Κώστας Χρυσόγονος: Κάλλιο αργά παρά ποτέ για την ψήφο των αποδήμων

Την εκτίμηση ότι η αδράνεια όσον αφορά στο ζήτημα της ψήφου των ομογενών έβλαψε τη χώρα ως τώρα και ότι η πρωτοβουλία της κυβέρνησης είναι θετική καταθέτει ο συνταγματολόγος και πρώην ευρωβουλευτής, Κώστας Χρυσόγονος.

Κατ’ αρχάς, τι προβλέπει το Σύνταγμα για την ψήφο των ομογενών και αποδήμων Ελλήνων;

Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος δίνει τη δυνατότητα στον κοινό νομοθέτη να προβλέψει εξαιρετικές διαδικασίες (επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο) για τη διευκόλυνση των Ελλήνων πολιτών που διαμένουν στο εξωτερικό, ώστε να μπορέσουν να ψηφίσουν στις βουλευτικές εκλογές, χωρίς να χρειάζεται να υποβληθούν στα έξοδα και την ταλαιπωρία του ταξιδιού στην Ελλάδα. Προϋπόθεση, όμως, είναι να υπερψηφισθεί ο σχετικός νόμος από τα 2/3 του συνόλου, δηλαδή 200 τουλάχιστον βουλευτές.

Γιατί ως τώρα δεν δινόταν η δυνατότητα στους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές στη χώρα που ζουν;

Επειδή δε μπορούσε να συγκεντρωθεί η απαραίτητη πλειοψηφία των 2/3 υπέρ σχετικής πρότασης.

Η κυβέρνηση άνοιξε το διάλογο με τα κόμματα για να δοθεί αυτή η δυνατότητα. Γιατί, κατά την άποψή σας, στην παρούσα συγκυρία;

Δεν γνωρίζω αν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη σκοπιμότητα, κομματικής ή άλλης υφής, τη στιγμή αυτή. Από τη δική μου οπτική γωνία θα έλεγα κάλλιο αργά, παρά ποτέ, αφού η σημερινή κυβερνητική πρωτοβουλία έρχεται ύστερα από μια αδράνεια πολλών ετών εκ μέρους του πολιτικού μας συστήματος συνολικά. Η αδράνεια αυτή ήταν σε βάρος της χώρας. Ο απόδημος ελληνισμός είναι ένα τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο η πατρίδα πρέπει να το αξιοποιήσει, ενισχύοντας τους δεσμούς μαζί του. Η ψήφος στους απόδημους είναι ένας από αυτούς τους τρόπους. Είναι κρίσιμο να διατηρήσουν οι απόδημοι την ελληνική τους ταυτότητα, διότι τούτο μπορεί να φέρει πολλαπλά οφέλη στον τόπο, τόσο σε οικονομικό (τουρισμός, επενδύσεις), όσο και σε πολιτικό επίπεδο (τα ομογενειακά λόμπυ σε χώρες με καθοριστική επιρροή στη διεθνή πολιτική).

Από τα όσα έγιναν γνωστά από τις συναντήσεις του πρωθυπουργού με τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης, πώς κρίνετε τις προτάσεις των κομμάτων για την ψήφο των αποδήμων;

Είναι φανερό πως ο ΣΥΡΙΖΑ στην πραγματικότητα δε θέλει την ψήφο των αποδήμων και κρύβεται πίσω από διάφορα προσχήματα. Είναι θετικό το γεγονός ότι από τα υπόλοιπα κόμματα υπάρχει ευρεία συναίνεση (ΝΔ, ΚΙΝΑΛ, Ελλ. Λύση και Μέρα25) και βέβαια, με βάση τους αριθμούς, καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του ΚΚΕ, το οποίο τάσσεται υπέρ αλλά με πολλές επιφυλάξεις που θα περιορίσουν το εύρος του νομοσχεδίου και τελικά τον αριθμό των αποδήμων ψηφοφόρων.

ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ μοιάζουν να εκφράζουν ανησυχία για μείζονα αλλαγή του εκλογικού σώματος. Θεωρείτε ότι η ανησυχία αυτή δικαιολογείται ή όχι;

Εάν δινόταν η δυνατότητα της επιστολικής ψήφου θα ήταν δύσκολο να εκτιμήσει κανείς εκ των προτέρων πόσοι/πόσες θα μπορούσαν να συμμετάσχουν, αφού δεν υπάρχει σχετικό ιστορικό προηγούμενο για τη χώρα μας. Εάν τελικά, όπως φαίνεται να είναι το πιθανότερο σενάριο, καθιερωθεί μόνο η ψήφος με φυσική παρουσία σε ελληνική πρεσβεία ή προξενείο, η διεύρυνση του εκλογικού σώματος εκτιμώ ότι θα είναι πολύ περιορισμένη και ακόμα μικρότερη η επίδραση στο εκλογικό αποτέλεσμα, σε ό,τι αφορά τους συσχετισμούς μεταξύ των κομμάτων. Και τούτο διότι έχουμε την εμπειρία των ευρωεκλογών, όπου υπάρχει θεσμοθετημένη ακριβώς αυτή η δυνατότητα για όσους Έλληνες πολίτες διαμένουν στα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2014 είχαν ψηφίσει 12.000, με τα ποσοστά όλων των κομμάτων να είναι κοντά στον εθνικό μέσο όρο τους, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν συρρικνωμένος σχεδόν στο μισό, και το ΚΚΕ, το οποίο ήταν διογκωμένο περίπου στο τριπλάσιο. Έστω και αν υποθέσουμε ότι οι εθνικές βουλευτικές εκλογές θα κινήσουν το ενδιαφέρον των αποδήμων κάπως περισσότερο από ότι οι ευρωεκλογές και βέβαια λαμβάνοντας υπόψη ότι η ομογένεια έχει αριθμητικά μεγάλη δύναμη στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, θα είναι μάλλον δύσκολο να ξεπεραστεί το όριο των 100.000 ψηφοφόρων.

Επίσης, έχουν εκφραστεί και ενστάσεις σχετικά με την επιστολική ψήφο. Η άποψή σας;

Δεν νομίζω ότι οι ενστάσεις αυτές δικαιολογούνται. Υπάρχει μεγάλος αριθμός άλλων κρατών, ευρωπαϊκών και μη, που εφαρμόζουν τη διαδικασία της επιστολικής ψήφου εδώ και δεκαετίες, χωρίς να έχει ανακύψει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Άρα το ζήτημα εντοπίζεται μάλλον στον φόβο κάποιων πολιτικών κομμάτων μπροστά στο άγνωστο.

Σε γενικότερο επίπεδο, ποια είναι η πρακτική των χωρών της Ευρώπης για το ζήτημα της ψήφου των αποδήμων; Υπάρχει κάποια που θα την θεωρούσατε βέλτιστη;

Περίπου τα τρία τέταρτα των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες τους που βρίσκονται στο εξωτερικό να ψηφίσουν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, στον τόπο διαμονής τους. Περίπου τα μισά από αυτά επιτρέπουν μόνο την ψήφο σε πρεσβείες και προξενεία, ενώ τα υπόλοιπα επιτρέπουν την επιστολική ψήφο ή την ψήφο μέσω πληρεξουσίου. Θεωρώ βέλτιστη την πρακτική της Ολλανδίας, της Ελβετίας και της Εσθονίας οι οποίες έχουν καθορίσει και τη δυνατότητα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Πρέπει κάποια στιγμή και το ελληνικό κράτος να αντιληφθεί ότι βρίσκεται στον 21ο αιώνα και όχι στο 1821.

Αλλάζοντας θέμα, θα ήθελα να σας ρωτήσω και για το ζήτημα της συνταγματικής αναθεώρησης. Πώς κρίνετε τη διαδικασία, ως προς τα άρθρα που έχουν κριθεί ως αναθεωρητέα;

Ακόμα η διαδικασία βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο. Πρακτικά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ερώτημα πως θα εκλέγεται τελικά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, διασφαλίζοντας μια κατά το δυνατόν ευρεία αποδοχή του προσώπου και ταυτόχρονα τη μη διατάραξη της κυβερνητικής σταθερότητας. Επίσης περιμένω να δω αν τελικά θα υπάρξει αρκούντως δραστική περιστολή της ποινικής (υπερ)προστασίας της πολιτικής τάξης (ευθύνη υπουργών και βουλευτική ασυλία). Είναι μακροπρόθεσμη ανάγκη για τη χώρα, ιδίως η κλοπή δημοσίου χρήματος, να τιμωρείται αποτελεσματικά.