Αντιμνημονιακοί … Πλειστηριασμοί !

Ο πλειστηριασμός, επειδή ακριβώς οδηγεί σε απώλεια ατομικής περιουσίας, ήταν πάντοτε μια σύνθετη και τυπολατρική διαδικασία, η οποία αποσκοπούσε στην προστασία του οφειλέτη από καταχρήσεις. Πριν από δέκα χρόνια ο πλειστηριασμός ακινήτου ορίζονταν σε σαράντα μέρες έως τέσσερεις μήνες από την κατάσχεση και η τιμή εκκίνησης ήταν τα 2/3 της αγοραίας αξίας, την οποία καθόριζε ο δικαστικός επιμελητής. Αν ο οφειλέτης διαφωνούσε με την αξία, προσέφευγε στο Δικαστήριο και αυτό αναπροσάρμοζε την αξία.

Ο πλειστηριασμός ήταν πάντοτε μια απωθητική διαδικασία για το μέσο ιδιώτη, πέραν από το ψυχολογικό θέμα (να μην πάρω το σπίτι του ταλαίπωρου που το χάνει) κυρίως γιατί υπήρχε σημαντική αδυναμία να ελεγχθεί η διαδικασία προκαταβολικά και ήταν υπαρκτός ο κίνδυνος εμπλοκής σε ατέρμονες δικαστικές περιπέτειες, με τα χρήματα δεσμευμένα και χωρίς χρήση του ακινήτου που αγοράστηκε.

Η τιμή εκκίνησης στα 2/3 της αγοραίας αποτελούσε το κίνητρο ή το αντιστάθμισμα του ρίσκου για όποιον ήθελε να συμμετάσχει σε πλειστηριασμό. Άφηνε δε περιθώρια κέρδους σε περίπτωση μεταπώλησης.

Το 2008 (κυβέρνηση Κ. Καραμανλή) ορίστηκε ότι η τιμή εκκίνησης θα είναι υποχρεωτικά η αντικειμενική αξία του ακινήτου. Αυτομάτως, στις περισσότερες περιπτώσεις, χάθηκαν τα πλεονεκτήματα συμμετοχής και απέμεινε το ρίσκο.

Κοντά σε αυτά υπήρχε και σημαντική πιθανότητα να συρθεί η διαδικασία του πλειστηριασμού για ένα έως τρία χρόνια με διαρκή άσκηση δικαστικών προσφυγών. Οπότε ο μέσος ιδιώτης έχανε το ενδιαφέρον του για συμμετοχή.

Τα χρήματα του πλειστηριασμού μοιράζονταν κατά το 1/3 στις υποχρεώσεις προς το δημόσιο και κατά τα 2/3 στις υποχρεώσεις προς ενυπόθηκους δανειστές (συνήθως τράπεζες)

Το 2010 και 2011 ορίστηκε (κυβέρνηση Παπανδρέου) ότι από τα χρήματα του πλειστηριασμού ικανοποιούνται προκαταβολικά οι απαιτήσεις του τότε ΙΚΑ και λοιπών ταμείων, αλλά και του Δημοσίου από ΦΠΑ και, αν περίσσευε κάτι (συνήθως ψίχουλα ή τίποτα), κατανέμονταν κατά το 1/3 για τις λοιπές απαιτήσεις του Δημοσίου και κατά τα 2/3 στους ενυπόθηκους δανειστές. Ήταν η εποχή που οι οφειλές προς Δημόσιο έγιναν αναδρομικά αυτόφωρο ποινικό αδίκημα και οι πλειστηριασμοί έγιναν αποκλειστικά εργαλείο είσπραξης του Δημοσίου, με έξοδα ιδιωτών (διότι τότε στις τράπεζες ουσιαστικά είχε απαγορευτεί να διενεργούν πλειστηριασμούς)

Η κυβέρνηση Σαμαρά επιχείρησε να εισάγει νέο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με σκοπό την επιτάχυνση των πολιτικών δικών (αφορούν σε διαφορές μεταξύ ιδιωτών) και φυσικά των πλειστηριασμών. Ο νέος κώδικας προέβλεπε ουσιαστικά την επαναφορά της μοιρασιάς που ίσχυε πριν το 2010 και μάλιστα με πρόβλεψη και υπέρ των απλών δανειστών και όρισε μέγιστο χρονικό διάστημα πραγματοποίησης του πλειστηριασμού το έτος. Ο πλειστηριασμός έπρεπε να ορίζεται μεταξύ του έβδομου και όγδοου μήνα από την κατάσχεση, ώστε στο ενδιάμεσο να ολοκληρώνονται οι πάσης φύσεως δικαστικές προσφυγές. Τιμή εκκίνησης η αγοραία αξία, όπως προσδιορίζεται από πιστοποιημένο από το κράτος εκτιμητή. Αν όμως ο πρώτος πλειστηριασμός ήταν άγονος έπρεπε να επαναληφθεί σε σαράντα ημέρες με τιμή εκκίνησης το ήμισυ της αγοραίας. Επαναφορά του στοιχείου της ευκαιρίας σε αντιστάθμισμα του ρίσκου. Αν κι αυτός ήταν άγονος το Δικαστήριο μπορούσε να ορίσει τρίτο πλειστηριασμό με ελεύθερη τιμή, τέτοια που θα διευκόλυνε την πώληση.

