Ελένη Ανδρεάδη: «Πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε μια πιο κυκλική σκέψη»

Αλήθεια, το ήξερες πως τα σακουλάκια από τα πατατάκια δεν ανακυκλώνονται; Και πως κάθε εβδομάδα τρώμε πλαστικό ίσο με το μέγεθος μιας πιστωτικής κάρτας; Οι θάλασσες το 2050 θα έχουν περισσότερο πλαστικό απ’ ό,τι ψάρια. Το πλαστικό μιας χρήσης είναι εχθρός του πλανήτη και της υγείας μας! Αδύνατη η σωτηρία του κόσμου; Όχι για τους πράκτορες της Ελένης Ανδρεάδη.

Στο πέμπτο βιβλίο της βραβευμένης best seller σειράς «Πράκτορες του Πλανήτη», «Η απαγωγή της Δ» (εκδόσεις Μεταίχμιο), που έχει κινητοποιήσει χιλιάδες παιδιά και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, η επίλεκτη πρακτορική ομάδα μαζί με το παιδί-αναγνώστη αναλαμβάνουν διπλή αποστολή: να σώσουν τη Διοικητή Δ από τον πανούργο Ιβάν φον Βαμπάουερ και να εμποδίσουν ένα γιγάντιο διαστημικό τέρας να κάνει όλο τον πλανήτη πλαστικό.

Το καινούργιο σας βιβλίο «Η απαγωγή της Δ» είναι εξαιρετικά επίκαιρο, λόγω του νόμου για την κατάργηση του πλαστικού. Είχε προηγηθεί η σκέψη να το γράψετε ή έρχεται να καλύψει τα κενά του νόμου για τα πλαστικά μιας χρήσης;

Εξαρχής ήθελα η σειρά «Πράκτορες του Πλανήτη» να επικεντρώνεται στα σημαντικότερα περιβαλλοντικά θέματα. Έχουν προηγηθεί, σε άλλα βιβλία της σειράς, η κλιματική κρίση, η εξαφάνιση της βιοποικιλότητας του πλανήτη και οι κίνδυνοι που απειλούν τις θάλασσές μας. Στην ομώνυμη οργάνωση Πράκτορες του Πλανήτη εδώ και έξι χρόνια τρέχουμε βιωματικά προγράμματα με χιλιάδες παιδιά μέσω σχολείων για το πλαστικό. Τα τελευταία τρία χρόνια υλοποιούμε ένα πρόγραμμα για την πλαστική ρύπανση σε παράκτιες περιοχές και νησιά για 6.500 παιδιά με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Λαιμού. Πάντα είχα στον νου μου να γράψω ένα βιβλίο εξολοκλήρου για την πλαστική ρύπανση, στην οποία αφιερώνω ένα μεγάλο κεφάλαιο στο πρώτο βιβλίο. Είναι ευτυχής σύμπτωση ότι τώρα συμπίπτει με τη νομοθεσία. Το θέμα είναι επίκαιρο, δυστυχώς, εδώ και χρόνια. Ήδη ο καθένας μας τρώει πλαστικό ισοδύναμο με μια πλαστική κάρτα κάθε εβδομάδα, με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία μας.

Τα πλαστικά είναι παντού. Πείτε μας δυο-τρεις εύκολες «αποστολές» που θα βοηθήσουν άμεσα στη μείωση της κατανάλωσης πλαστικού στο σπίτι.

Το βιβλίο είναι γεμάτο ιδέες. Κατάργησε τα καλαμάκια. Αν σου είναι απαραίτητα, αγόρασε επαναχρησιμοποιούμενα ατσάλινα ή ένα χοντρό μακαρόνι παστίτσιου. Κατάργησε στην κουζίνα το συνθετικό σφουγγαράκι για τα πιάτα με πλενόμενο βαμβακερό ή βιοδιασπώμενο. Αντί για πλαστικές σακουλίτσες μιας χρήσης για το φαγητό, βρείτε επαναχρησιμοποιούμενες θήκες σιλικόνης ή τάπερ ή χάρτινες μιας χρήσης. Αντί για πλαστικά παιχνίδια, πάρτε παιχνίδια ξύλινα ή από άλλα φυσικά υλικά. Προτιμήστε τα Χριστούγεννα να χαρίσετε ένα βιβλίο, ένα παιχνίδι από ξύλο ή μια εμπειρία, όπως μια συνδρομή για διαδικτυακά μαθήματα ή για μια πλατφόρμα μουσικής, εισιτήρια για μια διαδικτυακή παράσταση ή δωρεά σε μια ΜΚΟ που αγωνίζεται για έναν καλό σκοπό. Μπορείτε να τυλίξετε τα δώρα με παλιά υφάσματα, με λινάτσα ή παλιά περιοδικά. Σκεφτείτε, προτού αγοράσετε κάτι, πώς δεν θα επιβαρύνει τον πλανήτη μας στο τέλος της ζωής του. Αυτό στο βιβλίο το ονομάζω προκύκλωση. Η ανακύκλωση δεν είναι λύση, δυστυχώς. Μόνο 9% των πλαστικών που έχουν παραχθεί τελικά ανακυκλώνεται.

