Σκληρή ήττα της Τουρκίας

Σε ποιο βαθμό η αιματηρή τρομοκρατική επίθεση το απόγευμα της Τετάρτης 17 Ιανουαρίου στο κέντρο της Άγκυρας θα αλλάξει τους αρνητικούς συσχετισμούς για την τουρκική πλευρά στη Συρία; Με άλλα λόγια, η απόδοση της ευθύνης στο ΡΚΚ ή στο συριακό του παρακλάδι PYD επιτρέπει στους Ερντογάν-Νταβούτογλου να εκβιάσουν την ανοχή των ΗΠΑ κατά κύριο λόγο σε μια επικοινωνιακά θεαματική ενέργεια εντός της Συρίας που εμπεριέχει τον κίνδυνο νέων θερμών επεισοδίων με τη Ρωσική Πολεμική Αεροπορία;

Η κοινή λογική δεν θεμελιώνει πιθανότητα αλλαγής της στάσης της Ουάσινγκτον και του ΝΑΤΟ, που έχουν βάλει βέτο σε μονομερείς ενέργειες της Άγκυρας στη Συρία.

Αν υπάρχει μία πιθανότητα πολιτικής-διπλωματικής αξιοποίησης της τρομοκρατικής ενέργειας στην καρδιά της τουρκικής πρωτεύουσας, αυτή είναι η εκμαίευση ακόμη μεγαλύτερης ρητορικής υποστήριξης από την Ε.Ε. και κατά κύριο λόγο από τη Γερμανία.

Την ίδια στιγμή επιβεβαιώνεται κάθε μέρα που περνά ότι, παρά την απίστευτης ελαφρότητας σεναριολογία-παραφιλολογία που προσεγγίζει τη σύγκρουση της Συρίας με τις παρωπίδες του χθες, με αναφορές σε μίνι παγκόσμιο πόλεμο δι’ αντιπροσώπων στη Μέση Ανατολή, η συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας αντέχει ακόμη και την απίστευτη κλιμάκωση των τελευταίων ημερών με επίκεντρο τη σύγκρουση της Άγκυρας με τη συροκουρδική οργάνωση PYD στην περιοχή ανάμεσα στο Χαλέπι και τη μεθόριο.

Αμερικανορωσικός άξονας

Ουάσινγκτον και Μόσχα επρόκειτο χθες να συναντηθούν για να προωθήσουν την απόφαση της συνάντησης του Μονάχου για εκεχειρία στη Συρία, μια εξέλιξη που δηλώνει τη βούληση των δύο πλευρών να θέσουν υπό έλεγχο τη σύγκρουση και να παγώσουν έτσι στο πεδίο της μάχης τους σημερινούς συσχετισμούς, που είναι άκρως ευνοϊκοί για το καθεστώς Άσαντ, το Ιράν και τους συμμάχους του, αλλά και για την κουρδική οντότητα στη ΒΑ Συρία.

Ως προς το αντίπαλο στρατόπεδο, υπάρχει μόνο συμβολικός ρόλος για τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, ενώ για την Τουρκία υπάρχει πλήρης αποκλεισμός.

Με την απόφασή της να σφυροκοπήσει με πυρά πυροβολικού τους Κούρδους που πήραν από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους τον έλεγχο της περιοχής ανάμεσα στο Χαλέπι και την τουρκοσυριακή μεθόριο η Άγκυρα έδειξε και τα όρια των δυνατοτήτων της, παρά την περί του αντιθέτου ρητορική: Δεν τολμά να στείλει πολεμικά αεροσκάφη στον εναέριο χώρο της Συρίας, όπου καραδοκούν υπερσύγχρονα ρωσικά Σουχόι, έτοιμα να εκδικηθούν την κατάρριψη του Σουχόι 25 τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ ακόμη πιο αδιανόητη είναι μια εισβολή χερσαίων δυνάμεων της Τουρκίας, πρώτον, γιατί υπάρχει σαφές βέτο των ΗΠΑ και, δεύτερον, γιατί, όπως προκύπτει από σχετικά δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, υπάρχει αρνητική γνώμη της στρατιωτικής ηγεσίας, η οποία φέρεται να λέει το λογικό και αυτονόητο ότι χωρίς την έγκριση ή και τη συμμετοχή των ΗΠΑ, αλλά και τη νομιμοποίηση με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, κάθε μονομερής ενέργεια θα ήταν τυχοδιωκτισμός.

Κουρδική νίκη

Χωρίς λόγο, έστω και προσχηματικό, για την επόμενη μέρα στη Συρία, η Άγκυρα θα έχει ως νέο γείτονα προς νότον την κουρδική οντότητα της Συρίας, που την κυβερνά η αδελφή του ΡΚΚ οργάνωση PYD, τη στηρίζει με βομβαρδισμούς υποστηρικτικούς των επιχειρήσεών της η Ρωσία και ταυτόχρονα την ενισχύουν με όπλα και πολεμοφόδια οι ΗΠΑ.

Έτσι, φτάσαμε στο σημείο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών να δηλώνει σοκαρισμένος με τις ΗΠΑ, που βάζουν στο ίδιο καλάθι την Τουρκία και την ΡYD με την έκκληση να σταματήσουν την ένοπλη αντιπαράθεσή τους.

