1968: Η χρονιά που «έπεσαν» οι Κάννες

Ήταν 10 Μαΐου του 1968 και όλα ήταν έτοιμα για την 21η διοργάνωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Η Κρουαζέτ έστρωνε κόκκινα χαλιά, οι στάρλετ χάριζαν πόζες ηδυπάθειας, το λιμάνι γέμιζε με κότερα και οι πρώτες αφίξεις λαμπερών καλεσμένων ήταν γεγονός.

Δυστυχώς για κάποιους, η έναρξη του φεστιβάλ συνέπεσε με τη συμπλοκή περίπου20.000 Γάλλων φοιτητών της Σορβόννης στο Παρίσι με αστυνομικές δυνάμεις. Οι φοιτητές διαδήλωναν κατά των τακτικών της κυβέρνησης του Σαρλ ντε Γκολ πάνω σε θέματα παιδείας και όχι μόνο. Από τις βίαιες συγκρούσεις εκατοντάδες άνθρωποι κατέληξαν στο νοσοκομείο. Δύο μέρες αργότερα 2 εκατομμύρια Γάλλοι εργάτες κατέβηκαν σε γενική απεργία σε ένδειξη συμπαράστασης στους φοιτητές και πολύ γρήγορα τα μέσα άρχισαν να κάνουν λόγο για εθνική εξέγερση.

Ωστόσο, ο πρόεδρος του Φεστιβάλ των Καννών Ρομπέρ Φαβρ Λε Μπρε δεν έβρισκε λόγο ανησυχίας. Ήταν σίγουρος πως το φεστιβάλ θα ολοκληρωνόταν στις 24 Μαΐου. Οι Ευρωπαίοι σκηνοθέτες, όμως, είχαν διαφορετική γνώμη.

Κι ενώ, πράγματι, η πρεμιέρα είχε την απαραίτητη λάμψη με ταινία έναρξης το «Όσα παίρνει ο άνεμος» του Βίκτορ Φλέμινγκ σε μια επετειακή προβολή με οικοδέσποινα την πριγκίπισσα του Μονακό Γκρέις Κέλι, η επόμενη μέρα ήταν τελείως διαφορετική.

Η Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Γαλλίας ζητά από τους διοργανωτές να σταματήσουν οι προβολές στις 12 του Μάη, ως ένδειξη συμπαράστασης στη γενική εθνική απεργία που είχε προκηρυχθεί. Το αίτημα δεν γίνεται δεκτό. Ο Ρομπέρ Φαβρ Λε Μπρε είναι αποφασισμένος οι προβολές να γίνουν κανονικά. Την επόμενη μέρα μια ομάδα φοιτητών πραγματοποιεί καθιστική διαμαρτυρία στην είσοδο του Παλέ. Οι καλεσμένοι με σμόκιν και ακριβές τουαλέτες περνούν ανάμεσά τους προκειμένου να μπουν στην αίθουσα, ενώ την ίδια βραδιά στο Παρίσι οι συμπλοκές κορυφώνονται με τη Νύχτα των Οδοφραγμάτων.

Στις 17 Μαΐου οι φοιτητές της Σχολής Φωτογραφίας και Κινηματογράφου της οδού Vaugirard, μαζί με το συνδικάτο των τεχνικών, ψηφίζουν απόφαση γενικής απεργίας όλων των στούντιο, την κατάληψη των χώρων του πανεπιστημίου και τη διακοπή του φεστιβάλ. Σε αντίποινα, ο υπουργός Πολιτισμού Αντρέ Μαλρό απολύει τον διευθυντή της Ταινιοθήκης Ανρί Λανγκλουά. Το γεγονός οδηγεί στη σύσταση μιας επιτροπής υπεράσπισής του, που αποφασίζει να κινηθεί άμεσα διεθνοποιώντας το θέμα. Είναι η μέρα που ο Φρανσουά Τριφό φτάνει στις Κάννες.

