Μπορεί η πρόεδρος να μη δώσει θρησκευτικό όρκο;

Όταν στην έννομη τάξη για το ίδιο θέμα ισχύουν δύο ρυθμίσεις αντιφατικές μεταξύ τους, χωρίς να εμφιλοχωρεί κάποιο νομοθετικό σφάλμα, ο ερμηνευτής του νόμου καλείται να εφαρμόσει τη λεγόμενη “αρχή της πρακτικής εναρμόνισης”. Ουσιαστικά καλείται ο ερμηνευτής του νόμου να τηρήσει το κανονιστικό περιεχόμενο των εμπλεκόμενων διατάξεων, αναζητώντας τη χρυσή τομή, επιδιώκοντας να τις εναρμονίσει κατά το μέγιστο δυνατό, χωρίς να εκτοπίζει η μία την άλλη.

Η “αρχή της πρακτικής εναρμόνισης” είναι από τις πρώτες αρχές που διδάσκονται οι φοιτητές στις Νομικές Σχολές, καθώς μαθαίνουν να σκέφτονται νομικά, να ερμηνεύουν τον νόμο μεθοδικά και πρώτα και κύρια τον νόμο των νόμων: Το Σύνταγμα της χώρας. Όλα αυτά μπορεί να φαντάζουν πολύ θεωρητικά ή και αδιάφορα για έναν απλό παρατηρητή των πολιτικών δρώμενων στη χώρα. Εκεί όμως που η νομική επιστήμη συναντά την πραγματική ζωή και η πολιτική συναντά την ...παραπολιτική, η δυσαρμονία είναι έκδηλη.

Την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων ανέφερε ότι “σχετικά με την ορκωμοσία της νέας Προέδρου της Δημοκρατίας, συνεργάτες της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου δήλωσαν, απαντώντας σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Η Πρόεδρος γνωρίζει άριστα το Σύνταγμα και δεν θα ετίθετο ποτέ ζήτημα να ορκιστεί με όρκο διαφορετικό από τον ρητά προβλεπόμενο θρησκευτικό όρκο»”.

Ποιοι είναι αυτοί οι συνεργάτες της Προέδρου και πόσο καλή εικόνα έχουν περί των γνώσεών της; Θα μπορούσε να είναι ένα ερώτημα αυτό. Όπως και γιατί να χρειάζεται η νέα πρόεδρος να διευκρινίσει κάτι απλό διά κύκλων της και να μην το πράττει η ίδια με μία λιτή δήλωση ή ανακοίνωση. Το θέμα, όμως, δεν αφορά την αδιαμφισβήτητη αυθεντία της προέδρου περί του δικαίου, προφανώς ούτε και το αν θα δώσει θρησκευτικό όρκο, αλλά μια επικοινωνιακή διαχείριση της τοποθέτησής της από ...κάποιους συνεργάτες της.

Οι δηλώσεις των “κυβερνητικών κύκλων” ανέκαθεν διευκόλυναν το πολιτικό ρεπορτάζ, οι πολιτικοί συντάκτες μπορούσαν να γράφουν και καμιά παραπάνω λεπτομέρεια, με την ασφάλεια ότι ο ...ανώνυμος κύκλος δε θα έβγαινε να τους καταγγείλει ότι δεν απέδωσαν ορθά τα λεγόμενά του. Διευκόλυναν όμως και την εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς αν οι κύκλοι διαψεύδονταν από τα ίδια τα γεγονότα, δε χρεωνόταν ονομαστικά κανείς τη διάψευση, δεν καθίστατο κανείς αναξιόπιστος. Έρχονταν άλλοι κύκλοι και διευκρίνιζαν κ.ο.κ.

Στην εν λόγω περίπτωση, όμως, ελλοχεύει ο κίνδυνος οι κύκλοι να εκθέσουν το πρόσωπο, την άποψη του οποίου υποτίθεται ότι εκφράζουν.

Στην ιστοσελίδα της Βουλής μπορεί εύκολα ο καθένας να διαβάσει, αν δεν το γνωρίζει, τι προβλέπει το Σύνταγμα για την ορκωμοσία του Προέδρου της Δημοκρατίας:

https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/

Το άρθρο 33 στη δεύτερη παράγραφο αναφέρει συγκεκριμένα: “O Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πριν αναλάβει την άσκηση των καθηκόντων του, δίνει ενώπιον της Bουλής τον ακόλουθο όρκο: «Oρκίζομαι στο όνομα της Aγίας και Oμοούσιας και Aδιαίρετης Tριάδας να φυλάσσω το Σύνταγμα και τους νόμους, να μεριμνώ για την πιστή τους τήρηση, να υπερασπίζω την εθνική ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της Xώρας, να προστατεύω τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των Eλλήνων και να υπηρετώ το γενικό συμφέρον και την πρόοδο του Eλληνικού Λαού»”.

Θα μπορούσε η κυρία Σακελλαροπούλου, πανθομολογούμενα άριστη γνώστης του Συντάγματος και της ερμηνείας του να αρνηθεί να δώσει τον προβλεπόμενο θρησκευτικό όρκο; Θα μπορούσε να επικαλεστεί τη συνταγματικά κατοχυρωμένη θρησκευτική της ελευθερία;

Συγκεκριμένα, την πρώτη παράγραφο του άρθρου 13 του Συντάγματος που ορίζει ότι “η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός”, μαζί και το άρθρο 4 του Συντάγματος περί ισότητας όλων των Ελλήνων ενώπιον του νόμου;

Το άρθρο που προβλέπει τον θρησκευτικό όρκο του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι σε πρόδηλη δυσαρμονία με τη θρησκευτική ελευθερία -της κυρίας Σακελλαροπούλου εν προκειμένω- και την πολιτική ισότητα.

Δεδομένου ότι οι εν λόγω αντικρουόμενες διατάξεις είναι ανεπίδεκτες αναθεώρησης με την πρόβλεψη για θρησκευτικό όρκο να ερμηνεύεται ως “κανονιστική ανορθογραφία στη συστηματική αρχιτεκτονική του Συντάγματος”, η απάντηση στο ερώτημα αν η κ. Σακελλαροπούλου, μπορεί να ορκιστεί ΠτΔ χωρίς να δώσει τον προβλεπόμενο θρησκευτικό όρκο είναι η εξής: Είναι υποχρεωμένη να δώσει την πανηγυρική διαβεβαίωση του άρθρου 33 παρ. του Συντάγματος, αλλά με όποιον τρόπο της επιτρέπει η ελεύθερη θρησκευτική της συνείδησης. Ψιλά γράμματα; Βιασύνη και προχειρότητα των ανώνυμων κύκλων; Η λογική πάντως ανέκαθεν ήταν τετράγωνη...