Μητροπολίτης Χρυσόστομος: «Η εκκλησιαστική περιουσία είναι έρμαιο των επιθυμιών της εκάστοτε κυβέρνησης»

Δίκιο στην απόφαση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος να απορρίψει τις προτάσεις της κυβέρνησης για τη μισθοδοσία των κληρικών δίνει ο μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος, προσθέτοντας ότι και στο ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας υπάρχει δυσπιστία από την πλευρά πολλών ιεραρχών.

Κατ’ αρχάς θα ήθελα να μου πείτε την άποψή σας σχετικά με το προσχέδιο συμφωνίας που παρουσίασαν από κοινού ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος σχετικά με τη μισθοδοσία των κληρικών και την εκκλησιαστική περιουσία.

Πρώτον, δεν ήταν κάποιο προσύμφωνο. Ήταν μια συζήτηση για τα θέματα που απασχολούν τις δύο αρχές, την Εκκλησία και την πολιτεία. Ο αρχιεπίσκοπος έχει εξουσιοδότηση και μπορεί να συζητά με όποιον θέλει, ό,τι θέλει. Όμως δεν μπορεί να πάρει απόφαση και γι’ αυτό έφερε τον κατάλογο των θεμάτων στη Σύνοδο της Ιεραρχίας. Η Σύνοδος τον απέρριψε, με κύρια αντίρρηση στο ζήτημα της μισθοδοσίας του κλήρου. Και είχε δίκιο η Ιεραρχία που το απέκλεισε, διότι αλλιώς είναι να προσέρχεται στον εκκλησιαστικό κλήρο κάποιος που αισθάνεται ασφαλής οικονομικά και θα αφήσει το επάγγελμά του και αλλιώς να βρίσκεται σε κατάσταση εκκρεμότητας. Η κυβέρνηση λέει ότι θα δώσει επίδομα. Αλλά αν κάποια στιγμή δεν έχει για να το δώσει, τι θα γίνει; Γι’ αυτό και η Ιεραρχία το απέρριψε. Από κει και πέρα, διαπίστωσα μια σπασμωδική κίνηση της κυβέρνησης, ότι θα νομοθετήσει και λοιπά. Στη συνέχεια, φαίνεται ότι… συνήλθαν και είπαν ότι θα συνεχίσουμε τον διάλογο. Αυτό ήταν και το σωστό.

Από τούδε, σε ποιο πλαίσιο θεωρείτε ότι θα διεξαχθεί ο διάλογος αυτός;

Θα τροποποιηθούν λίγο τα πράγματα, θα ωραιοποιηθούν τα σημεία τριβής, θα επανέλθουν στην Ιεραρχία (πρώτα στη «μικρή» σύνοδο και μετά στην Ιεραρχία) και εκεί ξανά-μανά… Το ρητό λέει ότι όταν θέλεις να ξεχάσεις ένα θέμα, ρίξ’ το σε επιτροπές.

Όσον αφορά το δεύτερο θέμα, αυτό της εκκλησιαστικής περιουσίας, ποια είναι η άποψή σας;

Η εκκλησιαστική περιουσία είναι έρμαιο των επιθυμιών της εκάστοτε κυβέρνησης. Μάλιστα, πολλές φορές υπήρξαν και καλές φωνές από πλευράς πολιτείας για το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας και άλλοτε «αρπακτικές». Πρώτα πρώτα, το μισό Λεκανοπέδιο της Αττικής, όπου είναι φτιαγμένα νοσοκομεία, ήταν μέρος της περιουσίας της Εκκλησίας: το υπουργείο Δικαιοσύνης, η Σχολή Αστυφυλάκων, ο «Ερυθρός Σταυρός», ο «Ευαγγελισμός», η «Σωτηρία», όλα ήταν κομμάτια της εκκλησιαστικής περιουσίας. Όμως αυτή τη στιγμή έχουμε το φαινόμενο η κάθε κυβέρνηση, με τον δικό της τρόπο, να προσπαθεί να ωραιοποιήσει την αρπαγή. Η μισθοδοσία των κληρικών από το κράτος γίνεται επειδή πάρθηκαν εκατομμύρια στρέμματα κι έτσι υπήρξε δέσμευση ότι θα δίνεται ο μισθός στους κληρικούς. Άλλωστε δεν είναι κάτι το πρωτάκουστο. Στις Βρυξέλλες, ιερείς όλων των θρησκειών πληρώνονται από το κράτος, στη Γερμανία οι φορολογούμενοι δηλώνουν τι πιστεύουν και δίνεται στην Εκκλησία το αναλογούν ποσό από τη φορολογική δήλωση. Σημειώνω, δε, ότι οι κληρικοί είναι αποκλειστικής απασχόλησης και εργάζονται ανά πάσα στιγμή, χωρίς αργίες. Δεν έχουν ωράρια και είναι πάντα στη διάθεση του λαού. Επομένως, θα πρέπει να εξασφαλιστούν. Κάποιοι «κακοποίησαν» τις δηλώσεις μου, ότι είπα ότι θα κάνουμε «λευκή απεργία», όταν αυτό που είπα ήταν ότι αν πάρω έναν μαραγκό και τον κάνω παπά, δεν μπορώ να του επιβάλω τι ώρα θα τελέσει ένα μυστήριο.

