Αγγ. Συρίγος: «Η Γερμανία προσπαθεί να αποτρέψει κλιμάκωση στην ελληνοτουρκική ένταση» - Free Sunday
Αγγ. Συρίγος: «Η Γερμανία προσπαθεί να αποτρέψει κλιμάκωση στην ελληνοτουρκική ένταση»

Αγγ. Συρίγος: «Η Γερμανία προσπαθεί να αποτρέψει κλιμάκωση στην ελληνοτουρκική ένταση»

Είναι η πρώτη φορά ιστορικά που έχουμε τέτοια παρέμβαση, επισημαίνει ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής, βουλευτής της ΝΔ στην Α΄ Αθηνών, Άγγελος Συρίγος, αναφορικά με την παρέμβαση της Γερμανίας στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση, όπως εκδηλώθηκε με την τριμερή συνάντηση της προηγουμένης Δευτέρας.

Ο κ. Συρίγος αποδίδει την παρέμβαση στο ότι ενδεχόμενο κλιμάκωσης, που δείχνει πιθανό το φθινόπωρο, θα ανατρέψει τους σχεδιασμούς της γερμανικής προεδρίας, ενώ τονίζει τον χαρακτηρισμό «λάθος μήνυμα» που το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών χρησιμοποίησε για την αναγγελία από την Τουρκία γεωτρήσεων νοτίως της Κύπρου.

Παράλληλα, επισημαίνει τον κίνδυνο να δοθεί και στην Τουρκία «λάθος μήνυμα» από δηλώσεις, όπως του ύπατου εκπροσώπου της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος προέβη δύο φορές σε δηλώσεις που «έδειχναν ότι τουλάχιστον δεν ήξερε καλά την ορολογία του θέματος».

Ο καθηγητής Συρίγος εκφράζει την άποψη ότι ο συμβολισμός της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι τόσο έντονος, που βοηθά την Ευρώπη να συνειδητοποιήσει ότι πρόκειται περί «πολιτιστικού τζιχάντ», όπως είπε ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος.

Πώς κρίνετε συνολικά την αντίδραση της ελληνικής πλευράς στην αλλαγή καθεστώτος της Αγίας Σοφίας;

Η ελληνική πλευρά αντέδρασε με οργή και αγανάκτηση στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος. Αντιθέτως, οι υπόλοιπες διεθνείς αντιδράσεις θα χαρακτηρίζονταν μάλλον χλιαρές. Αυτό ισχύει και για κράτη με πλειοψηφία ορθόδοξου πληθυσμού. Οι δυνατότητες να παρεμποδιστεί μια τέτοια κίνηση ήταν πρακτικώς ανύπαρκτες. Επρόκειτο περί θέματος που κατ’ αποκλειστικότητα μπορούσε να διευθετήσει η Τουρκία. Το διεθνές δίκαιο δεν μπορούσε να τους εμποδίσει.

Το γεγονός ότι ήταν μία υψηλού συμβολισμού κίνηση για το εσωτερικό της χώρας δυσκολεύει τους ελληνικούς χειρισμούς;

Είναι πολλοί οι συμβολισμοί. Είναι η ακύρωση του διατάγματος Κεμάλ κατά συμμόρφωση προς δικαστική απόφαση που αναφερόταν στη βούληση του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή. Είναι η επιλογή επαναλειτουργίας της Αγίας Σοφίας σε τέμενος την 24η Ιουλίου, επέτειο της ημέρας υπογραφής της Συνθήκης της Λoζάνης. Είναι η συμμετοχή του ίδιου του Ερντογάν ως νέου Πορθητή στην προσευχή της συγκεκριμένης ημέρας. Ο Ερντογάν δεν θα σταματούσε με τίποτα.

Το ότι με αυτή την απόφαση ακυρώνει ένα άλλο διάταγμα που είχε υπογράψει ο ιδρυτής της Τουρκίας έχει μόνο συμβολικό χαρακτήρα ή δείχνει και τις πολιτικές του προθέσεις;

Δείχνει πολλά πράγματα. Δείχνει την πρόθεσή του να δείξει ότι κατανικά τον κεμαλισμό στο κατεξοχήν συμβολικό μνημείο για τους μουσουλμάνους της Τουρκίας. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνει τη δημοφιλία του μεταξύ των εθνικιστών και των ισλαμιστών στη χώρα του. Αυτοπροβάλλεται ως σύμβολο ενότητας του σουνιτικού Ισλάμ παγκοσμίως. Εμφανίζεται ως η μεγάλη παγκόσμια δύναμη που δεν ζητά τη σύμφωνη γνώμη άλλων κρατών για εσωτερικά της θέματα. Κάνει ό,τι νομίζει εκείνη ότι είναι σωστό, χωρίς να δέχεται εντολές.

