίο οι ίδιοι θεωρούσαν «κατάπτυστο», διότι, κραύγαζαν τότε, έδινε ασυλία «σε αυτούς που κατέστρεψαν τη χώρα».

Κάποτε, η μη πληρωμή οφειλών στο Δημόσιο ύψους 3.001 ευρώ ήταν ποινικό αδίκημα. Αργότερα, το όριο ανέβηκε στα 5.001 ευρώ, κατόπιν στα 20.001 ευρώ και πλέον βρίσκεται στα 100.001 ευρώ. Κατά συνέπεια, αν δεν πληρώσω φόρους ύψους 100.000 ευρώ στο Δημόσιο, δεν διώκομαι ποινικά… νόμιμα. Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν είμαι φοροφυγάς;

Εν ολίγοις, το να διορίσεις αποκλειστικά δικούς σου σε μια «ανεξάρτητη αρχή», τυπικά νόμιμα, δεν σημαίνει ότι υπηρέτησες τη δημοκρατία. Το αποτέλεσμα δείχνει ότι την παραβίασες και δημιούργησες μια έκτακτη κατάσταση.

Εκ των πραγμάτων, η έκτακτη κατάσταση αντιμετωπίζεται με έκτακτα μέτρα. Πέρα από την τυπική νομιμότητα, στην περίπτωση της κατάχρησης των δυνατοτήτων του νόμου (διότι περί αυτού πρόκειται) δεοντολογίας προέχει η ουσιαστική αποκατάσταση της δημοκρατικής αρχής. Οι σφετεριστές πρέπει να εξοστρακίζονται. Η αποκατάσταση της ουσιαστικής νομιμότητας προέχει.

Το ότι ελέγχοντας κανείς την Αρχή Ανταγωνισμού, κατ’ ελάχιστον, επηρεάζει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του επιχειρηματικού γίγνεσθαι και μπορεί να βάλει και τρικλοποδιές στην κυβερνητική πολιτική ας το αφήσουμε προς το παρόν ασχολίαστο. Κάθε «έγκλημα», ωστόσο, προϋποθέτει και ένα, καθόλου ευγενές, κίνητρο.