«Μείναμε» από επενδύσεις

Επενδυτικό κενό άνω των 70 δισ. ευρώ παρουσιάζει η Ελλάδα για να επιστρέψει στα προς κρίσης επίπεδα. Ειδικότερα, σύμφωνα με ανάλυση της Alpha Bank, θα χρειαστούν επενδύσεις συνολικού ύψους 77 δισ. ευρώ για την επαναφορά τους στα προ κρίσης επίπεδα, δηλαδή μεταξύ 23% και 26% του ΑΕΠ. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο ποσό, που είναι αδύνατο να καλυφθεί εξολοκλήρου από τους πόρους του ΕΣΠΑ, τις δημόσιες δαπάνες και την τραπεζική χρηματοδότηση. Ως εκ τούτου, η επίτευξη του στόχου περνά μόνο από την προσέλκυση άμεσων, κατά βάση ξένων, επενδύσεων.

Στο ερώτημα «πώς μπορεί, λοιπόν, να καθοριστεί και να ποσοτικοποιηθεί ένας εθνικός στόχος για τις επενδύσεις;» οι οικονομολόγοι της Alpha Bank απαντούν ότι, μεσοπρόθεσμα, θα μπορούσε να τεθεί ως στόχος η επάνοδος των ετήσιων επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ στα προ κρίσης επίπεδα (δηλαδή μεταξύ 23% και 26%).

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, ωστόσο, οι επενδύσεις το επόμενο έτος θα έπρεπε να αυξηθούν κατά 14,9 ποσοστιαίες μονάδες, προκειμένου να φτάσουν στο ύψος του 2007, όταν το επίπεδο των επενδυτικών δαπανών βρισκόταν στο απόγειό του, και κατά 6,5 ποσοστιαίες μονάδες για να φτάσουν στο επίπεδο του 2010.

Το ΕΣΠΑ δεν αρκεί

Σύμφωνα με τους οικονομολόγους της Alpha Bank, η ακολουθούμενη επενδυτική στρατηγική οφείλει να απαντήσει σε δύο ερωτήματα: πρώτον, στο ποια θα έπρεπε να είναι η κλαδική σύνθεση της επενδυτικής δαπάνης και, δεύτερον, στο ποιες θα μπορούσαν να είναι οι πηγές χρηματοδότησής της. Στην προηγούμενη ανάλυση παρουσιάστηκαν εκτενώς και αναλύθηκαν στις επιμέρους θεματικές τους ενότητες οι επενδύσεις οι οποίες χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2014-2020, μέσω δημόσιας δαπάνης και κοινοτικής συμμετοχής από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία. Το ύψος των επενδυτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ φτάνει τα 21 δισ. ευρώ, με τις πληρωμές που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής να φτάνουν το 1/4 περίπου του συνολικού προϋπολογισμού των επενδύσεων.

Το ΕΣΠΑ, ωστόσο, αφορά ένα μέρος μόνο της επενδυτικής δαπάνης η οποία θα πρέπει να διοχετευτεί στην οικονομία τα επόμενα χρόνια, αφενός για να επιτευχθούν οι στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», αφετέρου για να εισέλθει η χώρα σε μια δυναμική επενδυτική τροχιά και να ξεπεράσει σε όρους επενδύσεων τα προ κρίσης επίπεδα. Καθώς τα απαιτούμενα κεφάλαια για τον στόχο αυτόν πλησιάζουν τα 77 δισ. ευρώ, οι πόροι του ΕΣΠΑ καλύπτουν λιγότερο από το 1/3 των συνολικών πόρων που χρειάζονται για τον σκοπό αυτόν.

Τα μεγάλα έργα υποδομών τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη σε καίριους παραγωγικούς και πολυκλαδικούς τομείς, όπως η ενέργεια και η εφοδιαστική αλυσίδα, αποτελούν άλλο ένα όχημα πάνω στο οποίο αναμένεται να στηριχτεί η επενδυτική ώθηση τα επόμενα χρόνια. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνονται έργα όπως η επέκταση του ήδη υπάρχοντος δικτύου φυσικού αερίου στην Ελλάδα μέχρι το 2021, η αναβάθμιση του Λιμένα Πειραιώς, η ολοκλήρωση του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (Trans Adriatic Pipeline - TAP), οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η αύξηση της συμμετοχής τους στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20% έως το 2020 κ.ά.

Πέραν όμως των ήδη ανειλημμένων έργων υποδομών, η σύσταση του επενδυτικού μείγματος σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδά του θα πρέπει να διαφοροποιηθεί και να ακολουθήσει μια επενδυτική στρατηγική η οποία θα δίνει βάρος σε έργα και επιχειρηματικούς τομείς που δημιουργούν προστιθέμενη αξία, έλκονται από την έρευνα και την καινοτομία, χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες και σέβονται το περιβάλλον. Οι τομείς αυτοί αφορούν ένα ευρύτερο πλαίσιο, το οποίο, εκτός από την ενέργεια και την εφοδιαστική αλυσίδα (logistics), περιλαμβάνει τον αγροδιατροφικό τομέα, τον τουρισμό, τους κλάδους της υγείας και του φαρμάκου και των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής.

Ιδιωτικοποιήσεις

Όπως προκύπτει από τη μελέτη της Alpha Bank, η ανάκαμψη των επενδύσεων στον επιχειρηματικό τομέα που αναμένεται για το 2019 δεν επαρκεί για την προσέλκυση επενδύσεων της τάξης που αναφέρθηκε. Απαιτείται επιπροσθέτως η ταχεία υλοποίηση σημαντικών επενδυτικών σχεδίων και ιδιωτικοποιήσεων που είναι σε καθυστέρηση, όπως, για παράδειγμα, το επενδυτικό πρόγραμμα του Ελληνικού και η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, καθώς και η αποκλιμάκωση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρηματικών κερδών στο πλαίσιο μιας αλλαγής του μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής.

Τέλος, το πιο σημαντικό για την προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων και την ορθή τιμολόγηση των στοιχείων ενεργητικού είναι η πλήρης εκτέλεση των συμβάσεων και η χωρίς καθυστέρηση επίλυση διαφορών και διενέξεων μέσω της ταχείας εκδίκασης των δικαστικών υποθέσεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που επικαλούνται και στην ανάλυση, οι συνολικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου στην Ελλάδα μειώθηκαν το 2018 κατά 12%, έναντι αύξησης κατά 9,4% το 2017, κυρίως λόγω της πτώσης των επενδύσεων σε μεταφορικό εξοπλισμό και στις λοιπές κατασκευές.