Είναι η ελληνική κοινωνία βίαιη;
To τελευταίο χρονικό διάστημα με αφορμή γεγονότα που έχουν ταρακουνήσει το συλλογικό μας ασυνείδητο, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα ερώτημα που η τυχόν απάντηση του φτάνει στον πυρήνα της ύπαρξης μας ως αυτόνομες προσωπικότητες αλλά και ως κοινωνικό σύνολο.
Το ερώτημα αυτό είναι φανερό ότι είναι αδύνατο να απαντηθεί στο πλαίσιο ενός σημειώματος, ίσως ακόμη και στο πλαίσιο μιας ακαδημαϊκής διατριβής. Η ίδια όμως η επικαιρότητα αναγάγει ως ύψιστης προτεραιότητας ζήτημα τουλάχιστον την έναρξη ενός διαλόγου για το αυτονόητο: Ότι καμία κοινωνία δεν μπορεί να πορευτεί στο παρόν αλλά και να σχεδιάσει το μέλλον της αν εθιστεί στην βία ως τον μοναδικό τρόπο επίλυσης πολιτικών και κοινωνικών διαφορών.
Είναι φανερό ότι ο προπηλακισμός Μπουτάρη έφερε στην επιφάνεια κάτι που γνωρίζαμε όλα αυτά τα χρόνια , και πριν από την μνημονιακή επιτροπεία, και δεν είχαμε το θάρρος να αναγνωρίσουμε. Ότι στην πατρίδα μας βιώνουμε μια βαθιά κρίση δημοκρατίας και ανεκτικότητας που ορίζεται από την αδυναμία μας να συζητήσουμε με ειλικρίνεια και ηρεμία φλέγοντα ζητήματα που σχετίζονται με το μέλλον της κοινωνίας μας και φτάνει μέχρι την μη ανοχή που δείχνουμε σε οτιδήποτε ορίζεται ως μη κοινωνικά και πολιτισμικά αποδεκτό. Η βία συσκοτίζει το πρόβλημα, καθιστά ανέφικτο τον διάλογο και επιτείνει την κρίση αφού αντί να απαντήσει στο πρόβλημα ή να προσπαθήσει να συζητήσει το πρόβλημα, το διογκώνει.
Τα δύο αυτά φαινόμενα αποτελούν τροχοπέδη για την υπέρβαση της πολιτισμικής και κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε την τελευταία δεκαετία. Η αναγνώριση της ανάγκης να περάσουμε από έναν βαλκανικό τρόπο οργάνωσης του δημοσίου διαλόγου σε μια κοινωνία που φορείς και κόμματα θα διαφωνούν με σεβασμό και ανεκτικότητα στην αντίθετη άποψη , δεν έχει αναγνωριστεί από ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας μας ως απαραίτητη προϋπόθεση υπέρβασης των δομικών ανωμαλιών που οδήγησαν στην κρίση που βιώνουμε εδώ και δέκα χρόνια.
Υπάρχει όμως και μια άλλη μορφή βίας, η βία της καθημερινότητας που διαχρονικά έχει τις ρίζες της πολλά χρόνια πριν ξεσπάσει η κατ’ όνομα οικονομική κρίση, και ξεκινάει από τον κανιβαλισμό της καθημερινότητας των συμπολιτών μας που έχουν δυσκολία στην μετακίνηση μέχρι την αντικοινωνική συμπεριφορά κατά την διάρκεια επίσκεψης σε δημόσια ή ιδιωτική υπηρεσία. Βία που έχει δομηθεί πάνω σε ένα νεφελώδες ιδεολόγημα μια ιδιότυπης νεοελληνικής μαγκιάς και ενός ανίκανου κράτους που οδηγεί τους πολίτες στο να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους.
Η υπέρβαση αυτής της μορφής της βίας απαιτεί πέρα από την αυτονόητη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού ως προληπτικού αλλά και κατασταλτικού μηχανισμού και την κινητοποίηση των δυνάμεων της κοινωνίας που συνειδητοποιούν ότι μόνο αν υπερβούμε συλλογικά τις παθογένειες που μας καθηλώνουν σε ένα κοινωνικό και πολιτισμικό τέλμα θα καταφέρουμε να αλλάξουμε το συλλογικό μας υπόδειγμα. Και μόνο με την αλλαγή του υποδείγματος θα μπορέσουμε να δείξουμε στο εξωτερικό ότι η χώρα μας έχει ήδη αλλάξει σελίδα. Και αυτή η συμβολική, αλλά με βαθύ νόημα, αλλαγή σελίδας αποτελεί τον βασικό μοχλό προσέλκυσης επενδύσεων, πέρα από την αυτονόητη ύπαρξη ενός περιβάλλοντος ευνοϊκού για τις επιχειρήσεις. Και αυτός ο μοχλός δεν κινητοποιείται με μνημόνια και επιτροπείες. Αυτό ίσως είναι το δυστύχημα ή το ευτύχημα.
