Δημήτρης Κούρκουλας: «Πολιτικά και οικονομικά είμαστε λαός αναλφάβητος»

Ασφαλώς όχι. Εδώ και πολλά χρόνια, ήδη προ κρίσης, η Ελλάδα ήταν αφιλόξενη στην επιχειρηματικότητα. Αυτός είναι ένας από τους βαθύτερους λόγους της φτωχοποίησης προς την οποία πορευόμαστε με συνέπεια. Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την κρίση και έφτασε στο ζενίθ τους τελευταίους 18 μήνες. Δυστυχώς, η κυρίαρχη οικονομική αντίληψη στη χώρα μας είναι ασυμβίβαστη με τη σημερινή πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης αλλά και με την απλή λογική. Οι ιδεοληψίες που καλλιεργήθηκαν επί δεκαετίες έχουν πλέον διαπεράσει και πολιτικούς σχηματισμούς πέραν της παραδοσιακής και της εθνολαϊκιστικής Αριστεράς. Πώς αλλιώς εξηγείται ότι κυβερνήσεις της κεντροδεξιάς οδήγησαν τα δημόσια ελλείμματα σε δυσθεώρητα ύψη και επέβαλαν δυσβάστακτους φόρους στις επιχειρήσεις; Αυτό που συχνά ξεχνάμε είναι ότι η σημερινή ατμομηχανή της ανάπτυξης δεν είναι ο εξηλεκτρισμός, όπως επί Λένιν, ούτε το κράτος, αλλά οι επιχειρήσεις. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς νεοφιλελεύθερος για να καταλάβει αυτή την απλή αλήθεια. Χωρίς επιχειρηματικότητα, κάθε χώρα είναι καταδικασμένη να χάνει συνεχώς στον σκληρό καθημερινό αγώνα για τον παγκόσμιο καταμερισμό του πλούτου.

Ήταν μια ιδέα που στριφογύριζε στο μυαλό μου εδώ και χρόνια. Μετά από πολυετή θητεία στα ευρωπαϊκά όργανα και σε διπλωματικές αποστολές της Ε.Ε. επέστρεψα οριστικά στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2012 και ανέλαβα, μέχρι τον Ιανουάριο του 2015, υφυπουργός Εξωτερικών για ευρωπαϊκές υποθέσεις και οικονομικές σχέσεις. Μετά την κυβερνητική αλλαγή του Ιανουαρίου του 2015 βρήκα τον ελεύθερο χρόνο για να υλοποιήσω τα σχέδιά μου. Θα προτιμούσα να ξεκινούσα μέσα σε ένα καλύτερο οικονομικό περιβάλλον. Αν το κίνητρό μου ήταν αποκλειστικά επιχειρηματικό, δεν θα ξεκινούσα αυτή την προσπάθεια σήμερα. Η εξάπλωση του ανορθολογισμού στην ελληνική κοινωνία, και όχι μόνο σε θέματα οικονομίας, είναι ένα επιπλέον κίνητρο για μένα να προσπαθήσω να προσφέρω βιβλία που βοηθούν στην ορθολογική κατανόηση του σημερινού σύνθετου κόσμου.

Αυτό το αποφασίζει η αγορά. Και, ευτυχώς, δεν χρειάζεται προηγούμενη κρατική ή συνδικαλιστική άδεια. Η ύπαρξη πολλών και με διαφορετικούς στόχους εκδοτικών οίκων είναι κάτι θετικό και από οικονομική αλλά και από πολιτιστική άποψη. Αρκεί βεβαίως να εξασφαλίζεται η ποιότητα. Απόφαση δική μας είναι να εξασφαλίζουμε υψηλή ποιότητα και στην επιλογή των τίτλων αλλά και στην ποιότητα της μετάφρασης ξένων συγγραφέων. Αν, πάντως, κρίνω από την υποδοχή που είχαν τα πρώτα μας βιβλία, πιστεύω ότι υπάρχει ένα αναγνωστικό κοινό που αναγνωρίζει και ανταμείβει την ποιότητα. Παράλληλα, έχοντας επίγνωση της οικονομικής συγκυρίας, έχουμε βασικό στόχο της ελαχιστοποίηση των λειτουργικών μας εξόδων. Έχω αρκετή εμπειρία στον τομέα αυτό. Σας υπενθυμίζω ότι οργάνωσα την επιτυχημένη προεδρία της Ε.Ε. το α΄ εξάμηνο του 2014 ξοδεύοντας μόνο 18 από τα 50 εκατ. ευρώ που είχαν διατεθεί από τον προϋπολογισμό. Άλλες χώρες είχαν ξοδέψει 70 και 100 εκατομμύρια για τον ίδιο σκοπό. Είμαι μεταξύ αυτών που πιστεύουν ότι υπάρχουν ακόμα περιθώρια μείωσης των κρατικών δαπανών, χωρίς μείωση μισθών. Την ίδια αρχή, περιορισμού των εξόδων, εφαρμόζω και στις εκδόσεις ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ.