«Θα σας διαβάσω μια ανακοίνωση που συντάχθηκε χθες το βράδυ» λέει ο Φρανσουά Τριφό στους δημοσιογράφους που έχουν συγκεντρωθεί. «Η Συνέλευση Πληροφόρησης και Δράσης του Γαλλικού Κινηματογράφου, με την εξουσία που της παρέχουν οι φοιτητές από τις 15 Μαΐου του 1968, ζητά απ’ όλους τους σκηνοθέτες, παραγωγούς, διανομείς, ηθοποιούς, δημοσιογράφους και τα μέλη της κριτικής επιτροπής που βρίσκονται στις Κάννες να αντιταχθούν, μαζί με τους ξένους ομολόγους τους και με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, στη συνέχιση του φεστιβάλ. Να δείξουν αλληλεγγύη στους απεργούς εργάτες και φοιτητές. Να καταγγείλουν την αστυνομική καταπίεση και να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους απέναντι στη γαλλική κυβέρνηση και τη βιομηχανία του κινηματογράφου».

Τον λόγο μέσα στην σε αναβρασμό αίθουσα παίρνει ο Γκοντάρ: «Δεν υπάρχει ούτε μία ταινία που να δείχνει τα προβλήματα των εργατών και των φοιτητών. Ούτε η ταινία του Φόρμαν, ούτε η δική μου, ούτε του Πολάνσκι ή του Φρανσουά (Τριφό). Βρισκόμαστε πίσω από την εποχή μας». Στο πλευρό τους ο Λουί Μαλ, ο Κλοντ Λελούς, ο Αλέν Ρενέ, ο Τέρενς Γιανγκ.

«Θυμάμαι πολύ έντονα εκείνη τη συνέντευξη Τύπου, στην οποία ανακοινώθηκε ότι το Φεστιβάλ των Καννών του 1968 δεν επρόκειτο να συνεχιστεί. Η 19η Μαΐου, η ημέρα που διακόπηκε, ήταν μια σπουδαία ημέρα για τον κινηματογράφο. Ακριβώς επειδή κέρδισε η κοινωνική ευαισθησία και η κοινή λογική και όχι η καλλιτεχνική ματαιοδοξία» τονίζει ο 80χρονος σήμερα Γάλλος σκηνοθέτης Κλοντ Λελούς στην «Corriere della Sera».

Ο Λουί Μαλ παραιτείται από μέλος της κριτικής επιτροπής, οι Τριφό και Αλέν Ρενέ αποσύρουν τις ταινίες τους από το Διαγωνιστικό. Ακολουθούν η Μόνικα Βίτι και ο Ρομάν Πολάνσκι, καθώς και οι Μίλος Φόρμαν, Ρίτσαρντ Λέστερ και Κάρλος Σάουρα.

Ο Λελούς θυμάται ότι ο «βασιλιάς των κινητοποιήσεων ήταν ο Γκοντάρ. Εκείνος πρότεινε να συγκεντρωθούμε και ουσιαστικά να κάνουμε κατάληψη σε μια μεγάλη αίθουσα προβολών. Όλοι κάπνιζαν και συζητούσαν. Κάποια στιγμή θυμάμαι τον Τριφό να λέει “είναι γελοίο να συνεχιστεί το φεστιβάλ. Αυτό που έχει πραγματική σημασία είναι ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε ολόκληρη τη Γαλλία. Δεν μπορούμε να κλείσουμε τα αυτιά και τα μάτια και να προσποιηθούμε ότι εμείς εδώ κάνουμε τέχνη και δεν μας αφορά τι γίνεται εκεί έξω”».

Υπήρξαν βέβαια και κάποιοι που δεν ενστερνίζονταν τις απόψεις εκείνης της μάχιμης επιτροπής διακοπής του φεστιβάλ του 1968. Έναν μήνα μετά τη διακοπή του, ο σκηνοθέτης Ρομάν Πολάνσκι, μέλος της κριτικής επιτροπής εκείνου του φεστιβάλ, χαρακτήρισε «βλάκες» τους συναδέλφους του που υπήρξαν πρωτεργάτες εκείνων των κινητοποιήσεων. Και συνεχίζοντας: «Άνθρωποι όπως ο Τριφό, ο Λελούς και ο Γκοντάρ κάνουν σαν παιδάκια που τους αρέσει να παίζουν τους επαναστάτες».

Τελικά, από τις 28 προγραμματισμένες ταινίες, μόνο οι έντεκα πρόλαβαν να προβληθούν.