Αυτό το μήνυμα πώς ελήφθη από τις άλλες πλευρές, δηλαδή τη Γερμανία, απ’ όπου είχαμε την παρέμβαση, και την Ε.Ε.;

Παρά τις χλιαρές αντιδράσεις, ο συμβολισμός είναι τόσο έντονος, που βοηθά την Ευρώπη να συνειδητοποιήσει αυτό που είπε ο αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: πρόκειται περί «πολιτιστικής επιθέσεως, πολιτιστικού τζιχάντ».

Η ενόχληση είναι απλώς ενόχληση ή είναι και ανησυχία, αν λάβουμε υπόψη την ταχύτητα της αντίδρασης της γερμανικής κυβέρνησης;

Η γερμανική κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για την Αγία Σοφία. Ανησυχεί περισσότερο για την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, που δείχνει ότι θα κορυφωθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Μπορεί η γερμανική παρέμβαση να αποτρέψει την ένταση; Διότι κάτι πρέπει να προσφέρει και στις δύο πλευρές…

Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι η Γερμανία ασκεί πιέσεις προς την Τουρκία να αποκλιμακώσει την ένταση. Είναι ενδεικτικό το μήνυμα του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών μετά την ανακοίνωση διεξαγωγής γεωτρήσεων νοτίως της Κύπρου από την Τουρκία στα μέσα της εβδομάδας. Η τουρκική απόφαση χαρακτηρίστηκε ευθέως ως το «λάθος μήνυμα» που δίνει η τουρκική πλευρά.

Έχετε κάποια ερμηνεία γιατί προσπαθεί να αποτρέψει την ένταση;

Η Γερμανία ανέλαβε την προεδρία της Ε.Ε. για το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Οι συνθήκες γενικώς δεν είναι ευνοϊκές. Η πανδημία έχει αλλάξει τις προτεραιότητες. Παρ’ όλα αυτά, η Γερμανία θέλει κατά τη διάρκεια της προεδρίας της να υπογραφεί μια νέα συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το μεταναστευτικό που θα αλλάζει τη δήλωση του Μαρτίου 2016. Θέλει επίσης να δει τι θα γίνει με τη συμφωνία τελωνειακής ενώσεως Ε.Ε.-Τουρκίας. Αντί γι’ αυτά, το Βερολίνο διαπιστώνει ότι με την ταχύτητα που τρέχουν τα πράγματα θα έχουμε έντονη κλιμάκωση της ελληνοτουρκικής εντάσεως μέσα στο φθινόπωρο με άγνωστη κατάληξη. Είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να συμβεί κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας. Εδώ και δύο εβδομάδες, που συνειδητοποίησε την κατεύθυνση προς την οποία κινούνται τα πράγματα, αποφάσισε να παρέμβει. Είναι η πρώτη φορά ιστορικά που έχουμε τέτοια παρέμβαση. Έως τώρα ήταν οι Αμερικανοί που αναλάμβαναν τέτοιες πρωτοβουλίες.

Ο κ. Δένδιας είπε ότι η Ελλάδα θα δεχόταν μια πρωτοβουλία του ύπατου εκπροσώπου Μπορέλ, αρκεί να ήταν εντός των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου. Θα μπορούσε να είναι και εκτός;

Δεν γνωρίζω τη σχετική δήλωση του κ. Δένδια. Ξέρω όμως ότι ο κ. Μπορέλ προέβη δύο φορές σε δηλώσεις που έδειχναν ότι τουλάχιστον δεν ήξερε καλά την ορολογία του θέματος. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή να μη δοθεί το λάθος μήνυμα στην τουρκική πλευρά.

Λέγεται στην Ελλάδα ότι η κοινή πολιτική στο θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων εμποδίζεται από την όξυνση στις εσωτερικές πολιτικές αντιπαραθέσεις.

Η Τουρκία έχει αποφασίσει να κλιμακώσει έως το φθινόπωρο. Αυτό είναι μια πραγματικότητα που δεν σχετίζεται με τις ελληνικές εσωτερικές πολιτικές αντιπαραθέσεις.

Μπορεί να υπάρξει κοινή πολιτική παρά τις εντάσεις;

Θεωρώ ότι εδώ και πολλά χρόνια τα κύρια πολιτικά κόμματα έχουν την ίδια αντίληψη για την τουρκική απειλή και τους κινδύνους που δημιουργεί η γείτων.