Τα τρία πρώτα μας βιβλία που κυκλοφόρησαν τον Απρίλιο αφορούν φλέγοντα θέματα της διεθνούς πολιτικής:

• Το «Η Συρία φλέγεται» περιγράφει το πώς η χώρα αυτή έφτασε στη σημερινή τραγωδία ενός αιματηρού εμφυλίου πολέμου και αναλύει τις ευθύνες όλων των πρωταγωνιστών, εγχώριων και ξένων, όπως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, που υποτίμησαν τον κίνδυνο των ισλαμιστών.
• Το βιβλίο «Οι Νέοι Τζιχαντιστές – Ισλαμικό Κράτος, Ευρώπη και το επόμενο κύμα τρομοκρατίας» είναι μία εξαιρετική ανάλυση του φαινομένου της ισλαμιστικής τρομοκρατίας και περιγράφει, σχεδόν προφητικά, την εξάπλωσή του στην Ευρώπη. Ο συγγραφέας, Πέτερ Νόιμαν, θεωρείται παγκοσμίως ο κατεξοχήν ειδικός σε θέματα τρομοκρατίας, είναι καθηγητής στο King’s College στο Λονδίνο και διευθυντής του μόνου Διεθνούς Κέντρου Μελέτης της Τρομοκρατίας. Όποιος θέλει να αντιληφθεί το μέγεθος της πρόκλησης που θα αντιμετωπίσουμε και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια πρέπει να το διαβάσει.
• Το τρίτο μας βιβλίο «Στο μυαλό του Βλαντίμιρ Πούτιν» περιέχει μια διεισδυτική ανάλυση του τρόπου σκέψης του Ρώσου ηγέτη. Ο συγγραφέας έκανε εκτεταμένη έρευνα για να ανακαλύψει τις φιλοσοφικές, πολιτικές και θρησκευτικές επιρροές που διαμόρφωσαν τη σκέψη και τη δράση του Πούτιν, την επίδραση που άσκησαν στον Ρώσο Πρόεδρο η ορθοδοξία, το Βυζάντιο, ο Μαρξ, ο Ντοστογιέφσκι και η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
• Το «Όνομα του Θεού είναι Έλεος» του πάπα Φραγκίσκου είναι το πρώτο βιβλίο του πάπα αφότου εξελέγη στην κορυφή της Καθολικής Εκκλησίας. Έχει κυκλοφορήσει σε 85 χώρες και έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της προσωπικότητας του πάπα αλλά και των θαρραλέων απόψεων που διατυπώνει. Είναι ο πάπας των φτωχών και των περιθωριοποιημένων και πιστεύω ότι σε δύσκολες εποχές, όπως η σημερινή, οι απόψεις του παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο για τους καθολικούς ή τους θρησκευόμενους αλλά για κάθε άνθρωπο.
• Θα ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες και άλλα αξιόλογα βιβλία, όπως το βραβευμένο από τη Γαλλική Ακαδημία μυθιστόρημα του Μπουαλέμ Σανσάλ «2084 – Το τέλος του κόσμου», που εμπνέεται από το «1984» του Όργουελ και περιγράφει την επικράτηση μιας παγκόσμιας θρησκευτικής δικτατορίας. Θα κυκλοφορήσουμε επίσης το εξαιρετικό βιβλίο «Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας – Το παράδοξο της εξουσίας», που αναλύει τον τρόπο διακυβέρνησης των πρωθυπουργών από το 1974 μέχρι το 2009.

Η κρίση έπληξε το βιβλίο, ιδίως το «διακοσμητικό». Η ανάγνωση ενός βιβλίου παραμένει ένας οικονομικός τρόπος όχι μόνο διασκέδασης αλλά και εκπαίδευσης.

Είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα που εμπεριέχει και έλλειψη παιδείας ή –ακόμα χειρότερα– στρεβλή ενημέρωση και εμμονή σε ιδεοληψίες, αλλά και ψυχωτική άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας. Ιδίως σε θέματα διεθνούς πολιτικής και οικονομίας δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι είμαστε λαός αναλφάβητος. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς ότι ακόμα και σήμερα, μετά τα όσα βιώσαμε τα χρόνια της κρίσης, αντί να συζητάμε τις προϋποθέσεις της ανάπτυξης ο δημόσιος διάλογος, και μάλιστα σε υψηλό πολιτικό επίπεδο, περιστρέφεται γύρω από αμπελοφιλοσοφίες «αν προηγούνται οι άνθρωποι ή οι αριθμοί» ή για «το πώς το νόμισμα και η οικονομία αποκτούν νόημα», την ίδια ώρα που η κατάρρευση συνεχίζεται και σε επίπεδο ανθρώπων και σε επίπεδο αριθμών.

Ανησυχώ βαθύτατα. Δεν πρέπει και δεν μπορεί να συνεχιστεί η σημερινή κωμικοτραγική σχιζοφρένεια να δηλώνουμε όλοι μας «Ευρωπαίοι» και την ίδια ώρα να καταπατούμε τις αξίες και τους κανόνες που συγκροτούν αυτό που ονομάζουμε «Ευρώπη». Ούτε είναι ενθαρρυντικό αυτό που τελευταία έγινε μόδα, να αποδίδουμε ευθύνες στην Ευρώπη για να κουκουλώσουμε τις δικές μας αδυναμίες, τις δική μας άγνοια και τα δικά μας τραγικά λάθη.