Θανάσης Διαμαντόπουλος: «Η ολοσχερής αναλογική οδηγεί στην ακυβερνησία»
Κατ’ αρχάς, θα ήθελα την άποψή σας σχετικά με τους λόγους που ανοίγει αυτό το διάστημα συζήτηση σχετικά με τη συνταγματική αναθεώρηση.
Προφανώς κάποιοι υπάρχοντες θεσμοί ή η απουσία άλλων χρήσιμων θεσμών δεν διευκόλυναν τη συγκρότηση ενός υγιούς πολιτικού συστήματος τέτοιου που θα διέθετε μηχανισμούς άμυνας απέναντι στην εισαγόμενη κρίση. Το ακριβώς αντίθετο, τα παθολογικά στοιχεία της δημόσιας ζωής μας συνέβαλαν σημαντικά στη διεύρυνση και εμβάθυνση της κρίσης. Ωστόσο, το πλέγμα των συνταγματικών μας θεσμών, έστω κι αν δεν εξυγίανε τη δημόσια ζωή, δεν υπήρξε ο βασικός υπεύθυνος για τη νοσηρή συμπεριφορά των πολιτικών μας δυνάμεων. Επομένως η επίκληση από αυτές τις δυνάμεις σήμερα των υπαρκτών αδυναμιών του θεσμικού υποστρώματος της δημόσιας ζωής ίσως ερμηνεύεται από τη διάθεση μετάθεσης ευθυνών σε απρόσωπους-δομικούς παράγοντες για την κατάντια του τόπου.
Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα σημεία του Συντάγματος που χρήζουν αναθεώρησης και προς ποια κατεύθυνση;
Πολλά είναι αυτά: Συνταγματικό Δικαστήριο, δεύτερη Βουλή, αλλαγή των όρων προκήρυξης δημοψηφισμάτων, κατάργηση ή περιορισμός σταυρού προτίμησης, πριμοδότηση των μονοεδρικών περιφερειών, ασυμβίβαστο βουλευτικών και υπουργικών καθηκόντων, αλλαγή του τρόπου ανάδειξης της ηγεσίας της Δικαιοσύνης κ.λπ. Επιτρέψτε μου, για τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες τέτοιοι θεσμοί θα μπορούσαν να λειτουργήσουν εξυγιαντικά, γιατί αυτόματα δεν γίνεται τίποτα, να αναφερθώ στο υπό έκδοση βιβλίο μου «Θεσμοί: Κρίση και Ρήξη».
Όσον αφορά τις προτάσεις που ακούγονται σχετικά με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό, ποιο είναι το σχόλιό σας;
Για Πρόεδρο της Δημοκρατίας που δεν είναι ενεργός κυβερνήτης αλλά ουδέτερος πολιτειακός ρυθμιστής η εκλογή από το Κοινοβούλιο ή ένα ελαφρώς διευρυμένο σώμα με τη συμμετοχή και των περιφερειαρχών –όχι όμως των δημάρχων, που θα πριμοδοτούσαν ιδιαίτερα την αγροτική Ελλάδα– είναι ο σωστός τρόπος. Ειδάλλως, κυοφορείται πολιτειακή κρίση από τη διαρχία μεταξύ πρωθυπουργού και Προέδρου της Δημοκρατίας. Προτείνω όμως στο προαναφερθέν βιβλίο μου, όπως και στο παρελθόν, έναν σαφή τρόπο αποσύνδεσης της μη επίτευξης της απαιτούμενης συναινετικής προεδρικής πλειοψηφίας από τη διάλυση της Βουλής. Επειδή κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να κατέβει στους 151 βουλευτές, δηλαδή στην απόλυτη πλειοψηφία, και έτσι χάνει η εκλογή τον υπερκομματικό της χαρακτήρα, εγώ υποστηρίζω, αν δεν επιτυγχάνονται οι 180 έδρες, να παρατείνεται κατά ένα έτος η θητεία του ήδη υπηρετούντος Προέδρου.
Θεωρείτε ότι το πολιτικό σύστημα της χώρας είναι έτοιμο να επιδείξει την απαραίτητη συναίνεση ώστε η συνταγματική αναθεώρηση να γίνει ομαλά και χωρίς «παρατράγουδα»;
Ομαλή και τεχνικά επαρκής αναθεώρηση μπορώ να φανταστώ ότι θα μπορούσε να υπάρξει μόνο αν μια ευρεία διακομματική πλειοψηφία ανέθετε την προετοιμασία της σε ειδικούς εγνωσμένου κύρους. Την ευθύνη να την έχουν τεχνοκράτες εξουσιοδοτημένοι από τα κόμματα. Δηλαδή με μια ευρεία συναίνεση να βρουν 15-20 ειδικούς εγνωσμένου κύρους και να τους πουν να αναλάβουν αυτοί.
Η κυβέρνηση, εδώ και αρκετό διάστημα, έχει αρχίσει δημόσια συζήτηση σχετικά με την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Πού αποδίδετε αυτή τη συζήτηση;
Σε πολύ μεγάλο βαθμό θεωρώ ότι εξηγείται με βάση ανάγκες αποπροσανατολισμού με στόχο τη διαιώνιση της εξουσίας της. Γιατί οι ιδεοληπτικές εμμονές της Αριστεράς στην απλή αναλογική, αν ήταν ειλικρινείς, θα είχαν θεσμοθετηθεί την πρώτη περίοδο ή όσο είχε εκλογική και ιδεολογική ηγεμονία.