Την ίδια στιγμή η PYD φέρεται να είναι παρούσα και στο δυτικό Ιράκ, όχι μακριά από τη Μοσούλη, με καταγεγραμμένες ήδη προστριβές και ένταση με τους ένοπλους Πεσμεργκά της κυβέρνησης Μπαρζανί του de facto ανεξάρτητου κουρδικού Βόρειου Ιράκ.

Είναι το πετρέλαιο…

Η υπό τον Μπαρζανί φιλοτουρκική κυβέρνηση που εδρεύει στο Αρμπίλ αντιμετωπίζει κοινωνικό και πολιτικό αναβρασμό τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς η πτώση της τιμής του πετρελαίου, που είναι το κυριότερο, αν όχι το μοναδικό, εξαγώγιμο προϊόν της, την έχει οδηγήσει σε στάση πληρωμών απέναντι στους δημοσίους υπαλλήλους και τους στρατιωτικούς. Με άλλα λόγια, αν η Τεχεράνη και η Βαγδάτη θέλουν να πιέσουν τον Μπαρζανί να αποστασιοποιηθεί από τους Ερντογάν-Νταβούτογλου, έχουν τη στιγμή αυτή ενισχυμένη δυνατότητα να το πράξουν.

Τη χειραφέτηση των Κούρδων τη στηρίζουν ΗΠΑ, Ρωσία και Ισραήλ. Η Ρωσία και οι ΗΠΑ ως εγγύηση για την πάταξη των τζιχαντιστών και την εξάλειψη του Ισλαμικού Κράτους, αλλά και ως μελλοντικό εργαλείο ελέγχου όλων των περιφερειακών δυνάμεων: Για τη Μόσχα, οι Κούρδοι φράζουν τον δρόμο στην Τουρκία, για τις ΗΠΑ δυνητικά στο Ιράν, ενώ για το Ισραήλ ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν είναι εργαλείο ελέγχου και της Άγκυρας και της Τεχεράνης.

Η τελευταία διαπίστωση οριοθετεί και την επί θύραις εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, που σε καμία περίπτωση δεν συνιστά επιστροφή στην ειδική σχέση του παρελθόντος. Σήμερα ο κοινός παρονομαστής των συμφερόντων Τελ Αβίβ - Άγκυρας είναι να εξισορροπηθεί κάπως η παρουσία και ο ρόλος του Ιράν και της Χεζμπολά στην επόμενη μέρα στη Συρία, αλλά μέχρι εκεί, καθώς, όπως είδαμε πιο πάνω, στο Κουρδικό δεν αποκλίνουν απλώς αλλά συγκρούονται μετωπικά. Η επικείμενη εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας είναι μια προσπάθεια της Άγκυρας να κλείσει κάποια από τα αμέτρητα γύρω της ανοιχτά μέτωπα και στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να καταγραφεί η μεσολάβηση της Σαουδικής Αραβίας για εξομάλυνση των σχέσεων του Ερντογάν με την Αίγυπτο του Σίσι.

Το αδιέξοδο της Άγκυρας

Με άλλα λόγια, εκτός Συρίας την επόμενη μέρα, με το Κουρδικό να την πλαγιοκοπεί εκτός συνόρων από Ανατολή και Νότο, αν η Άγκυρα θέλει εξομάλυνση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, θα πρέπει να εγκαταλείψει τη στήριξη που παρέχει μέχρι στιγμής στη Χαμάς στη Γάζα και στη Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο.

Τα μόνα θετικά αποτελέσματα της πίεσης που ασκεί ο Ερντογάν στην Ευρώπη με το προσφυγικό είναι η στήριξη που του παρέχει κυρίως η Μέρκελ απέναντι στη Μόσχα, που είναι όμως οριοθετημένη, καθώς η Γερμανία δεν θα ανεβάσει για χάρη της Τουρκίας την ένταση με τη Μόσχα σε έναν βαθμό κλιμάκωσης που τον αρνήθηκε στην Ουάσινγκτον, αλλά και στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, για την Ουκρανία.

Αθροιστικά όλα τα παραπάνω έχουν ένα ασύλληπτο κόστος σε βάρος των τουρκικών επιχειρηματικών συμφερόντων στη Ρωσία, στην πρώην ΕΣΣΔ, αλλά και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Επόμενη μέρα

Βαριά πληγωμένοι στους διεθνείς και τους περιφερειακούς συσχετισμούς, οι Ερντογάν-Νταβούτογλου πρέπει να θέσουν υπό έλεγχο την ανάφλεξη με το ΡΚΚ στη ΝΑ Τουρκία, την οποία οι ίδιοι προκάλεσαν στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν κοινοβουλευτική αυτοδυναμία και ταυτόχρονα να προωθήσουν τη μετάλλαξη του καθεστώτος σε προεδρική δημοκρατία γαλλικού τύπου.

Αυταρχική-συγκεντρωτική καθεστωτική μετάλλαξη, συνεχείς διώξεις κατά των ΜΜΕ συν συγκρούσεις με το ΡΚΚ με οδομαχίες σε πόλεις, μαζί με τη σκληρή ήττα στο Κουρδικό εκτός συνόρων, συνθέτουν μια εικόνα που αναδεικνύει τη χώρα ως ωρολογιακή βόμβα έτοιμη να εκραγεί σε πολλά μέτωπα ανά πάσα στιγμή.