Τα παιδιά είναι ήδη οι ψηφιακοί πολίτες του μέλλοντος*

Ο άνθρωπος που έγραψε το πρώτο κεφάλαιο στην ιστορία της ψηφιακής τεχνολογίας, είναι ο μάλλον άγνωστος Άγγλος μηχανικός και μαθηματικός Κάρολος Μπάμπατζ, ο οποίος το 1822 ξεκίνησε την ιστορικά πρώτη απόπειρα κατασκευής μηχανής αριθμητικών υπολογισμών μετά την παρατήρηση ότι τις απλές αριθμητικές πράξεις για τη σύνταξη των πινάκων λογαρίθμων, τις διεκπεραίωναν υπάλληλοι χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο, κάνοντας όμως αρκετά λάθη. Ο Μπάμπατζ σκέφτηκε ότι αυτούς τους απλούς αλλά υπερβολικά πολλούς υπολογισμούς θα μπορούσε να τους εκτελεί μια μηχανή με γρανάζια όχι μόνον ταχύτερα αλλά και αλάνθαστα. Έτσι, το 1819 είχαν ήδη διατυπωθεί οι βασικές αρχές της αυτόματης υπολογιστικής μηχανής.

Στο διαδίκτυο υπάρχουν αρκετές αναφορές για τον «πατέρα των υπολογιστών» Charles Babbage αλλά και για την «μητέρα του προγραμματισμού», την μαθηματικό Ada Lovelace, η οποία εξετάζοντας τους τρόπους με τους οποίους η κοινωνία μπορεί να συνεργάζεται με την τεχνολογία, έγραψε τον πρώτο αλγόριθμο για την υπολογιστική μηχανή του συμπατριώτη της.

Αυτή η εισαγωγή είναι μια απόπειρα να επισημάνω ότι η τεχνολογία των υπολογιστών είναι μια πολύ παλιά ιστορία, που προηγήθηκε κατά δύο χρόνια της δικής μας Επανάστασης του 1821. Πρόκειται για ένα σύνολο τεχνολογικών και επιστημονικών κατακτήσεων, πάνω στις οποίες η ανθρωπότητα δουλεύει συστηματικά εδώ και αιώνες. Συνεπώς, τα παιδιά που, με ιδιαίτερη ευκολία, κάνουν μακροβούτια σ’ αυτά τα ιδιότροπα νερά, στο τέλος μάλλον ωφελούνται περισσότερο απ’ όσα «ρισκάρουν».

Και τα παιδιά στο ιντερνέτ;

Ειδικά για τα παιδιά που με εντυπωσιακούς ρυθμούς εξοικειώνονται με την τεχνολογία, αντί απλώς να τα δασκαλεύουμε για το πώς θα προστατεύονται από τους «κινδύνους του διαδικτύου», προκαλώντας συχνά άσκοπες καχυποψίες για την τεχνολογία, καλό είναι να τα ενθαρρύνουμε, καθοδηγώντας τα να καλλιεργούν μια θετική διαδικτυακή παρουσία. Να τα βοηθάμε δηλαδή να γίνουν πολίτες του μέλλοντος με ένα θετικό ψηφιακό αποτύπωμα.

Οι εργοδότες σήμερα «γκουγκλάρουν» τα υποψήφια στελέχη τους. Όλοι το ξέρουμε αυτό. Και στο βαθμό που το επιμελημένο ψηφιακό αποτύπωμα μπορεί να αποτελέσει κοινωνικό και επαγγελματικό πλεονέκτημα, άλλο τόσο η πενιχρή ή η απωθητική παρουσία αντιμετωπίζεται απορριπτικά. Πόσες φορές δεν ακούσαμε ή δεν είπαμε οι ίδιοι «τον/την έψαξα στο Google αλλά δεν βρήκα απολύτως τίποτα». Για το ανύπαρκτο ψηφιακό αποτύπωμα λοιπόν, η καχυποψία είναι η πιθανότερη αντίδραση.

Δυναμικοί χρήστες αλλά και αχόρταγοι καταναλωτές

Είναι μετρημένο ότι τα σημερινά παιδιά και οι νέοι είναι οι πλέον δυναμικοί χρήστες του διαδικτύου. Από αυτό το γεγονός εγείρονται βάσιμες (και καμιά φορά αβάσιμες) ανησυχίες σχετικά με το πώς αυτή η χρήση θα επηρεάσει μέλλον τους. Ενόσω όμως η όλη συζήτηση επικεντρώνεται σε θέματα ασφάλειας και προστασίας των παιδιών, ελάχιστα κάνουμε για να τα βοηθήσουμε να διαχειριστούν σωστά την διαδικτυακή τους παρουσία. Να τα βοηθήσουμε δηλαδή να μετατρέψουν το ρίσκο σε πλεονέκτημα, παρά το γεγονός ότι, πράγματι, στην αρχή συμπεριφέρονται (όπως όλοι μας) σαν αχόρταγοι καταναλωτές.

Είναι χαρακτηριστικά τα αποτελέσματα της έρευνας Best Footprint Forward (2017) από την οποία προκύπτει το συμπέρασμα πως η ηλικία των 10 έως 12 ετών είναι η καταλληλότερη για να αρχίσει η καλλιέργεια ενός θετικού ψηφιακού αποτυπώματος, υπό την προϋπόθεση ότι τα παιδιά έχουν ενημερωθεί για τις βασικές αρχές και τεχνικές ασφάλειας στον κυβερνοχώρο. Όμως, η ίδια έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται εύκολα την ανάγκη και τον τρόπο χρήσης των καλών πρακτικών ασφάλειας στο διαδίκτυο.

Ασφαλώς και πρέπει να προστατεύομε τα παιδιά και τους νέους από τις κακοτοπιές του διαδικτύου, εξηγώντας τους αλήθειες που ισχύουν για όλες τις κοινωνικές συναναστροφές. Ότι κάποιες πληροφορίες επιτρέπεται να δημοσιοποιούνται, ενώ κάποια άλλες επιβάλλεται να παραμένουν ιδιωτικές. Όμως, εδώ ισχύει ότι και στα αυτοκίνητα. Ασφαλής οδική συμπεριφορά δεν σημαίνει ότι πρέπει να οδηγούμε όσο γίνεται λιγότερο ή καθόλου. Μάλλον το αντίθετο ισχύει.

* Το άρθρο είναι αφιερωμένο στον γιό μου, που κάνει τις πρώτες του βουτιές στη πληροφορική.