Πώς κρίνετε τις κυβερνητικές προτάσεις/σκέψεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας σχετικά με τον εκλογικό νόμο;
Έχουν την αξία που έχουν οι παραγωγοί θεσμών από καιροσκόπους και αδαείς. Θα ήταν περίπου κάτι ανάλογο αν πρότειναν νέα ιατρικά πρωτόκολλα άνθρωποι οι οποίοι κάποια στιγμή ψηφίστηκαν και δεν έχουν ιδέα από ιατρική.
Πιστεύετε ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη για «απλή και άδολη αναλογική»;
Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά στις περισσότερες χώρες του πολιτισμένου κόσμου η ολοσχερής αναλογική οδηγεί σε ακυβερνησία από τις αλλεπάλληλες εκλογές. Και εκεί μεν όπου υπάρχει ένας κρατικός μηχανισμός επαρκής που μπορεί να κρατήσει τη λειτουργία της δημόσιας ζωής, όπως στις χώρες της Benelux, όπου υπάρχουν παρατεταμένες περίοδοι ακυβερνησίας, το πράγμα πορεύεται. Σε άλλες χώρες, όπως στην Ισπανία, βλέπουμε ότι τα προβλήματα διογκώνονται και συσσωρεύονται. Επιπλέον, επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω ότι όλες ανεξαιρέτως οι καταρρεύσεις στην Ευρώπη του 20ού αιώνα δημοκρατικών καθεστώτων έγιναν σε συνθήκες κυβερνητικής αστάθειας και απουσίας μονοκομματικών ή άλλων σταθερών πλειοψηφιών, οι οποίες προκλήθηκαν από συστήματα ολοσχερώς αναλογικά ή πολύ κοντά στα ολοσχερώς αναλογικά. Επομένως νομίζω ότι θα ήταν η τελευταία ταφόπετρα πάνω από την ελληνική κοινωνία, την ελληνική οικονομία και την εύρυθμη κατά το δυνατόν λειτουργία της κοινωνικής ζωής.
Έχετε να προτείνετε κάποιο εκλογικό σύστημα το οποίο θα μπορούσε από τη μια να διασφαλίζει την κυβερνησιμότητα και από την άλλη την αναλογικότητα σε βαθμό που να μη δημιουργεί κρίσεις;
Νομίζω ότι η προεργασία που κάναμε το 2009 στη λεγόμενη επιτροπή Ραγκούση έχει οδηγήσει σε ό,τι πιο συγκροτημένο και ανταποκρινόμενο στις ανάγκες του τόπου και μάλιστα βλέπω ότι και πολλά κόμματα σήμερα με μικρές τροποποιήσεις αναφέρονται σε εκείνη την προεργασία, η οποία έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Λίγο περισσότερες από τις μισές έδρες, περίπου τα 3/5, να αναδεικνύονται σε μονοεδρικές περιφέρειες. Μάλιστα για την ανάδειξή τους θα έκανα μια πρόσθετη πρόταση: να παρέχεται στους υποψηφίους η δυνατότητα δήλωσης συγγενείας και να εκλέγεται ο πλειοψηφών της πλειοψηφούσας ομάδας. Δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι τρεις φιλομνημονιακοί βουλευτές κάνουν δήλωση συγγενείας και οι τρεις μαζί λαμβάνουν 45%, με τον πρώτο εκ των τριών να λαμβάνει 25%, και στην άλλη ομάδα άλλοι τρεις είναι αντιμνημονιακοί και κάνουν δήλωση συγγενείας και λαμβάνουν 43%, να εκλέγεται εκείνος με το 25% της πλειοψηφούσας ομάδας, έστω κι αν ο πρώτος της μειοψηφούσας πήρε 30%. Να υπάρχει δυνατότητα ομαδοποίησης, για να δημιουργείται μια προεργασία κουλτούρας σε συνεργασίες και πραγματισμού, όχι ιδιαίτερων πολιτικών φορτίσεων. Από κει και πέρα, όμως, το δεύτερο στοιχείο αυτού του συστήματος είναι, για να μην υπάρχουν συγκρούσεις είτε ύποπτες χαράξεις των εκλογικών περιφερειών, αλλά και για μην υπάρχει κίνδυνος αναστροφής πλειοψηφιών, δηλαδή εκείνος που θα πάρει λιγότερες ψήφους να βγάλει περισσότερες έδρες, το πόσες έδρες θα βγάλει το κάθε κόμμα να εξαρτάται από το εθνικό του ποσοστό. Και εκεί υπάρχει η δυνατότητα να δίνεται στο προπορευόμενο κόμμα ένα σταθερό ποσοστό υπερεκπροσώπησης, ας πούμε δέκα μονάδες κατά ανώτατο όριο, ώστε αν πάρει, ας πούμε, το 30% των ψήφων, να λάβει το 40% των εδρών και οι υπόλοιπες έδρες να πηγαίνουν αναλογικά στα υπόλοιπα κόμματα. Αφού, λοιπόν, γίνει η αρχική στάθμιση για το πόσες έδρες θα λάβει το κάθε κόμμα με βάση το ποσοστό επικρατείας που συγκεντρώνει, να αφαιρούνται οι μονοεδρικές που έχει κερδίσει και τις υπόλοιπες να τις παίρνει από τα 2/5 των εδρών που θα είναι έδρες επικράτειας ή μειζόνων επικαθήμενων περιφερειών. Μάλιστα εδώ μπορεί κάθε ψηφοφόρος να έχει δύο ψήφους, όπως στη Γερμανία: μία για τη μονοεδρική και μία για τη μείζονα περιφέρεια. Έτσι, ενδέχεται να ψηφίζει υποψήφιο του ενός κόμματος για τη μονοεδρική και άλλο κόμμα στη μείζονα περιφέρεια.