Ο κορονοϊός έκανε αιφνίδια την εμφάνισή του και άλλαξε όλη μας τη ζωή. Πώς συνδέεται με τη στάση μας απέναντι στο περιβάλλον όλα αυτά τα χρόνια;

Συνδέεται απόλυτα. Η θεωρία ότι ο ιός κατασκευάστηκε σε εργαστήριο της Κίνας έχει διαψευστεί. Ο ιός μεταπήδησε από ένα άγριο ζώο στους ανθρώπους, που δεν θα έπρεπε να μας κάνει εντύπωση, καθώς έχει γίνει και στο παρελθόν με άλλους ιούς, όπως τον SARS. Ήρθε από ένα εξωτικό ζώο που, απ’ ό,τι φαίνεται, ήταν στοιβαγμένο υπό απάνθρωπες συνθήκες σε αγορά κρέατος με ζωντανά άγρια ζώα στην Κίνα, όπου δεν είχε καμία θέση. Όσο η φύση πιέζεται, όσο καταστρέφουμε την άγρια φύση και ερχόμαστε πιο κοντά με άγρια ζώα που δεν θα έπρεπε, όσο τα φέρνουμε κοντά μας σε συνθήκες στρες, που αυξάνουν το αποβαλλόμενο ιικό τους φορτίο, τόσο θα έχουμε περισσότερους ιούς, άγνωστους και καινούργιους. Εξάλλου, 60% των γνωστών ιών στον άνθρωπο έχουν μεταπηδήσει από τα ζώα. Ο τρόπος ζωής μας αυτό το επιταχύνει και λόγω παγκοσμιοποίησης το εξαπλώνει ταχύτατα στον κόσμο, εάν η ασθένεια είναι άκρως μεταδοτική, όπως ο κορονοϊός. Η κλιματική κρίση επίσης προβλέπεται να φέρει περισσότερες πανδημίες, όπως είδαμε και με τον ιό Ζίκα, έναν ιό που υπάρχει εδώ και δεκαετίες σε μια περιορισμένη γεωγραφική επικράτεια, αλλά εξαπλώθηκε λόγω της αλλαγής του κλίματος.

«Η δική μας απερισκεψία είναι αυτή που μας κλέβει την ευτυχία. Την πραγματική ευτυχία. Που δεν θα έρθει από πράγματα, από τον καταναλωτισμό. Θα έρθει από τις στιγμές» λέτε σε ένα σημείο του βιβλίου. Με ποιους τρόπους μπορούμε να εμφυσήσουμε αυτή τη φιλοσοφία ζωής στα παιδιά, κόντρα στις προσλαμβάνουσες της εποχής;

Νομίζω πως, εφόσον έχουμε τα βασικά υλικά αγαθά, πρέπει να καταλάβουμε πρώτα οι ίδιοι πως δεν θα μας φέρουν την ευτυχία περισσότερα. Αυτό δείχνουν όλες οι μελέτες ευτυχίας. Πως, πέρα από τα βασικά, τα επιπλέον σου δίνουν μια πρόσκαιρη χαρά, η οποία γρήγορα εξανεμίζεται και έρχεσαι στα επίπεδα ευτυχίας που είχες πριν. Δεν κρατάει ούτε καν ημέρες η επιπλέον ευτυχία! Συχνά απλώς λεπτά. Και, στον απόηχο αυτού του λανθασμένου κυνηγητού, έχουν γεμίσει οι θάλασσές μας πλαστικά, έχουν αδειάσει τα δάση και έχουν ερημώσει τα βουνά. Πρέπει να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά σε μια πιο κυκλική σκέψη –δηλαδή, πού πάει το πράγμα αυτό στο τέλος της ζωής του;– και να τους δείξουμε πως μπορούμε να έχουμε πιο ουσιαστική ευτυχία με καθημερινές πράξεις: με μια βόλτα στη φύση, με το να μοιραστούμε μια ιστορία στο τραπέζι μαζί, με το να δωρίσουμε κάτι σε κάποιον που το έχει περισσότερη ανάγκη ή να φτιάξουμε ένα χειροποίητο δώρο. Τέτοια, απλά πράγματα βοηθούν, τουλάχιστον εμένα. Δεν είναι εύκολο και δεν έχω όλες τις απαντήσεις. Οι πνευματικοί και οι φιλόσοφοι μπορούν σίγουρα να τα πουν καλύτερα από μένα.