Ιδιωτικό χρέος, η επόμενη ωρολογιακή βόμβα

Η αλήθεια των αριθμών προκαλεί πραγματικό ίλιγγο: τα χρέη προς το Δημόσιο αυξάνονται σχεδόν κατά 1 δισ. ευρώ τον μήνα, ανερχόμενα σε 91,6 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2016, οι οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν διογκωθεί κατά 1,5 δισ. ευρώ τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται πλέον στο άκρως ανησυχητικό 36,6% επί του συνόλου των δανείων! 

Παράλληλα, εν τη απουσία σχετικής νομοθετικής ρύθμισης, αλλά και λόγω του ότι με την τελευταία τροποποίηση του Ν. 3869/2010 (ευρέως γνωστού ως «νόμου Κατσέλη») οι προϋποθέσεις υπαγωγής έγιναν πιο αυστηρές, τους τελευταίους μήνες έχει ξεκινήσει η διενέργεια πλειστηριασμών ακινήτων, ακόμα και πρώτων κατοικιών, συνηθέστερα –μάλιστα– τη επισπεύσει του ελληνικού Δημοσίου. Εξάλλου, έχει καταστεί –πλέον– εφικτή η πώληση «κόκκινων» δανείων προς ξένα ή εγχώρια funds, με αποτέλεσμα οι δανειολήπτες να ενδέχεται να βρεθούν να οφείλουν σε νέο, «επιθετικότερο» δανειστή.

Αυτή είναι –grosso modo– η εικόνα παράλυσης της πραγματικής οικονομίας. Πολίτες χωρίς την παραμικρή αγοραστική δύναμη, επιχειρήσεις που φυτοζωούν, εταιρείες που αδυνατούν λόγω της μεγάλης κωλυσιεργίας στις σχετικές διαδικασίες ακόμα και να πτωχεύσουν ή να «κλείσουν βιβλία». 

Ανάμεσα, δε, στους αληθώς αδυνατούντες, επιχειρούν να επωφεληθούν από τα συμπαρομαρτούντα της κρίσης και οι λεγόμενοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές», εκείνοι δηλαδή που, ενώ μπορούν να εκπληρώνουν τις συμβατικές, φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις τους, παρουσιάζουν τεχνηέντως τη δυστροπία τους ως δήθεν αντικειμενική αδυναμία, επιτείνοντας το προς επίλυση πρόβλημα.

Από τα ανωτέρω προκύπτει αβίαστα ότι το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους αποτελεί μια αληθινή ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του ελληνικού κράτους, μια βόμβα της οποίας η απενεργοποίηση πρέπει να είναι η πρώτιστη προτεραιότητα μιας υπεύθυνης κυβέρνησης. Πριν από λίγες ημέρες η ΝΔ παρουσίασε μια ολοκληρωμένη πρόταση για το ιδιωτικό χρέος. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει νομοθετικές πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις στους ακόλουθους άξονες:

• Περαιτέρω επιτάχυνση στη διαδικασία εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων του Ν. 3869/2010, με παράλληλο διαχωρισμό των αιτούντων-οφειλετών σε τρεις κατηγορίες: α) οφειλέτες χωρίς περιουσιακά στοιχεία, β) οφειλέτες με μοναδικό περιουσιακό στοιχείο την κύρια κατοικία τους και γ) οφειλέτες με επιπλέον της κύριας κατοικίας τους περιουσιακά στοιχεία, και συζήτηση κατά προτεραιότητα των αιτήσεων της τρίτης κατηγορίας. Με τον τρόπο αυτό αφενός μεν οι τελούντες σε πραγματική μόνιμη και γενική αδυναμία εκπλήρωσης των οικονομικών τους υποχρεώσεων θα πάψουν να παραμένουν δέσμιοι παρατεταμένης ανασφάλειας, αφετέρου δε οι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» θα κληθούν τάχιστα να εκπληρώσουν τις έναντι παντός υποχρεώσεις τους, γεγονός που θα λειτουργήσει και ως αντικίνητρο στην κατάθεση καταχρηστικών και παρελκυστικών αιτήσεων.
• Εισαγωγή κυρώσεων και κινήτρων στις τράπεζες, προκειμένου να δρουν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
• Απλοποιημένη εξωδικαστική επίλυση για μικρομεσαίες επιχειρήσεις και επιτηδευματίες. Έτσι, σε περίπτωση καθυστερούμενων οφειλών, τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα θα προτείνουν αναδιάρθρωση του χρέους του οφειλέτη, επί τη βάσει των προβλέψεων που έχουν κάνει τα ίδια. Η επιτευχθησόμενη συμφωνία οφειλέτη-τράπεζας θα συμπαρασύρει αυτόματα και αναλογικά προσαυξήσεις και πρόστιμα προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ η κύρια οφειλή θα ρυθμίζεται σε δόσεις ανάλογα με τη ρύθμιση της οφειλής προς τα τραπεζικά ιδρύματα.
• Θεσμοθέτηση ταχείας διαδικασίας δικαστικής ρύθμισης οφειλών πριν από την προσφυγή στις διατάξεις του Πτωχευτικού Κώδικα, για όσες επιχειρήσεις δεν υπάγονται –λόγω τζίρου– στην ως άνω εξωδικαστική διαδικασία. Μέσω αυτής, θα δύναται να υποβληθεί προς το αρμόδιο δικαστήριο προς επικύρωση σχέδιο ρύθμισης οφειλών, εφόσον συναινεί σε αυτό το 50,1% του συνόλου των πιστωτών.
• Ουσιαστική αναμόρφωση της πτωχευτικής διαδικασίας, με γνώμονα την ταχύτερη ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών. Η διαδικασία της πτώχευσης στην Ελλάδα διαρκεί συνηθέστατα 7, 8 ή και 10 χρόνια, με αποτέλεσμα από τη μια ο επιχειρηματίας να μην έχει στην πράξη την ευκαιρία επανεκκίνησης και από την άλλη οι πτωχευτικοί πιστωτές να μην ικανοποιούν ποτέ τις έναντι της «πτωχής» απαιτήσεις τους. Σκοπός της διαδικασίας αναμόρφωσης θα είναι η διαδικασία ρευστοποίησης της πτωχευτικής περιουσίας και ικανοποίησης των πτωχευτικών πιστωτών να ολοκληρώνεται εντός 24 μηνών.

Τα ανωτέρω φαντάζουν –πράγματι– αυτονόητα για μια παραπαίουσα οικονομία, που ταλανίζεται από παροιμιωδώς άστοχες αποφάσεις και δράσεις μιας ιδεοληπτικής κυβέρνησης.

Εμφορούνται από την αφετήρια σκέψη ότι μόνο μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία και την –εντεύθεν– στήριξη αυτής μπορεί η ελληνική οικονομία να ανακάμψει. Απαιτούν, εντούτοις, στοχοπροσήλωση, υπευθυνότητα και τεχνοκρατικό ανθρώπινο δυναμικό, όλα εκείνα, δηλαδή, τα οποία στερείται η συγκυβέρνηση των κ.κ. Τσίπρα και Καμμένου.