O κώδικας που δεν πρόλαβε την βουλή

Ο νέος κώδικας καταγγέλθηκε από την τότε αντιπολίτευση ως εργαλείο των τραπεζών και ως βλαπτικός για τα συμφέροντα του Δημοσίου επειδή καταργούσε την προνομιακή είσπραξη από το ΙΚΑ και το Δημόσιο που είχε θεσπιστεί το 2011! Οι δε δικηγόροι σε δημοψήφισμα τον απέρριψαν με ποσοστό ….95%! Ο Κώδικας δεν πρόλαβε να κατατεθεί στη Βουλή γιατί η κυβέρνηση Σαμαρά προκήρυξε εκλογές.

Ο Κώδικας ψηφίστηκε αυτούσιος από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου και ίσχυσε στο σύνολό του από 1.1.2016. Αποδείχθηκε αρκετά καλύτερος από τον προηγούμενο, πλην όμως στο ζήτημα των πλειστηριασμών εμφιλοχώρησαν οι γνωστές ελληνικές ζαβολιές.

Μέσα στο 2017 η παρούσα κυβέρνηση τροποποίησε τη διάταξη για την τιμή εκκίνησης και όρισε ότι αν ο πρώτος πλειστηριασμός αποβεί άγονος και ο δεύτερος μετά από σαράντα μέρες διενεργείται με τιμή εκκίνησης την αγοραία αξία. Εξανεμίστηκε το στοιχείο της ευκαιρίας και ουσιαστικά η συμμετοχή κατέστη ασύμφορη.

Στις αρχές του 2018 με νέα τροποποίηση ορίστηκε ότι εφόσον μετά από δύο άγονους ζητείται από το Δικαστήριο μειωμένη τιμή, προσκομίζεται υποχρεωτικά επικαιροποιημένη έκθεση για την αξία του ακινήτου. Έμμεσα καταργείται η ευχέρεια του Δικαστή να μειώσει ελεύθερα την τιμή με κύριο κριτήριο τη διευκόλυνση της εκποίησης.

Με απλά λόγια, οι πλειστηριασμοί διενεργούνται ελεύθερα, έχοντας όμως εξασφαλίσει ότι δεν θα βρεθεί πλειοδότης. Με νόμο!

Ο τελικός λογαριασμός

Με αυτά τα δεδομένα ούτε οι τράπεζες μπορούν να συμμετάσχουν εύκολα ή μαζικά σε πλειστηριασμούς, διότι είναι πολύ πιθανή η μελλοντική καταγραφή ζημιών από τα ακίνητα που θα αγοραστούν και δύσκολα θα μεταπωληθούν με κέρδος αλλά και υπαρκτός ο κίνδυνος για τα στελέχη τους να βρεθούν κατηγορούμενοι για απιστία. Τα ακίνητα μετά τον πλειστηριασμό συχνά είναι λεηλατημένα αν όχι βανδαλισμένα. Οι τράπεζες πρέπει να μαζέψουν λεφτά από τα κόκκινα δάνεια. Δεν έχουν την πολυτέλεια (και τα κεφάλαια) να μετατραπούν σε real estate εταιρίες και να περιμένουν μεσομακροπρόθεσμα να ανέβει η αγορά και να γράψουν κέρδη από μεταπωλήσεις.

Στα παραπάνω ας προστεθεί κι ένας ακόμη παράγοντας: από το 2010 κι εντεύθεν ισχύουν διαδοχικοί νόμοι για τακτοποίηση (= νομιμοποίηση) αυθαιρέτων και ταυτόχρονη απαγόρευση πώλησης ακινήτου που έχει αυθαιρεσίες. Ποιος θα αγοράσει ακίνητο σε πλειστηριασμό χωρίς ανάλογη διασφάλιση; Ποιος οφειλέτης θα πληρώσει για να τακτοποιήσει ακίνητο, όταν δεν έχει πληρώσει τη δόση του δανείου του;

Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη λοιπόν και διασφαλισμένο το ότι οι τράπεζες δεν θα μαζέψουν ποτέ τα λεφτά από τα κόκκινα δάνεια. Διασφαλισμένο επίσης ότι αυτές θα καταγράψουν τη ζημιά και θα είναι μεγάλη. Δεν έχει κανένα νόημα να εξηγήσουμε για πολλοστή φορά ότι χαμένα λεφτά από δάνεια συνεπάγονται κούρεμα καταθέσεων. Δεν έχει νόημα να εξηγήσουμε για πολλοστή φορά ότι δημιουργείται ισχυρός ηθικός κίνδυνος. Ότι ο συνεπής δανειολήπτης, αυτός που στερήθηκε και εξόφλησε την υποχρέωσή του αισθάνεται κορόϊδο βλέποντας τον διπλανό του να απολαμβάνει το σπίτι (το εργοστάσιο, το εξοχικό) που δεν πλήρωσε. Ότι ειδικά στον τομέα της οικονομίας τα απλήρωτα δάνεια δημιουργούν συνθήκες ισχυρού αθέμιτου ανταγωνισμού εις βάρος των συνεπών και των νοικοκυραίων.

Η παρούσα κυβέρνηση ψηφίστηκε για να σκίσει το μνημόνιο. Στο ζήτημα των πλειστηριασμών το έκανε.

Ο τελικός λογαριασμός θα έρθει αργότερα. Όπως και η κοινή λογική, αφού πρώτα καταγραφούν νέες αυξημένες ζημιές.

Τότε θα πειστούμε ότι προστασίας άξιζαν οι συνεπείς και όχι οι ασυνεπείς και θα αναθεωρήσουμε. Όχι για άλλο λόγο, αλλά για να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τη φτώχια που τα καταδίκασε το δικό μας διαζύγιο με τη λογική και την ηθική.