Η πρόταση για εταιρεία που θα αξιοποιεί την εκκλησιαστική περιουσία σάς βρίσκει σύμφωνο ή διαφωνείτε;

Οι μητροπολίτες δεν έχουν εμπιστοσύνη και δεν συμφώνησαν, στην πλειοψηφία τους, και καλά έκαναν. Έχουν δυσπιστία, διότι καμία κυβέρνηση κανενός κόμματος και καμίας παράταξης δεν ήταν ευεργετική προς την Εκκλησία. Όταν ο ΙΣΚΕ ζήτησε από τον μακαριστό Κωνσταντίνο Καραμανλή να συναντηθούν, εκείνος είπε ότι «για να φτιάξω την Ελλάδα, θέλω μηχανικούς και γεωπόνους, όχι παπάδες». Θέλω να πω ότι είναι σε άσχημους καιρούς η κατάσταση σήμερα, αλλά δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Η εκκλησιαστική περιουσία άρχισε να συζητείται με τον τρόπο που γίνεται η συζήτηση σήμερα το 1975-1976. Ήμουν, ως ηγούμενος της Μονής Πεντέλης, μέλος της αρμόδιας επιτροπής και υπήρξε παρελκυστική τακτική από τους επιδόξους διαδόχους του Σεραφείμ. Το 1981 το ΠΑΣΟΚ συνέχισε τη διαδικασία του διαλόγου. Επιτροπές επί επιτροπών. Και πάλι οι «δελφίνοι» εμπόδισαν να υπάρξει αποτέλεσμα και φτάσαμε στο 1987 με τον Τρίτση, ο οποίος έκανε το λάθος να γράψει «άπασα η κινητή και ακίνητη περιουσία περιέρχεται στο Δημόσιο». Και τότε τον ρώτησα αν θα πάνε στο Δημόσιο τα αγιοπότηρα, τα Ευαγγέλια και οι εικόνες. Έχασε το παιχνίδι και έγιναν τα συλλαλητήρια. Μάλιστα, απέτρεψα τον μακαριστό Σεραφείμ από το να βγει σε μπαλκόνι, γιατί ακόμα κι αν μαζεύονταν 100.000 ή 200.000 απ’ όλη τη χώρα στο Σύνταγμα, η κυβέρνηση θα έλεγε ότι είναι μόνο τόσοι και ότι δεν τους χρειάζεται. Ωστόσο, την επόμενη μέρα ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου με τον αρχιεπίσκοπο προχώρησαν σε νέο νόμο, τον 1811/88, που τροποποίησε τον 1700. Το θέμα πήγε σε επιτροπές και έμεινε άλυτο. Το θέμα πρέπει να λυθεί, αλλά επ’ ωφελεία όλων. Είναι δύσκολο, γιατί δεν έχουμε εμπιστοσύνη στο κράτος. Δείτε την πρόταση για τους κληρικούς. Όταν λέει ότι θα δίνω 200 εκατ. ευρώ, όσα δίνει σήμερα, σημαίνει ότι «όσοι είστε, είστε, δεν μπορείτε να πάρετε άλλους». Ακόμα κι αν διασφαλιστεί συνταγματικά, όταν η κάθε κυβέρνηση αλλάζει το Σύνταγμα, πόση εμπιστοσύνη μπορούμε να δείξουμε;

Μιλώντας για το Σύνταγμα και τη συνταγματική αναθεώρηση, πώς κρίνετε την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για το άρθρο 3;

Το άρθρο αυτό λέει «εις το όνομα της Αγίας Τριάδος». Αυτό τους ενόχλησε; Ακούσατε ποτέ κληρικό να έχει μισαλλοδοξία και φυλετισμό; Ναι, υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Όσο για το ζήτημα της κυρίαρχης θρησκείας, αφού οι Έλληνες είναι κατά 95% χριστιανοί ορθόδοξοι, δεν ισχύει; Τα κόμματα μιλάνε γενικά για μια διάκριση εξουσιών. Αλλά η Εκκλησία δεν έχει εξουσία. Το κράτος νομοθετεί για καθετί που έχει σχέση με την Εκκλησία. Επομένως, θέλουν να μας δώσουν αυτή την ελευθερία; Και, επιτέλους, τα κόμματα ας καταθέσουν τις θέσεις τους για την Εκκλησία, να ξέρουμε κι εμείς με ποιους έχουμε να κάνουμε και να τους θυμίζουμε στη συνέχεια αν είναι συνεπή.