Έξι οικονομικοί μύθοι που κατέρρευσαν με πάταγο

Οι διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης και την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα-μνημόνιο έχουν μπει στην τελική τους φάση, αλλά η συμμετοχή της κυβέρνησης Τσίπρα είναι περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική. Οι μύθοι στους οποίους στηρίχτηκε η επικοινωνία και η προπαγάνδα του Μαξίμου κατέρρευσαν με εντυπωσιακή ταχύτητα. Το Μαξίμου πέρασε πολύ γρήγορα από το υποτιθέμενο οικονομικό success story στην αγωνία μπροστά στη ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης.

Το μήνυμα που στέλνει η κυβέρνηση στις Βρυξέλλες είναι ότι κάναμε ό,τι έπρεπε να κάνουμε, αναλάβετε κι εσείς τις δικές σας υποχρεώσεις για να διευκολύνετε την κατάσταση. Δυστυχώς, όμως, για την κυβέρνηση και ακόμη περισσότερο για την Ελλάδα, το τι ακριβώς έχει κάνει η κυβέρνηση και ποιες είναι οι υποχρεώσεις των Ευρωπαίων εταίρων τις οποίες έχει προσυπογράψει ο κ. Τσίπρας, απαλλάσσοντάς τους από ένα μέρος του φορτίου του δεύτερου προγράμματος-μνημονίου, θα το κρίνουν οι ίδιοι.

Περισσότερη λιτότητα

Η βασική θέση της κυβέρνησης ότι το τέλος του προγράμματος-μνημονίου θα φέρει κάποια χαλάρωση στα μέτρα λιτότητας αποδεικνύεται άσχετη με την πραγματικότητα. Ο αγώνας δρόμου για το έγκαιρο κλείσιμο των 84 προαπαιτούμενων που είναι σε εκκρεμότητα γίνεται σε βάρος των περισσότερων μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Αξιολογείται η δυναμική των πλειστηριασμών και το εύρος τους εκτός της περιοχής της πρωτεύουσας, προωθούνται οι αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες σε σχέση με τον ΕΝΦΙΑ με τρόπο που θα προκαλέσει πρόσθετες επιβαρύνσεις σε πολλά νοικοκυριά μη προνομιούχων, επιβάλλονται διορθώσεις ως προς τον υπολογισμό του πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος και την απόδοση συγκεκριμένων φόρων, προγραμματίζεται η πιο αυστηρή αντιμετώπιση όσων έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο ή και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Το δεύτερο εξάμηνο του 2018 και τα επόμενα δύο χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα για εκατομμύρια συμπολίτες μας, εφόσον η προσαρμογή θα κλιμακωθεί μετά το επίσημο τέλος του προγράμματος-μνημονίου.

Καμία αναβολή

Στη διάρκεια των τελευταίων ημερών έγινε απολύτως σαφές ότι δεν θα υπάρξει καμία αναβολή, πολύ περισσότερο ματαίωση, των μέτρων που έχουν προγραμματιστεί για το 2019 και το 2020 και έχουν ψηφιστεί από την κυβερνητική πλειοψηφία.

Έθεσα στο Ευρωκοινοβούλιο το θέμα στον αρμόδιο επίτροπο κ. Μοσκοβισί και πήρα την απάντηση ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα θα εφαρμοστούν και πως δεν υπάρχει ζήτημα αμφισβήτησής τους, γιατί αυτό θα δημιουργούσε πρόβλημα αξιοπιστίας για την ελληνική κυβέρνηση. Με την απάντησή του ο κ. Μοσκοβισί δεν αποκάλυψε κάποιο μυστικό, επισημοποίησε όμως αυτό που είναι γνωστό σε όλους αλλά αμφισβητείται για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας από ορισμένους υπουργούς, οι οποίοι θεωρούν ότι η μείωση των συντάξεων από τις αρχές του 2019 θα εξασθενίσει πάρα πολύ την πολιτική θέση της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό γιατί θα προκαλέσει μεγάλη μείωση εισοδήματος στους συνταξιούχους, οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά και θα στείλει το μήνυμα ότι είναι βέβαιη και η μείωση, από τις αρχές του 2020, του αφορολόγητου ορίου για το ετήσιο εισόδημα, και αυτή με υπογραφή Τσίπρα.

Χωρίς κούρεμα το χρέος

Από τις συνεννοήσεις που γίνονται σε επίπεδο Eurogroup και με το ΔΝΤ –και στις οποίες ουσιαστικά δεν συμμετέχει η κυβέρνηση Τσίπρα– προκύπτει το συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται να υπάρξει «κούρεμα», δηλαδή μείωση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου, απλώς θα γίνει μια προσπάθεια η αποπληρωμή του να πάει σε βάθος χρόνου και τα επιτόκια να μην ξεφύγουν πάνω από ένα όριο.

Η πολιτική απόφαση που πάρθηκε στα τέλη του 2012, σε συνέχεια του «κουρέματος» δημόσιου χρέους που ήταν στα χέρια ιδιωτών, ήταν πολύ πιο φιλόδοξη, αλλά με το πέρασμα του χρόνου οι υποχρεώσεις των πιστωτών περιορίστηκαν με τη συμβολή του πρωθυπουργού κ. Τσίπρα.

Έτσι, η ρύθμιση του χρέους δεν θεωρείται αυτονόητη, αλλά θα γίνει «εφόσον κριθεί αναγκαίο». Η φράση βέβαια δεν καταργεί την αναγκαιότητά της, εξασθενίζει όμως τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας. Επίσης, φαίνεται ότι θα επιστραφεί στην Ελλάδα, για τη διαχείριση του χρέους, ένα μέρος των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τις αγοραπωλησίες ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου. Το δεύτερο πρόγραμμα-μνημόνιο προέβλεπε την πλήρη επιστροφή των κερδών στο ελληνικό Δημόσιο, αλλά εξαιτίας της διαπραγματευτικής τακτικής του κ. Τσίπρα αυτή η υποχρέωση καταργήθηκε στο πέρασμα από το δεύτερο στο τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο και τώρα το ελληνικό Δημόσιο θα καλύψει γύρω στο 50% της ζημιάς.

Διευκόλυνση υπό όρους

Η αναδιάρθρωση του χρέους, ανάλογα με τον προγραμματισμό και τις συνθήκες που επικρατούν στις διεθνείς αγορές, δεν θα γίνεται αυτόματα αλλά θα χρειάζεται η έγκριση της Ομοσπονδιακής Βουλής της Γερμανίας και της Βουλής άλλων κρατών.

Η κυβέρνηση Μέρκελ πιέζεται πολιτικά στο θέμα του χρέους από την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία, που είναι πλέον κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, και από τους Φιλελεύθερους, οι οποίοι επέστρεψαν στη Βουλή και εμφανίζονται πολύ αυστηροί έναντι της Ελλάδας, με το σκεπτικό ότι μεγαλώνει συνεχώς ο κίνδυνος να επιβαρυνθούν οι Γερμανοί φορολογούμενοι από ενδεχόμενη κατάρρευση του ελληνικού προγράμματος. Για να περιορίσουν την πολιτική τους φθορά, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλδημοκράτες που βρίσκονται στην εξουσία κάνουν μια αυστηρή ερμηνεία του Συντάγματος, που επιβάλλει την έγκριση των ρυθμίσεων για το χρέος από την Ομοσπονδιακή Βουλή. Καταβάλλεται πάντως προσπάθεια από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Γαλλίας να απλοποιηθεί κάπως η διαδικασία και να χρειάζεται η έγκριση της Ομοσπονδιακής Βουλής μόνο όταν υπάρχουν αποκλίσεις από τους στόχους που έχουν τεθεί ή μεγάλες αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον.

Η δικαίωση του Στουρνάρα

Μια ματιά στην ανοδική πορεία του επιτοκίου στο δεκαετές ομόλογο του ελληνικού Δημοσίου –έχει σκαρφαλώσει ήδη στο 4,3%– οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί επιβάλλεται μια προληπτική γραμμή πιστοληπτικής στήριξης για να υπάρξει καλύτερη μεταχείριση των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ και να αποτραπούν οικονομικές περιπέτειες και εκπλήξεις.

Το παιχνίδι με τον πολιτικό χρόνο που έπαιξε η κυβέρνηση Τσίπρα απέβη σε βάρος της, γιατί η διεθνής οικονομική συγκυρία έγινε λιγότερο ευνοϊκή. Έχουμε την ιταλική κρίση, η οποία θα έχει διάρκεια και ασκεί ανοδική πίεση στα επιτόκια δανεισμού του Δημοσίου των υπερχρεωμένων χωρών, ενώ παρατηρείται και μεγάλη αύξηση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου, η οποία προκαλεί, λόγω ενεργειακής εξάρτησης από το εισαγόμενο πετρέλαιο, νέα μείωση στον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον βαθμό δυσκολίας στην επίτευξη των συμφωνηθέντων δημοσιονομικών στόχων. Αντί, λοιπόν, για καθαρή έξοδο στις αγορές, θα έχουμε μια αγωνιώδη και πανάκριβη έξοδο με αβέβαιη προοπτική.

Άλλο Σκόπια, άλλο Βρυξέλλες

Αποδείχθηκε επίσης στην πράξη ότι η σύνδεση που έκανε η κυβερνητική επικοινωνία και προπαγάνδα μεταξύ της επίλυσης του λεγόμενου «Μακεδονικού» και της οικονομικής διευκόλυνσης της κυβέρνησης Τσίπρα δεν είχε σχέση με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Η «Αυγή» επικαλέστηκε μέχρι και παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε μια μάταιη προσπάθεια να ρυμουλκήσει τη ΝΔ στις κυβερνητικές θέσεις για το «Μακεδονικό». Είναι γνωστό όμως ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ελάχιστη επιρροή έχει στις αποφάσεις για το χρέος του ελληνικού Δημοσίου, που περνάνε υποχρεωτικά από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και το Eurogroup. Επομένως, το σχετικό παζάρι ήταν μόνο στο μυαλό του κυβερνητικού επιτελείου.

Όσο για τις κυβερνήσεις που επείγονται για γρήγορη λύση στο «Μακεδονικό» και ένταξη των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε., δεν είναι πολλές και, κυρίως, δεν επιμένουν δημόσια σε αυτή τη θέση εξαιτίας του φόβου του πολιτικού κόστους στις χώρες τους, γιατί δεν υπάρχουν ευρωπαϊκοί λαοί που να αντιμετωπίζουν με ενθουσιασμό τη διεύρυνση της Ε.Ε. προς τα Δυτικά Βαλκάνια στο απώτερο μέλλον.